همشهری آنلاین- محمد سرابی: سوزاندن زباله‌ها یکی از روش‌های نابود کردن پسماندهای شهری است تا وقتی که خودش عامل آلودگی شهر نباشد. در کلانشهرهای جهان نیز بخشی از بحث‌های مربوط به استفاده از زباله‌سوزها به حوزه اقتصاد ارتباط پیدا می‌کند. اینکه هزینه تفکیک فیزیکی زباله‌ها چقدر و در مقابل خرید و راه‌اندازی یک زباله‌سوز چقدر هزینه دارد. از طرف دیگر محل‌های دفن زباله در کلانشهرها جای خالی زیادی ندارند. پیدا کردن محل جدید که مشکل محیط زیستی نداشته باشد و تمام شرایط بهداشتی در آن رعایت شود هم چندان ساده نیست زیرا معیارهای محیط زیستی باید رعایت شوند.
هلند
نیروگاه زباله سوز هلند که با نام AEB شناخته می‌شود حدود ۳۰ سال قبل به عنوان زباله‌سوز محلی ساخته شد. شهرداری‌های آمستردام و ۱۹ شهر دیگر این نیروگاه را به صورت مشترک ایجاد کردند. این نیروگاه بارها به روزرسانی شد که چهارمین آن در سال ۲۰۰۷ بود اما از آن زمان تا کنون توسعه پیدا نکرده است زیرا حالا زباله‌های شهرهایی که شریک ساخت آن هستند برای کار نیروگاه کافی نیست. حالا این نیروگاه تبدیل به یک کارخانه شده است که زباله‌های شهری را از دیگر کشورهای نزدیک مخصوصا انگلیس وارد می‌کند. سامانه زباله‌سوز AEB بالاترین بازدهی را در بین سامانه‌های مشابه دارد. بخش زیادی از زباله‌های پلاستیکی تولید شده در هلند هم بازیافت و تبدیل به انواع مختلف محصولات پلاستیکی می‌شود.
بنگلادش
شهرداری داکا تصمیم گرفته است بخشی از مشکل کمبود برق این شهر را با ایجاد کارخانه زباله‌سوز رفع کند. زمینی که قبلا محل دفن زباله‌ها بود برای این کار انتخاب شده است و دولت بنگلادش هم از این پروژه حمایت می‌کند. شرکت‌های چینی ساخت تاسیسات زباله‌سوز را برعهده دارند و شروع کار زباله‌سوز با ۳ هزار تن پسماند روزانه خواهد بود. عتیق اسلام، شهردار داکا گفته است که به سازندگان چینی درباره تامین زباله تعهد داده است باید پسماند تعیین شده به محل زباله‌سوز حمل شود. دولت هم برق تولید شده را می‌خرد زیرا قیمت آن ارزانتر از برق تولید شده با گازوییل است.
بیشتر بخوانید: خبر مهم مدیرعامل مدیریت پسماند شهرداری در مورد زباله سوز | امضاء پیش قرارداد زباله‌سوز ۶ هزار تنی در ماه جاری
زباله‌سوز گرانقیمت
ظرفیت مرکز دفن زباله‌های تریل‌رود در شهر اوتاوا به انتهای خود نزدیک می‌شود. در این شهر زباله‌های خشک بازیافت و زباله‌های تر دفن می‌شوند تا به تدریج تجزیه شوند و به طبیعت برگردند اما حالا دیگر جای کافی برای دفن وجود ندارد و ۸ سال دیگر مرکز دفن زباله کاملا پر می‌شود. به گزارش سایت سی‌بی‌اس، در شورای شهر اوتاوا گزینه‌های دیگری برای حل مشکل پسماندها هم ارائه شده است که مهمترین آن خرید یک زباله‌سوز گرانقیمت است. هزینه زباله‌سوز زیاد است و بعدا هم احتیاج به تعمیر و نگهداری دارد اما هزینه‌های تفکیک و جمع آوری هم دائما زیاد می‌شود. راه‌اندازی زباله سوز به این معنی نیست که تمام زباله‌های شهر سوزانده می‌شود بلکه باز هم بخش قابل بازیافت و بخشی از زباله مرطوب که باید دفن شود باقی می‌ماند اما حجم آن‌ها خیلی کم خواهد شد. ۷۰ درصد از حجم زباله کاسته می‌شود و حرارت به دست آمده نیز برای تامین انرژی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. البته با برخی روش‌های خاص می‌شود از مرکز دفن تریل‌رود تا ۱۴ سال دیگر هم استفاده کرد به این شرط که ساکنان اوتاوا زباله تولیدی خود را کاهش دهند. اگر زباله سوز بزرگ به کار گرفته شود می‌شود از تریل‌رود تا ۳۰ سال آینده هم استفاده کرد.
در ایالت اونتاریو که اوتاوا هم در آن قرار دارد، یک مرکز تولید انرژی در دورهام‌یورک فعال است که سالانه ۱۴۰ هزار تن زباله را می‌سوزاند و نیروگاه تولید برق آن هر سال انرژی مورد نیاز برای ۱۰ هزار خانه را تولید می‌کند. اگر زباله‌های اونتاریو به دورهام‌یورک فرستاده شود باید ظرفیت آن را افزایش داد اما اگر روزی میزان زباله ورودی کاهش پیدا کند، دیگر فعالیت زباله‌سوز اقتصادی نخواهد بود. طرحی پیشنهاد شده است که شهر اوتاوا و چند منطقه دیگر که تشکیل یک شهرستان را می‌دهند، همگی یک زباله‌سوز داشته باشند. از طرف دیگر بعضی از گروه‌های حامی محیط زیست اعلام کرده‌اند که دود و گاز زباله‌سوز برای طبیعت زیان‌بار است اما شهرداری اوتاوا گفته است که زباله‌های در حرارت ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد می‌سوزند و مواد سمی موجود در آن‌ها تجزیه می‌شوند. روی دیوار مرکز تولید انرژی دورهام‌یورک یک نمایشگر الکترونیکی نصب شده است که میزان آلاینده‌ها و مواد سمی در هوای هر روز را نشان می‌دهد. استانداردهای محیط زیستی کانادا تا جایی است که گاز خارج شده از مخازن مرکزدفن زباله هم باید سنجش شود تا مشخص گردد فرآیند تجزیه زباله به درستی انجام می‌شود و زیان چندانی برای محیط زیست و گرمایش زمین ندارد.
دلیل طولانی بودن روند بررسی طرح زباله سوز این است که هزینه جمع‌آوری و دفع پسماند مستقیما از خانواده‌های ساکن اوتاوا گرفته می‌شود و شورای شهر می‌خواهد نظر ساکان اوتاوا و هزینه‌هایی که باید بپردازند را دقیقا بررسی کند. بررسی مشکل پسماند شهری در اوتاوا حدود یک دهه سابقه دارد. این شهر سالانه بیش از ۳۰۰ تن زباله تولید می‌کند و گروهی از کارشناسان نگران هستند که ساخت زباله‌سوز انگیزه اهالی شهر برای کاهش تولید زباله را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: سرانجام زباله سوزی در تهران | خرید دستگاه های سوزاندن پسماندها چه شد؟
تعهد به شفافیت
در سال‌های ۱۹۹۰ نگرانی‌های زیست محیطی زیادی درباره استفاده از زباله‌سوز در اروپا وجود داشت اما فناوری‌های مدرن باعث شدند که ترس از آلودگی این زباله‌سوزها کاهش پیدا کند. به گزارش پایگاه اینترنتی اینوستیگیت یورپ، بخش بزرگی از ۳۰ میلیون تن زباله پلاستیکی که هر ساله در اروپا تولید می‌شود به زباله‌سوزها راه پیدا می‌کند. اگرچه میزان تولید انرژی از زباله‌سوزها چندان زیاد نیست و فقط ۲.