همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: بهمن سال گذشته بود که خبر اضافه شدن ۲ واکسن مهم روتاویروس و پنوموکوک به جدول واکسیناسیون کودکان کشور منتشر و اعلام شد که ۳.۵ میلیون دوز واکسن پنوموکوک هم خریداری و وارد کشور شده است اما در فاز اول، به کودکان مناطق محروم استان‌های جنوبی کشور تزریق شد. اولین استانی که واکسیناسیون در آن شروع شد، هرمزگان و در بندر خمیر بود.
البته ترزیق این دو واکسن تا سال گذشته اختیاری بود و والدینی که تمایل داشتند کودک‌شان آنها را تزریق کنند، باید آنها را با قیمت آزاد که در بعضی بازارهای غیررسمی تا ۱۵ میلیون تومان هم به فروش می‌رسید، تهیه می‌کردند. اما از بهمن سال گذشته و با اجباری شدن این دو واکسن، دولت موظف شد آنها را به صورت رایگان به کودکان سراسر کشور تزریق کند و حالا تزریق واکسن پنوموکوک در تهران هم آغاز شده است.
علیرضا زالی، رئیس دانشگاه در آیین ورود واکسن پنوموکوک به برنامه ایمن‌سازی کودکان همزمان با چهلمین سال توسعه برنامه واکسیناسیون کشور در مرکز خدمات جامع سلامت چیذر، گفته یکی از گروه‌هایی که همواره به عنوان مصداق عینی و داوطلب اصلی دریافت خدمات بهداشتی تلقی می‌شوند، نوزادان و کودکان هستند که با انجام واکسیناسیون و دریافت خدمات پیشگیرانه در برابر بیماری‌های واگیر ایمن می‌شوند.
به گفته زالی اکثر کودکان زیر ۵۹ ماه در گذشته به دلایل قابل پیشگیری جان خود را از دست می‌دادند اما اکنون با اصلاح سنجه‌ها و تکمیل برنامه‌های بهداشتی، دستاورد بزرگی در این زمینه حاصل شده است.
چرا واکسن پنوموکوک مهم است؟
اما ویروس پنوموکوک چیست؟ این ویروس تا چه اندازه برای کودکان خطر محسوب می‌شود که تزریق واکسن آن اجباری شده و در برنامه واکسیناسیون کشوری قرار گرفته است؟ این واکسن مناسب کدام گروه سنی است؟ و از ابتلای کودکان به کدام بیماری‌ها جلوگیری می‌کند؟
پنومونی یا پنوموکوک که بین عامه مردم به نام ذات‌الریه شناخته می‌شود، اغلب کودکان زیر ۵ سال را درگیر می‌کند و طبق گفته مسئولان کشور ۲۰ تا ۳۰ درصد مبتلایان به این بیماری در دنیا جان خود را از دست می‌دهند که بیش از یک میلیون نفر از آنها کودکان زیر ۵ سال هستند.
این بیماری تا اندازه‌ای مهم است که سازمان بهداشت جهانی و یونیسف، یک روز از سال (۱۲ نوامبر/ ۲۱ آبان) را به عنوان روز جهانی پنومونی نام‌گذاری کرده‌اند. پنومونی (ذات‌الریه) یکی از بیماری‌های عفونی - ریوی است که بسته به عواملی مانند نوع میکروب عامل عفونت، سن و سلامت کلی فرد مبتلا، از خفیف تا شدید بروز می‌کند. علائم و نشانه‌های خفیف این بیماری هم اغلب شبیه علائم سرماخوردگی یا آنفلوآنزاست اما طولانی‌تر.
واکسن پنوموکوک می‌تواند از حدود ۵۰ هزار عفونت شدید پنوموکوکی ازجمله بیماری‌های مننژیت، ذات‌الریه، عفونت‌های مرتبط با دستگاه تحتانی تنفسی، عفونت گوش میانی و عفونت منتشر خونی پیشگیری کند یا شدت آنها را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید؛
از ۲ تا ۱۲ ماهگی؛ ۳ دوز کامل
تزریق واکسن پنوموکوک به کودکان زیر ۵ سال از سال ۲۰۱۰ در دنیا توصیه شده است. در ایران حدود ۶ سال تلاش شد تا مسئولان مربوطه بتوانند این دو واکسن را به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه کنند.
بر اساس مصوبه کمیته کشوری ایمن‌سازی، دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور موظفند واکسن پنوموکوک را در ۳ نوبت و در ۲ماهگی، ۶ماهگی و ۱۲ماهگی کودک تزریق کنند و خانواده‌ها نیز موظفند کودکان خود را در موعد مشخص‌شده حتما برای تزریق واکسن به مراکز بهداشتی ببرند.
دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران به همشهری‌آنلاین می‌گوید: در حال حاضر کودکانی برای تزریق این ۲ واکسن تعیین شده‌اند که بتوانند «۳ دوز کامل» را دریافت کنند و واکسیناسیون‌شان ناقص نماند؛ یعنی کودکان ۲ماهه تا ۱۲ماهه. حالا اگر قرار باشد واکسیناسیون کودکان بالاتر از این سنین هم شروع شود، نیاز به یک برنامه جداگانه دارد که کمیته واکسیناسیون کشوری باید درباره آن تصمیم بگیرد و اعلام کند.
دکتر سیدمحسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت هم با بیان این که واکسن پنوموکوک برای کودکان ۲ ماهه از شنبه ۱۳ مردادماه ۱۴۰۳ در سراسر کشور در دسترس است، گفته پیش بینی می‌شود که با واکسیناسیون پنوموکوک سالانه از مرگ و میر 1000 تا 1200 نوزاد و همچنین بستری شدن بیش از ۵۵ هزار نوزاد در بیمارستان، جلوگیری شود.
علائم این ویروس کُشنده
پنومونی به دلایل عفونی یا غیرعفونی ایجاد می‌شود که عوامل عفونی شامل انواع میکروب‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها هستند. پنومونی غیرعفونی نیز بر اثر انواع بیماری‌های خودایمنی، نقص سیستم ایمنی و مواردی مثل اینها ایجاد می‌شود. نشانه‌های آن هم به صورت علائم تنفسی و غیرتنفسی است. علائم تنفسی شامل تنفس سریع و تند، سرفه‌های خلط‌دار یا بدون خلط و تنگی‌نفس است. علائم غیرتنفسی هم شامل تعریق‌های شبانه و تب است.
به گفته کارشناسان، در کودکان کمتر از ۲ ماه معمولاً سرفه رخ نمی‌دهد و علائم در شرایط شدیدتر ممکن است شامل تشنگی، تشنج، استفراغ مداوم، کبودی پوست، افزایش یا کاهش شدید دمای بدن و حتی کاهش سطح هوشیاری باشد. البته در بیشتر موارد ابتلا و مرگ‌های ناشی از این بیماری با تشخیص به‌موقع بیماری‌های عفونی ریوی قابل پیشگیری است.
نحوه درمان این بیماری بسته به میزان درگیری ریه بیمار متفاوت است. درمان‌های لازم معمولا پس از معاینه و بررسی بیمار توسط پزشک انجام می‌شود. اگر عامل ایجاد کننده پنومونی میکروبی باشد، معمولا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود، اما اگر عامل بیماری ویروس باشد، بیشتر درمان‌های حمایتی انجام می‌پذیرد تا بیماری کنترل شود.
پزشکان تاکید دارند که با رعایت نکات بهداشتی در محیط زندگی و تماس نداشتن فرد آلوده با دیگران می‌توان از بروز بیماری پنومونی پیشگیری کرد.