همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی: نخستین سندی که در سفرنامه‌ها درباره فرش تهران آمده به دوره صفوی و سلطنت شاه صفوی مربوط می‌شود. در آن دوره تاریخی آدام اورلیوس، جهانگرد ایتالیایی، به ایران سفر می‌کند و هرگز به محدوده جفرافیایی تهران در آن سال‌ها نمی‌آید، اما در شهر شماخی که امروز در جمهوری آذربایجان واقع شده تحت تأثیر شهرت و آوازه فرش تهران قرار می‌گیرد.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
مهرشاد کاظمی، تهران‌پژوه، با اشاره به بخشی از سفرنامه جهانگرد ایتالیایی می‌گوید: «اورلیوس در سفرنامه‌اش روایت کرده که وقتی وارد یکی از کاروانسراهای شماخی شده با یهودیانی مواجه می‌شود که فرش‌هایی از تهران آورده بودند و در آن مکان می‌فروختند. این نخستین سندی است که در سفرنامه‌های جهانگردان خارجی درباره فرش تهران یافت می‌شود.»
گیوم آنتوان اولیویه دومین جهانگردی است که در دوره آقامحمدخان قاجار به ایران سفر کرده و به وضوح ماجرای قالیبافی در تهران قدیم را در سفرنامه‌اش تشریح کرده. کاظمی می‌گوید: «اولیویه در جریان سفر نسبتاً طولانی‌اش به ایران به تهران می‌آید و در سال ۱۷۹۷ میلادی حدود ۳ ماه در منطقه شمیران زندگی می‌کند. او در توصیف فرش دستباف تهران گفته که این فرش‌ها از تنوع رنگ بالایی برخوردارند و کیفیت خوبی دارند.»
لویی دوبو، نویسنده و شرق‌شناس فرانسوی که کتاب تاریخ طبری را به زبان فرانسه ترجمه کرده، یکی دیگر از چهره‌های مشهور خارجی به شمار می‌رود که از فرش تهران تمجید کرده است. مهرشاد کاظمی درباره توصیف دوبو از فرش تهران می‌گوید: «لویی دوبو، کتاب دیگری به نام «تاریخ ایران» را تألیف کرده و در این کتاب، مشاهداتش درباره ماجرای قالیبافی در تهران را شرح داده است. او در این کتاب فرش تهران را معمولی توصیف کرده و نوشته که از این فرش‌ها برای تزیین خانه‌ها و تختخواب مسافران استفاده می‌شود.»
ساموئل بنجامین، نخستین سفیر آمریکا در ایران که در دوره ناصرالدین شاه عازم تهران شد، هم در خاطراتش به کیفیت فرش یا قالی تهران اشاره کرده است. بنجامین در خاطراتش به فرش ابریشمی و نفیسی در تالار آینه و مقابل تخت طاووس در کاخ گلستان اشاره می‌کند. او ادعا می‌کند که در بافت این فرش، دانه‌های مروارید به کار رفته و باارزش‌ترین فرشی بوده که در تهران دیده است.