همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: خیلی از افراد خیال خود را راحت کرده‌اند و در هیچ یک فصل‌ها هیچ نوع ضد آفتابی استفاده نمی‌کنند و این را جزو افتخارات خود می‌دانند. اغلب آقایان جزو این گروه هستند. این افراد نمی‌دانند که ضدآفتاب تنها برای زیبا نگه داشتن پوست نیست و می‌تواند جلوی پیری پوست، لکه های پوستی، بیماری‌های پوستی و سرطان‌های پوست را بگیرد.
خیلی‌ها هم تمایل دارند از پوست خود دربرابر اشعه خورشید و UV محافظت کنند، اما نمی‌دانند سراغ چه ضد آفتابی باید بروند که فاکتورهای لازم برای محافظت از پوست‌شان دربرابر اشعه‌های خورشید را داشته باشد. بسیاری از افرادی هم که از ضدآفتاب استفاده می‌کنند، در روزهای ابری، بارانی و بدون آفتاب مصرف آن را غیرضروری می‌دانند و آن را کنار می‌گذارند. درحالی‌که پزشکان تاکید دارند که نه تنها در روزهای ابری، بلکه در تماس با مانیتور هم باید ضد آفتاب مصرف کرد و حتی ان را تمدید هم کرد.
همشهری‌آنلاین در گفتگویی با دکتر محمدحسن ناصح، متخصص پوست و مو و زیبایی، پرتکرارترین و رایج‌ترین سوالات درباره ضدآفتاب‌ها را پرسیده که دانستن پاسخ‌های آنها می‌تواند در ارتقای آگاهی افراد درباره لزوم استفاده از ضدآفتاب‌ها و انتخاب ضدآفتاب درست بسیار کمک‌کننده باشد.
آیا SPF بالاتر در ضد آفتاب‌ها یعنی اینکه پوشانندگی این کرم‌ها و میزان محافظتی که از پوست دارند، بیشتر از ضدآفتاب‌های با SPF پایین‌تر است؟
SPF یا Sun Protection Factor ضریبی است که نسبت پوشانندگی و محافظتی کرم را مشخص می‌کند، اما به این معنا نیست که مثلا یک ضدآفتاب با SPF ۵۰ محافظت خیلی بیشتری نسبت به یک ضدآفتاب با SPF ۳۰ دارد، یا یک ضدآفتاب SPF ۱۰۰ خیلی بیشتر از SPF ۵۰ پوشانندگی دارد. تفاوت محافظتی اینها خیلی جزئی است. ضدآفتاب SPF ۳۰ حدود ۹۵ درصد دربرابر اشعه‌های خورشید به خصوص UV نوع B یا اشعه ماورای بنفش یا همان اشعه‌ای که باعث سوختگی پوست می‌شود، محافظت از پوست ایجاد می‌کند. SPF ۵۰ نهایتا ۹۷ درصد محافظت ایجاد می‌کند. یعنی فقط ۲ درصد بیشتر از SPF ۳۰. ضدآفتاب SPF ۱۰۰ هم نهایتا تا ۹۹ درصد پوشانندگی ایجاد می‌کند. یعنی هیچ کدام ۱۰۰ درصد پوشانندگی ندارند.
نکته مهمی که درباره SPF کرم‌های ضد آفتاب وجود دارد، این است که هرچه SPF بالاتر باشد، مدت زمان بیشتری از پوست شما در برابر نور خورشید و UV محافظت می‌کند. یعنی اگر SPF ضد آفتاب بالاتر باشد، محافظت خیلی بیشتری دربرابر اشعه ماورای بنفش یا همان UV ندارد، اما مدت زمان بیشتری از پوست شما محافظت می‌کند. تفاوت‌شان این است.
