همشهری آنلاین- شهره کیانوش‌راد:ساختمانی قدیمی از محل زندگی پروین اعتصامی در محله عودلاجان یادگاری است که از این شاعر پرآوازه باقی مانده است. خانه ای که در تهران به خانه پروین اعتصامی شهرت دارد در اصل متعلق به پدر او بوده است. اما پس از سالهای متمادی خانه پدری پروین که تا قبل از انقلاب یک خانه با متراژ وسیع و همانند خانه های تاریخی دیگر دارای شاه نشین و عمارت بود، با ساخت دو دیوار در حیاط آن به ۳ خانه کوچکتر تبدیل شد.
خانه پروین اعتصامی در تهران سال ۱۳۸۴ به شماره ۱۴۶۱۹ در فهرست میراث ملی به ثبت رسید. این خانه تا قبل از انقلاب عمارت بزرگی بود با حیاط وسیع و شاه نشین و زیرزمین که در یکی از کوچه های تنگ و قدیمی عودلاجان قرار گرفته بود. خانه ای که بعدتر، برادر پروین آن را به مالکان خصوصی فروخت و با دیوارکشی حیاط به سه خانه کوچکتر تبدیل شد.خانه وسط که بخشی از عمارت این ساختمان و زیباترین قسمت آن بود در مالکیت دو خواهر قرار داشت که از ۴۰ سال قبل با رسیدگی به خانه، سعی کرده بودند هر طور شده آن را نگه دارند. این خانه، همان جایی بود که پروین مراسم عروسی اش را در آن برگزار کرده بود و عمارت میانی، سالن عروسی پروین بود. اتاق اصلی پروین هم که در نوجوانی در آن سکونت داشت در همین بخش خانه قرار دارد.
به بهانه سالروز تولد پروین اعتصامی
۲۵ اسفند سالروز تولد پروین اعتصامی و روزی است که به پاس زحمات و خدمات فراوان این شاعره برجسته به شعر معاصر ایران و سبک شعر مناظره‌ای به نام وی نام‌گذاری شده است. آنچه می خوانید روایت نصرالله حدادی، تهران شناس از زندگی بانوی شعر فارسی است:
یکصد و هفده سال پیش(۲۵ اسفند سال۱۲۸۵ شمسی)، درمحله ششگلان تبریز از بطن بانو اخترالملوک فتوحی تبریزی دختری پابه عرصه وجود گذاشت که یگانه دوران شد: بانو، پروین اعتصامی.
پدرش یوسف اعتصامی اصالتا اهل آشتیان بود و ازمستوفیان مقیم تبریز و در سال ۱۲۸۸ شمسی، به جای اسماعیل نوبری، به نمایندگی مجلس شورای ملی برگزیده شده و ساکن درتهران شد.
پروین، چهارمین فرزند خانواده اعتصامی و تنها دختر این خانواده بود.
قبل از او ابوالقاسم، ابوالفتح و ابراهیم (که عمرش به دنیا نماند و درخردسالی فوت کرد) پابه عرصه وجودگذاشت. پدرتصمیم گرفت خانواده خود را به تهران بیاورد و پروین بین سنین چهار وپنج سالگی به همراه مادر و دوبرادرش به تهران آمدند. پروین بعدها دارای دو برادر دیگر به نام های نصرالله و سعید شد.
آن سالها بحرانی ترین سالهای اواخرحکومت قاجاربود و جنگ جهانی اول باخود بی شمارکشته به همراه آورده بود. حاصل قحطی های سالهای ۱۲۹۵-۱۲۹۷درایران کشتار دهشتناک به همراه بیماری های مسری بود.
اولین اشعاری که پروین سرود
پروین در تهران به مدرسه رفت و در همان نخستین سالهای آموختن، شروع به سرودن شعرکرد. پدر فرزانه اش که دریافته بود دختر دردانه اش ذوقی فراوان دارد، اشعار او را درمجله ای که خود به چاپ می رساند درج می کرد و همین امرسبب اشتهار پروین،
شد هرچند اسباب حسادت و انکار برخی را نیز برانگیخت تا بدان حد که شاعر بودن پروین را انکار می کردند!
پروین بالید و بزرگ شد و از مدرسه آمریکایی های تهران درسال ۱۳۰۳ موفق به دریافتِ دیپلم شد. بلافاصله درهمان مدرسه به عنوان معلم مشغول به کارشد.
پدر به دلیل برخی برداشت های نادرست درآن روزگار، با چاپ دیوان دخترش راشی نبود و با ازدواج پروین، این امر می توانست تسهیل یابد و پروین به خانه بخت رفت!
شوهرش ۱۵ سال از پروین، بزرگتر و افسر ارتش رضاشاهی و فرمانده شهربانی کرمانشاه بود.
پروین پس از چندی که از عقد آنها می گذشت در معیت پدر به کرمانشاه رفت و زندگی را درکنارشویش آغاز کرد، اما آن گونه که گفته می شود بین یک ماه تا دوماه و نیم بیشتر نتوانست در این شهر به زندگی زناشویی ادامه دهد و متارکه کرد و به تهران آمد.
مقدمه «بهار» در اولین دیوان پروین
پدر بعد از این واقعه دیوان اشعار دخترش را با مقدمه مرحوم ملک الشعرای بهار به دست ادب دوستان رساند و باعث شگفتی اهالی شعر و ادب شد.
واکنش ها در همان روزگار و بعدها بسیارعجیب بود و برخی تاسرحد ستایش و مقایسه اشعار پروین با بزرگان شعر و ادب پارسی پیش رفتند و برخی حتی وجود پروین را انکارکردند، اما خورشید عالمتاب شعر پروین امری نبودکه قابل انکار باشد و بسیاری با تمجید از او جاودانه اش کردند.
دهخدا، محمد ضیاء هشترودی، بهار و بسیاری دیگر از ستایشگران پروین در آن روزگار بودند و عوامل حزب اراده ملی سیدضیاطباطبایی، درمقام دشمنی با بهار به انکار پروین برخاستند و این امرحتی درسال ۱۳۵۷ نیز بار دیگر تحت عنوان«تهمت شاعری» به قلم فضل الله گرکانی تجلی یافت، اما پروینِ شعرفارسی«اخترچرخ ادب» بود و غیرقابل انکار.***
فراز و فرود حیات پروین را که در روز جمعه ۱۴ فروردین ۱۳۲۰ و درسن ۳۴ سالگی از دنیا رفت، نمی توان در این مقال کوتاه گفت و به یادبود یکصد و هفدهمین سالگرد تولد این بزرگ بانوی شعر و ادب فارسی، قامت افراشته و سرفرود می آوریم و یاد و خاطره اش را گرامی می داریم.