همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: روزگاری بازار امین‌السلطان در حوالی خیابان مولوی شاهد وقوع اتفاقات و تحولات بزرگ تاریخی بود و می توان خطوطی از واقعه کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ را حوالی این محدوده جست‌وجو کرد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
نصرالله حدادی، تهران‌شناس، عنوان این بازار برگرفته از نام «میرزا ابراهیم‌خان امین‌السلطان» یکی از رجال دوره قاجار است: «بازاریان در دوران پس از شهریور سال ۱۳۲۰ و به‌ویژه در زمان وقوع کودتای ۲۸ مرداد با محمدرضا پهلوی سر سازش نداشتند. به عبارتی، در ایام منتهی به کودتا نیز درست در نقطه مقابل میدانی‌ها و بارفروشان میدان امین‌السطان که حامی شاه بودند قرار گرفتند. بنابراین در جریان کودتا و حتی در همه دورانی که مصدق نخست وزیر بود، بازاریان از مصدق حمایت کردند و در رأس آنها حاج محمدحسن شمشیری، از بازاریان خوشنام، قرار داشت. در روزهای منتهی به کودتا نیز آنها صبح روز ۲۸ مرداد از بازار راهی میدان بهارستان شدند و برای حمایت از مصدق تظاهرات کردند.»
همچنین یکی از بزرگ‌ترین دسته‌های اراذل مربوط به بازار میوه و تره‌بار بود. سرکرده این گروه از چند روز قبل با دوستان و طرفدارانش که اغلب بارفروش‌های میدان و محله‌های اطراف بودند، برای روز کودتا در محدوده میدان امین‌السلطان قرار گذاشتند. حدادی از نقش این افراد در کودتا می‌گوید: «در سال‌های منتهی به کودتا میدان بار امین‌السلطان تحت سیطره چهره‌هایی چون ناصر حسن‌خانی، معروف به ناصر جیگرکی، اصغر سسکی، هفت‌کچلون و در رأس همه آنها طیب حاج‌رضایی قرار داشت. در روز کودتا طیب و طاهر حاج‌رضایی رهبری ستون اول اوباش را برعهده داشتند. این گروه حرکت خود را از سر قبر آقا شروع کردند و به موازات خیابان امین‌السلطان با گذشتن از خیابان مولوی مستقیم به سمت میدان بهارستان و مجلس حرکت کردند. همدستان این گروه چهره‌هایی چون علی رضایی، معروف به قدم، اصغر شاطر، حاج علی نوری، حبیب مختارمنش، احمد ذوقی، حاجی مظلوم نهاوندی، معروف به حاجی سردار، و حدود ۳۰۰ نفر دیگر از اوباش بودند که در حمایت از کودتا برخاستند. علاوه بر این افراد، اراذل و اوباش چند دسته دیگر هم از نقاط دیگر به راه انداختند.
بعد از پیروزی کودتا همه این افراد که بیشتر آنها از کاسبان و غرفه داران میدان تره بار بودند در باغی واقع در شمال تهران جمع شدند و جایزه خود را از دست تیمورخان دریافت کردند. البته یک اشتباه تاریخی درباره افرادی که صله گرفته‌اند وجود دارد که لازم است اصلاح کنیم. در همان سال‌ها در حوالی انبار نفت، منشعب از میدان گمرک، پس از تخریب یخچال‌های قدیمی، چند میدان فروش میوه و تره‌بار شکل گرفت، از جمله میدان شفیعی (قبله) و میدان طاهری. مسئله اینجاست که میدان طاهری هیچ ارتباطی با برادران طاهری و میرزا علی شفیعی که از صله‌بگیران بودند نداشت. نام فامیل آنها در اصل «آقاطاهر» بود و از خیّران خوشنام این محدوده به شمار می‌رفتند.»