پس در چه شرایطی لازم است که حتما از ضدآفتاب با SPF بالا استفاده کنیم؟
افرادی که مدت زمان طولانی‌تری در فضای باز و زیر نور خورشید می‌مانند و امکان تمدید زود به زود ضدآفتاب را هم ندارند، بهتر است از ضد آفتاب‌های SPF بالا استفاده کنند. چون میزان زمانی که از پوست‌شان محافظت می‌کند، بیشتر است. البته در طول روز باید هر ۴ ساعت یک بار ضد آفتاب خود را تمدید کنید. این طور نیست که یک بار صبح بزنید و تا شب دیگر تکرار نکنید. کرم‌های ضدآفتابی که دستورشان نوشته شده، ۲ ساعت یک بار تمدید شود، معمولا SPF پایین‌تری دارند. تمدید ضدآفتاب ۲ ساعت یک بار تا حدی غیر عملی است و معمولا امکان‌پذیر نیست. بنابراین بهتر است کرم با SPF بالا بخرند. درضمن ضدآفتاب را باید به میزان کافی به صورت خود بمالید و کم نگذارید. اگر ضد آفتاب SPF ۱۰۰ هم بخرید اما کم بزنید، فایده ندارد.
چه مقدار باید از کرم ضدآفتاب به پوست صورت خود بمالیم؟
حداقل به اندازه یک بند انگشت باید به صورت خود بزنید.
آیا فقط خانم‌ها باید ضد آفتاب بزنند و آقایان نیازی ندارند؟ خیلی از آقایان اعتقادی به ضد آفتاب ندارند و این کار را یک کار زنانه و حتی لاکچری می‌دانند.
هم خانم‌ها، هم آقایان و هم کودکان باید روزانه از ضد آفتاب استفاده کنند. به خصوص در این روزها که بالاترین دما را داریم. اصلا خیلی از آقایان به واسطه شغل‌شان نیاز بیشتری به استفاده از ضدآفتاب دارند. چون خیلی از آنها در فضای باز کار می‌کنند. استفاده از ضدآفتاب هم فقط برای زیبایی پوست نیست. استفاده روتین از ضدآفتاب باعث جلوگیری از پیری پوست می‌شود، رطوبت پوست را تا حدی تامین می‌کند و از پوست دربرابر ابتلا به انواع سرطان پوست محافظت می‌کند. اینها فاکتورهای بسیار مهمی هستند.
آیا خودتان به عنوان پزشک از ضدآفتاب استفاده می‌کنید؟
خود من شخصا چون در ساعات اوج تابش خورشید زیر سقف هستم، هرازگاهی استفاده می‌کنم. ولی اگر قرار باشد بیرون بروم یا سفری بروم، حتما می‌زنم و ضد آفتابم را هم همراهم می‌برم.
آیا ضدآفتاب برای محافظت از پوست دربرابر نور خورشید کافی است؟
علاوه بر ضدآفتاب استفاده از کلاه لبه‌دار، دستکش نخی و عینک آفتابی به صورت مستمر هم توصیه می‌شود.
آیا ضدآفتاب‌های خارجی لزوما باکیفیت‌تر از برندهای ایرانی هستند؟
ببینید کیفیت ضدآفتاب در محافظت از پوست خیلی اهمیت دارد و نمی‌توانیم بگوییم هر ضد آفتابی دم دستت بود، بزن و فرقی نمی‌کند. همان طور که کیفیت لباس، مواد غذایی، خودرو و ... برای ما مهم است، کیفیت ضد آفتاب هم مهم است. اما این طور نیست که بگوییم همه ضدآفتاب‌های برند خارجی باکیفیت هستند یا همه برندهای ایرانی کیفیت پایین‌تری دارند. واقعیت این است که همه ضدآفتاب‌های خارجی کیفیت بالایی ندارند. بنابراین مهم این است که آن ضد آفتاب، فاکتورهای لازم را داشته باشد و بتواند در برابر UV نوع B از پوست محافظت کند.
قیمت چطور؟ ضدآفتاب هرچقدر گران‌تر باشد، یعنی باکیفیت‌تر است؟
نه این طور نیست. اما طبیعتا وقتی از مواد باکیفیت در تولید ضدآفتاب استفاده می‌شود، قیمتش هم بالاتر می‌رود. یا وقتی از برندهای معروف و معتبر استفاده می‌کنید، قطعا باید پول بیشتری هم پرداخت کنید. شما نمی‌توانید یک ضد آفتاب ۲۵۰ هزار تومانی بخرید و انتظار داشته باشید که همه فاکتورهای لازم را هم داشته باشد. اما این هم هست که برای خرید ضد آفتاب نباید اولین فاکتورمان قیمت باشد. قیمت مهم‌ترین فاکتور نیست، بلکه کیفیت مهم‌ترین فاکتور است. درضمن این نکته را هم باید بدانیم که در ضدآفتاب خیلی ارزان قطعا از مواد باکیفیت استفاده نشده است.
آیا استفاده از ضدآفتاب در هوای ابری، فصل زمستان و هوای بارانی واقعا ضرورت دارد یا بیشتر جنبه تبلیغات دارد؟
ببینید فقط نور خورشید منبع UV نیست. همین مانیتورهایی که روزانه جلوی روی ما هستند و ساعت‌ها با آنها کار می‌کنیم، یکی از منبع‌های UV هستند. ضدآفتاب‌ها دربرابر UV نوع B و A محافظت دارند. حالا هر منبعی که این UV را تولید کند، باید در برابرش محافظت ایجاد شود. وقتی شما ۶ – ۷ ساعت در روز از مانیتور استفاده می‌کنید، باید از پوست خود دربرابر UV محافظت کنید. شما حتی اگر در خانه‌ای هم باشید که پنجره قدی دارد که ممکن است نورگیر باشد، باید ضدآفتاب بزنید. با این که مستقیما در معرض نور خورشید نیستید، ولی باید دربرابر این نور از پوست محافظت یا Protection ایجاد شود. در روزهای ابری هم آفتاب نیست اما نور که هست. پس در روزهای ابری هم باید از پوست خود محافظت کنید. یک بررسی جهانی نشان داده که در روزهای ابری، میزان UV که به پوست می‌خورد، ۴۰ برابر بیشتر از UV است که در روزهای آفتابی با پوست شما برخورد دارد.
اخیرا یکی از بلاگرهای حوزه زیبایی در اینستاگرام ادعا کرده که یک ضدآفتاب برند ایرانی را توسط دستگاه مورد آزمایش قرار داده و این ضد آفتاب UV و خاصیت محافظتی در برابر آفتاب ندارد. خیلی‌ها بعد از دیدن ویدئوی این بلاگر، دور این برند را خط کشیدند. آیا می‌شود به حرف بلاگرها اعتماد کرد؟ مگر ضد آفتاب‌ها زیر نظارت وزارت بهداشت تولید نمی‌شوند؟
این بلاگر و خیلی از بلاگرهای دیگر، سواد و صلاحیت اظهار چنین ادعایی را ندارند. کسی می‌تواند چنین ادعای مهمی داشته باشد که ابزارهای دقیق اندازه‌گیری را داشته باشد. خیلی از بلاگرها خیلی اوقات پول می‌گیرند که یک برند را تخریب کنند. قبل از این هم خیلی پیش آمده که بلاگرها مردم را به اشتباه انداخته‌اند و بعدا معلوم شد که یک کلاهبرداری محض بوده است. خیلی وقت‌ها برعکس تبلیغ می‌کنند. مثلا مردم را ترغیب می‌کنند که از یک محصول خاص خریداری کنند. اتفاقا این ضدآفتاب، یک برند خوب ایرانی است که ما به برخی مراجعین خود تجویز می‌کنیم. درضمن مسئول مستقیم تایید یا عدم تایید یک ضدآفتاب، سازمان غذا و دارو است. نه بلاگرها.
ممکن است شما از ضد آفتابی استفاده کنید و مثلا صورت یا بینی‌تان در آفتاب بسوزد، یا حس کنید خاصیت محافظت‌کنندگی ندارد. ولی مساله این است که هر کرم ضدآفتابی از هر برندی ممکن است درجاتی از پوشانندگی یا Protection ایجاد کند اما در یک جاها و دماهایی دیگر قدرت‌شان نرسد که محافظت ایجاد کنند. پس باید ببینید از آن ضد آفتاب در کجاها استفاده کرده‌اید و جواب نداده است. ممکن است از آن ضد آفتاب در کویر استفاده کرده باشید. معلوم است که این کرم در کویر نمی‌تواند از پوست شما محافظت کند. نباید انتظار داشته باشید که در کویر، یک ضد آفتاب معمولی استفاده کنید و هیچ گونه از آثار سوختگی هم در پوست‌تان ظاهر نشود. ولی ممکن است همان کرم را در فضای شهری استفاده کنید و پوشانندگی خیلی خوبی هم داشته باشد.
مساله این است که خیلی از کاربران هم خودشان کیفیت پایین این ضدآفتاب دربرابر اشعه‌های خورشید را تایید کرده‌اند.
ببینید یک نکته خیلی مهم در این رابطه این است که پوست همه افراد یکسان نیست. سطح محافظت پوست افراد متفاوت، مختلف است و حتی تیپ پوست افراد متفاوت است. ما ۶ تیپ پوستی از لحاظ رنگ پوست و ۵ تیپ هم از نظر جنس پوست (نرمال، خشک، چرب، مختلط و حساس) داریم. کسانی که پوستی تیره دارند و در جنوب ایران زندگی می‌کنند، پوست‌شان ملانین (رنگدانه) بیشتری دارد و تیپ پوستی‌شان از آنها دربرابر آفتاب محافظت می‌کند. اما افرادی که پوست روشنی دارند یا مثلا اروپایی‌ها که سفیدپوست هستند، ملانین کمتری در پوست خود دارند و زودتر در آفتاب می‌سوزند. پس یک ضد آفتاب واحد نمی‌تواند برای هر تیپ پوستی، به یک صورت عمل کند و پوشانندگی واحد و یکسانی داشته باشد. ضمن این که ضدآفتاب به تنهایی یک فاکتور تعیین‌کننده برای کیفیت محصول نیست. باید ببینیم آن ضدآفتاب برای چه پوستی، چه شخصی و چه فضایی قرار است استفاده شود.
توصیه عمومی شما درباره محافظت از پوست دربرابر اشعه‌های خورشید چیست؟
توصیه اکید ما این است که مردم عادت کنند حتما از ابزارهای محافظتی پوست استفاده کنند؛ ضد آفتاب، کلاه، دستکش نخی سفید و نازک و عینک آفتابی این ابزارها هستند. باید عادت کنیم پشت دست‌ها را هم ضد آفتاب بزنیم. در بعضی کشورها چتر هم جا افتاده و بسیار خوب است. نکته بعدی این است که سعی کنند از ترددهای غیرضروری در ساعات اوج تابش خورشید عنی ۱۰ صبح تا ۱۶ پرهیز کنند.
اگر از پوست به درستی محافظت نکنیم، دچار پیری پوست زودرس می‌شویم. پیری پوست ناشی از عوامل محیطی است؛ محافظت که پایین باشد کلاژن‌ها از بین می‌روند، پوست آب خود را از دست می‌دهد و آسیب‌پذیر می‌شود. به طوری که هم پیر می‌شود و هم دچار لکه‌های پوستی می‌شود. درضمن ضد آفتاب فقط برای جلوگیری از چروک‌های پوستی نیست. ابتلا به بسیاری از سرطان‌های پوستی، ناشی از قرار گرفتن طولانی‌مدت در مقابل اشعه UV است.