همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: از زمانی که انسان‌ها برای اولین بار یاد گرفتند که چگونه ابزار بسازند و کار کنند، استعدادهای خود را برای توسعه تکنیک های جراحی، هر بار پیچیده‌تر از گذشته به کار گرفتند.
با این حال، تا قبل از انقلاب صنعتی، جراحان قادر به غلبه بر سه مانع اصلی خونریزی، درد و عفونت که حرفه پزشکی از ابتدا درگیر آن بود، نداشتند. پیشرفت ها در این زمینه‌ها جراحی را از یک «هنر» پرخطر به یک رشته علمی تبدیل کرده که قادر به درمان بسیاری از بیماری ها و شرایط است.
در این مطلب به اولین‌های تاریخ جراحی نگاهی کرده‌ایم.
ترپاناسیون
قدیمی‌ترین عملیاتی که شواهدی برای آن وجود دارد، ترپاناسیون است یا همان تکنیک سوراخ کردن جمجمه که یک عمل رایج برای معالجه خونریزی داخلی در ناحیه سر یا برداشتن استخوان‌های شکسته جمجمه به محسوب می‌شده است. محققان می‌گویند این آسیب‌ها عمدتا در طی نزاع‌های جنگی حادث می‌شدند. در این شیوه مداخله جراحی برای بررسی و تشخیص ماهیت زخم و وسعت ضربه اجرا می‌شد. شواهدی از این روش در بقایای انسان‌های ماقبل تاریخ از دوران پیش نوسنگی و نوسنگی، در نقاشی‌های غارها یافت شده است، و این روش جراحی به خوبی در تاریخ ثبت شده (که توسط نویسندگان یونان باستان مانند بقراط حکیم توصیف شده). از ۱۲۰ جمجمه ماقبل تاریخ که در یک محل دفن در فرانسه مربوط به ۶۵۰۰ سال قبل از میلاد کشف شد، ۴۰ جمجمه دارای سوراخ‌های ترپاناسیون بودند.
قطع عضو
قدیمی‌ترین جراحی قطع عضو شناخته شده در بورنئو (در شبه جزیره مالایا اندونزی) حدود ۳۱۰۰۰ سال پیش انجام شد. این عمل شامل برداشتن یک سوم دیستال ساق پای چپ بود. این فرد از عمل جراحی جان سالم به در برد و ۶ تا ۹ سال دیگر زنده ماند. این تنها جراحی قطع عضو شناخته شده است که قبل از دوره (انقلاب) نوسنگی و ورود به دوران کشاورزی انجام شده است.
بین النهرین: سومری‌ها چندین تکنیک مهم پزشکی را توسعه دادند: در نینوا باستان شناسان ابزارهای برنزی با ابسیدین تیز شبیه چاقوی جراحی مدرن، چاقو، ، و غیره را کشف کردند. قانون حمورابی که یکی از اولین قوانین بابلی است، حاوی قوانین خاصی است از جمله قوانین مربوط به جراحان، پزشکان و غرامت پزشک. ابسیدین یا شیشه آتشفشانی، سنگی غنی از سیلیکات است که بافت شیشه‌ای سیاه رنگی دارد و از سرد شدن سریع ماگما به وجود می‌آید.. بشر در دوران سنگ از ابسیدین تراش داده شده به عنوان ابزار استفاده می‌کرده است. مروزه از ابسیدین به عنوان چاقوی جراحی استفاده می‌شود.
ایران: جمجمه ای از دختر ۱۲ یا ۱۳ ساله در شهر سوخته کشف شده که نشان می‌دهد در ۴ هزار و ۸۰۰ سال قبل پزشکان این منطقه برای درمان بیماری هیدروسفالی (جمع شدن مایع در جمجمه) بخشی از استخوان جمجمه او را برداشته و جراحی کردند و این دختر بچه نیز مدت ها بعد از این عمل زنده مانده است. این در واقع یکی از شواهد کهن جراحی در ایران و جهان است.
مصر: در اولین دوره سلطنت فراعنه مصر حدود ۲۷۰۰ قبل از میلاد مسیح(ع) اولین رساله جراحی توسط ایمنهوتپ، کشیش، ستاره شناس، پزشک و اولین معمار برجسته مصر و وزیر فرعون جوسر، نوشته شد. با وجود تمام اکتشافات انجام شده در مصر باستان، مهم ترین کشف مربوط به دانش پزشکی مصر باستان، پاپیروس ابرس است که به نام کاشف آن گئورگ ابرس نامگذاری شده است. پاپیروس ابرس که در دانشگاه لایپزیگ نگهداری می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین معاهدات و مهم‌ترین پاپیروس‌های پزشکی محسوب می‌شود. قدمت این متن به ۱۵۵۰ سال قبل از میلاد می رسد و طول آن ۲۰ متر است. این متن شامل دستور العمل‌ها، یک دارونامه و شرح بیماری‌های متعدد و همچنین درمان‌های زیبایی است. این کتاب نحوه درمان گزش تمساح و سوختگی‌های جدی را از طریق جراحی ذکر می‌کند و تخلیه التهاب پر از چرک را توصیه می‌کند.
هند : روش‌های جراحی ترمیمی در هندوستان در ۲۰۰۰ (پیش از میلاد) انجام می‌شد. سوشروتا، که به عنوان پدر جراحی هند در نظر گرفته می‌شود، در سده ۶ پیش از میلاد، مشارکت‌های مهمی را در زمینه جراحی پلاستیک و آب مروارید انجام داد. کارهای پزشکی سوشتروتا مقارن با خلافت عباسیان در ۷۵۰ میلادی به عربی ترجمه شدند. او در کتابی درباره بیش از هزار و ۱۰۰ بیماری، مصارف گیاهان دارویی و دستورالعمل جراحی‌هایی مانند بازسازی بینی و سه نوع پیوند پوست را نوشته است.
بیشتر بخوانید: