همشهری آنلاین، بهاره خسروی : کارگاه‌های مرمت و مستندنگاری، آزمایشگاه آثار و صحافی، مهم‌ترین بخش های یک موزه است که بازدیدکنندگان اجازه ورود به آن را ندارند و در واقع نمی دانند در این مراحل چه اتفاقی برای آثارتاریخی می افتد. اما این نکته را نباید فراموش کنیم که همین بخش های مخفی و دور از چشم در واقع مقر اصلی آماده‌سازی نگهداری و حفظ اشیای ارزشمند تاریخی است که تیم متخصص و دلسوز و زبده در آن مشغول تلاش و زحمت بی وقفه هستند بی‌آنکه دیده شوند. در این گزارش سفری داریم به سرزمین یا بخش های ممنوعه کتابخانه و موزه ملی ملک.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
آزمایشگاه
وقتی یک اثر تاریخی به موزه خانه اصلی و مقصد نهایی حفظ و نگهداری می رسد قبل از هر چیزی باید اصالت و آسیب آن بررسی شود. آزمایشگاه نخستین بخشی است که پذیرای آثار تاریخی می شود تا در آنجا مرمت و فن‌شناسی شود. البته این کار برای آثار خطی و نسخه های خطی ظرافت و دقت بیشتری را می‌طلبد. در آزمایشگاه از قسمت های مختلف یک اثر مانند کاغذها، مرکب ها و لکه هایی در صفحات جلد یا هر بخش آن موجود است نمونه برداری می شود. مواردی مانند قارچ ها و کپک ها و...همه آسیب هایی که به یک اثر در طول این سال ها باعث آسیب و تخریب آن می شود شناسایی و در واقع درمان می شوند. جالب است که کار در این آزمایشگاه هم سختی ها و خطرات خودش را دارد. برای مثال بسیاری از قارچ و کپک ها اسناد و اشیا می‌توانند به انسان منتقل شوند و باعث به خطر افتادن سلامتی کارشناسان همین بخش شوند.
کارگاه مرمت
به اصطلاح عامیانه یا نزدیک به ذهن کارکارگاه مرمت در موزه ها بازگشت دوباره اسناد و اشیای تاریخی به زندگی یا همان وضعیت قبلی است. در کارگاه مرمت یک اثر ابتدا از لحاظ هنری و بعد فنی آفت‌زدایی، پاکسازی (برداشتن مرمت‌های قدیمی و لکه‌گیری و شست‌وشو)، اسیدزدایی، مرمت و بازسازی(استحکام‌بخشی و پرکردن بخش‌های کمبود و بازسازی نقش‌ها و رنگ‌ها)، تثبیت و استحکام‌بخشی نهایی می شود تا برای بازدید در معرض عموم با همان کیفیت اولیه آماده شود.
کارگاه صحافی
با توجه به حساسیت و اهمیتی که مرحوم حاج حسین آقا ملک بانی راه اندازی و شکل گیری موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک به جمع آوری و نگهداری آثار نسخ خطی داشت، از همان ابتدای کار در کنار کتابخانه کارگاه صحافی هم راه اندازی شد و در واقع قدمت کارگاه به همان دوران حیات حاج حسین آقا ملک می رسد. تقریبا تا یک قرن گذشته کار صحافی کتاب ها به شیوه سنتی انجام می شد تا اینکه در اواخر جنگ جهانی دوم، رد پای لاکامرر آلمانی یک راننده کامیون در ایران پیدا می شود. او با وارد کردن دستگاه های صحافی مدرن به ایران باعث تحول در صنعت صحافی می شود بعد از او هم پسرش کار صحافی در ایران شروع می کند با دانشگاه تهران هم همکاری می کند. اغلب دستگاه های داخل کارگاه صحافی اهدایی پسر این مرحوم است. در حال حاضر برای ماندگاری بیشتر کتاب های ارزشمند موزه به روش تلفیقی از مدرن و سنتی با روش‌های دوخت جدید و پارچه چسبانی برای نگهداری آماده می شوند.
مخزن
ممنوعه ترین بخش موزه که دوربین های خبرنگاران هم اجازه ورود به آن را ندارند بخش مخزن است. جایی که همه آثار چه آنهایی که در معرض نمایش عموم هستند یا نیستند به دقت و ظرافت بسیار ویژه برای پیشگیری از تخریب و دستبرد، حفظ و نگهداری می شود.