همشهری آنلاین - احمدرضا مومنی : کار ساخت سقاخانه ابتدا با راه‌اندازی تکیه شروع شد. عسگری درباره ماجرای ساخت سقاخانه مسجد رضاقلی خان می‌گوید: «رضاقلی خان هدایت از اهالی محله چال‌میدان بود و در دوره ناصرالدین شاه می‌زیست. این مرد به دلیل موقعیت شغلی و اجتماعی‌اش بسیار مورد توجه مسئولان حکومتی و مردم عادی بود.»
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
او می‌افزاید: «به همین دلیل در محل زندگی‌اش یک تکیه برای عزاداری ایام محرم ساخت و آن را وقف کرد. با این اقدام نام کوچه و تکیه‌اش به نام این ادیب، رضاقلی‌خان، تغییر کرد. ناظم مدرسه دارالفنون مسجد، سقاخانه و آب‌انباری هم ساخت تا با این کار ثواب و دنیا و آخرت نصیبش شود.»
هدایت در خدمت محمدمهدی خان، متخلص به شحنه به تحصیل پرداخت و در آغاز جوانی به ملازمت شاهزاده فرمانفرما و فرزندان او درآمد و از محبت و حمایت و نوازش ایشان و شجاع‌السلطنه برخوردار بود. از سن صغر به سرودن شعر پرداخت. هنگامی که فتحعلی شاه به شیراز رفت، مورد التفات شاه قرار گرفت و چنان‌که خود نوشته، به‌جای فتحعلی خان صبا که رحلت کرده بود، سمت ملک‌الشعرایی یافت. هنگام بازگشت فتحعلی شاه، هدایت بیمار شد و از التزام رکاب محروم گردید.
بعد از مرگ فتحعلی شاه به ندیمی نواب فیروز میرزا منصوب شد. دو سال بعد فیروز میرزا به حکومت کرمان انتصاب یافت و فریدون میرزا به فرمانفرمایی فارس مأمور گردید. هدایت را به ندیمی خود دعوت کرد و مورد التفات قرار داد. درسال ۱۲۵۴ از جانب فرمانفرمای فارس به تهران فرستاده شد و در پانزدهم رمضان به خانه جامی میرزا آقاسی صدر اعظم سکونت گرفت و به حضور پادشاه باریافت و در شمار مقربان و ملتزمان درآمد و تربیت عباس میرزا به عهده او واگذار شد.
بعد از درگذشت محمد شاه در سال ۱۲۶۴ همراه بزرگان و شاهزادگان به استقبال ناصرالدین شاه که از تبریز برای جلوس به تخت سلطنت تهران می‌آمد، رفت و به خدمت مقرر مأمور شد، ولی به سببی چند از آن خدمت استعفا کرد و به کنج عزلت افتاد. پس از چندی باز به خدمت خوانده شد و به سفیری خوارزم مأمور گردید و در پنجم جمادی‌الثانی سال ۱۲۶۷ از راه مازندران و استرآباد به خوارزم رفت. پس از بازگشت از این سفر، به ریاست و نظامت مدرسه دارالفنون مفتخر آمد.
به گفته این پژوهشگر، سرنوشت سقاخانه رضاقلی‌خان، تکیه و مسجد رضاقلی در دوره پهلوی اول به مدرن‌سازی تهران گره خورد و برای خیابان‌کشی و ایجاد نهر و جدول در محله سیروس بخشی از آنها تخریب شد. در حال حاضر آنچه از موقوفات به‌ویژه سقاخانه این ناظم مدرسه دارالفنون به یادگار مانده بخش کوچکی از تکیه و یک تابلوی نمادین از سقاخانه است.
«تکیه رضاقلی‌خان» در راسته سرچشمه قرار داشت که دومین گذر طولانی محله اودلاجان بود و خود اهالی محل هر سال در ایام عزاداری محرم، این تکیه را راه می‌انداختند.