۵ درصد انرژی قاره از آن‌ها به دست میاید اما گاهی اوقات ممکن است به عنوان یک منبع انرژی مورد توجه قرار گیرند. در زمستان گذشته کشور آلمان که نیاز به تامین گاز از روسیه داشت و به دلیل جنگ اکراین با محدودیت منبع گاز روبه‌رو شده بود شروع به استفاده از برق زباله‌سوزها در بخش‌های حساس کرد. اکنون استفاده از زباله سوز در شهرهای شرق اروپا مانند کشورهای لهستان و جمهوری چک بیشتر شده است زیرا شهرداری‌ها سوزاندن زباله را جایگزین دفن کردن آن می‌دانند. زباله سوز شمال شهر لندن امسال دچار کمبود زباله شد. البته مقدار زباله‌ها فقط ۵ درصد کم شده است. زباله‌سوز ادمونتون در سال‌های قبل ۵۵۷ هزار تن پسماند دریافت کرده است اما اگر وزن آن‌ها از ۴۹۰ هزار تن کمتر شود دیگر ادامه کار زباله‌سوز به صرفه نخواهد بود. اکنون با افزایش احتمالی جمعیت شمال لندن، مشکلی درباره تعطیلی زباله‌سوز وجود ندارد اما سیاست کلی شهرداری لندن کاهش تولید زباله است حتی اگر لازم باشد از جای دیگری زباله کافی برای ادامه کار زباله‌سوز وارد شود. گروهی از حامیان محیط زیست به همین دلیل تاکید می‌کنند که باید تولید زباله پلاستیکی را از اساس کاهش داد و نگران ادامه کار زباله‌سوزها نبود. زباله‌سوز ادمونتون در سال ۱۹۷۱ ساخته شده است. قرار است در سال ۲۰۲۶ تاسیسات آن به شکل کامل بازسازی شود.
دستورالعمل‌های سراسری زباله‌سوزها در سال ۲۰۱۹ برای آخرین بار بازنگری شد و با توجه به سیاست‌های محیط زیستی اتحادیه اروپا بازنگری مجدد آن‌ها شرایط را سخت‌گیرانه‌تر خواهد کرد. اکنون شهرهای آلمان با استفاده از فیلترهای قدرتمند که مواد سرطان‌زا را جذب می‌کنند در حال تصفیه دود ناشی از سوزاندن زباله‌ها هستند. بر اساس مقررات، نه تنها آلودگی هوا مانند گازهای دیوکسین در اطراف زباله‌سوزها دائما اندازه‌گیری می‌شود بلکه ازموجودات زنده محیط مانند گیاهان یا محصولات کشاورزی مانند شیر و تخم مرغ نمونه برداری می‌شود و در صورت افزایش یک آلاینده از حد مشخص، اخطار عمومی منتشر می‌شود. از خاکستر به دست آمده در کوره‌ها هم برای زیرسازی جاده‌ها استفاده می‌شود. حتی در این مورد هم جریان آب باران که از روی جاده عبور می‌کند سنجش و میزان آلودگی محلول در آن ارزیابی و ثبت می‌شود. صنعت زباله‌سوزی در اروپا نوعی تعهد به شفافیت دارد و داده‌های آن منتشر می‌شوند.
بیشتر بخوانید: زباله‌سوز جدید تهران اندازه دو نیروگاه بزرگ کشور برق تولید می کند
زباله سوز ۶ هزار تنی
شهرداری تهران در این دوره از فعالیت خود موضوع ایجاد زباله‌سوزها را پیگیری می‌کند. در همین زمینه مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران از امضای پیش قرارداد زباله‌سوز ۶ هزار تنی در اردیبهشت ماه خبر داد و گفت: تاکنون در کشور نمونه مشابهی از نظر فنی و یا ظرفیت موجود نبود و زباله سوز مورد بحث اولین پروژه با مقیاس بزرگ در سطح کشور است. به گفته رضا محمدی، مجموع پسماند تولیدی شهر تهران و شهرهای اطراف مثل باقرشهر و حسن‌آباد بعد از فرایند پردازش روزانه (تفکیک پسماند خشک) حدود ۶ هزار تن است که با به‌کارگیری زباله‌سوز، موضوع شیرابه و دفن زباله در مجتمع پردازش آرادکوه به پایان خواهد رسید.