همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: بربری‌ها در گذشته نه چندان دور که حوالی میدان بهارستان سکونت داشتند، سقاخانه‌ای به نام خودشان بنا کردند. سقاخانه سرتخت در سال ۱۱۷۵ تأسیس شده است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
ناصر زینعلی، از قدیمی‌های محل، درباره قدمت و تاریخچه این سقاخانه می‌گوید: «تکیه و سقاخانه سرتخت از دیرباز از سوی اهالی بربری شمال خراسان در تهران برپا می‌شد و موقوفه کربلایی محمدحسین بود. قدمت و پیشینه این سقاخانه و تکیه با هویت شهر تهران گره خورده و جزو نخستین‌های این شهر محسوب می‌شوند. محله بربری‌ها در تهران و حوالی میدان بهارستان به نام سرتخت معروف بود و از ابتدای شکل‌گیری و پایتختی تهران وجود داشت.
این سقاخانه غرفه یا نیم‌بابی است که به نیت سیراب کردن رهگذران در این مسیر ساخته شده و انگیزه ساختن آن، علاوه بر حس نوع‌دوستی و خدمت به عموم، بیشتر مذهبی و آیینی است. بزرگی، میزان تزیینات و اهمیت سقاخانه رابطه‌ای مستقیم با محله دارد. کاشی‌کاری، آینه‌کاری، گچبری، خاتم و منبت و نقاشی جلوه‌هایی از انواع پوشش سطح داخلی سقاخانه است.
هرچند سقاخانه سرتخت این روزها تشنه‌ای را سیراب نمی‌کند اما برای اهالی به ویژه قدیمی‌ها حرمت دارد. سر تخت یکی از بیست محله تهران قدیم در دوره قاجار بود که بیشتر جمعیت آن را بربری‌ها تشکیل می‌دادند و هم اکنون در خیابان امیرکبیر و حوالی آن واقع است.»
جالب است بدانید قوم هزاره یکی از بزرگ‌ترین قوم‌های ایرانی است که در مناطق مرکزی افغانستان کنونی، هرات و مشهد سکونت داشتند و از این قوم در مشهد، تربت‌جام، بجنورد و گلستان با نام بربری یاد شده و آنها با پخت و فروش نان سنتی خود (نان بربری) امرار معاش می‌کردند. بعدها یکی از افسران نظامی این قوم توانست نزد رضاخان برسد و از او درخواست کند نام بربری‌ها را به خاوری تعویض کند و از آن به بعد به‌عنوان خاوری شناخته شدند. سرتخت به کسانی گفته می‌شده که در نمایش تعزیه روی تخت نشسته و به اجرای نقش بپردازند و سرتخت‌خوان‌ها معمولاً دارای بالاترین پست‌های سیاسی هستند.
نام: سقاخانه سرتخت بربری‌ها
موقعیت: بهارستان، خیابان اکباتان، جنوب عمارت مسعودیه