همشهری آنلاین- صفورا صادقی: در سال ۱۲۸۷ شمسی زمان حکومت آخرین شاه قاجار، در تهران پسری از خاندان اعیان و اشراف تبریزی متولد شد که بعدها از سرآمدان علم پزشکی و بنیانگذار جراحی نوین در ایران نام گرفت. پدرش "یوسف عدل" در آن زمان، کفالت حکومت آذربایجان را داشت و در دوره رضاشاه چند دوره وکیل مجلس بود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
پدر یحیی، او را به همراه عمویش برای ادامه تحصیل به فرانسه فرستاد. در پاریس به یک پانسیون فرستاده شدند که صاحب پانسیون خانمی فرانسوی‌الاصل بود. او پسرش را در جنگ جهانی اول از دست داده بود و در نهایت دقت و توجه مراقب درس و تربیت یحیی عدل بود. خدمات این زن آنقدر تاثیرگذار بود که دکتر عدل تا زمانی‌که این زن زنده بود در سفرهایش به پاریس حتما به او سرمی‌زد.
درمان برای همه اقشار
دکتر عدل بعد از گذراندن دوره جراحی عمومی و مطالعات در باره اورولوژی با اتمام پایان‌نامه دکتری موفق شد مدال نقره از دانشکده پاریس دریافت کند. با وجود درخشش در غرب، یحیی عدل پس از اتمام تحصیلات به وطن بازگشت، ولی درست یک ماه بعد جنگ جهانی دوم شروع شد و او ناچار به خدمت نظام رفت. در آن زمان پروفسور «اوبرلین» برای سر و سامان دادن به وضعیت دانشکده پزشکی تهران استخدام شده بود و او دکتر عدل را برای تدریس و ریاست درمانگاه انتخاب کرد و برای اولین بار در بیمارستان سینا، بخش جراحی با ریاست دکتر عدل افتتاح شد.
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، در این‌باره می‌گوید: «دکتر یحیی عدل پدر جراحی ایران خدمات بسیار ارزنده‌ای به علم پزشکی ارائه کرد. او بجز شخصیت علمی یک وجهه سیاسی هم داشت طوری که در ۴ دوره نماینده مجلس سنا شد. دکتر عدل معتقد بود هیچ بیماری نباید به خاطر نداشتن پول از خدمات درمانی جا بماند. او همچنین از شاگردان باهوش و کم‌بضاعت خود نیز حمایت می‌کرد و تعداد زیادی دانشجو برای تحصیل طب به خارج از کشور فرستاد.»
«دانش» سوغات دکتر عدل از فرنگ
سمانه عربیان، کارشناس تاریخ پزشکی، درباره دکتر عدل می‌گوید: «دکتر عدل خدمات ارزنده‌ای به علم پزشکی و مردم ایران ارائه کرد از جمله راه اندازی نخستین دوره مدون دستیاری جراحی در بیمارستان سینا، راه‌اندازی بخش ویژه سوانح در سال ۱۳۳۸ و انتشار مجله پزشکی با تلاش شاگردانش به نام «مکتب عدل». دکتر عدل جراح و معالج شخصیت‌های مشهور سیاسی و مذهبی مثل آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله کاشانی، حسن فاطمی (وزیر دوره مصدق) و دیگر بزرگان نیز بوده است.»
دکتر عدل هر تابستان به پاریس می‌رفت و جدیدترین وسایل جراحی را سوغات می‌آورد. نقل‌است که او همیشه می‌گفت: «من نمی‌دانم این مرض من است یا حسن من که هر چه می‌دانم و بتوانم به شاگردانم باید یاد بدهم، شما هم همین طور باشید.» دکتر عدل پدر جراحی نوین ایران، از دولت ایران و دول خارجی مدال‌ها و نشان‌های علمی زیادی‌گرفت. وی عضو آکادمی جراحی پاریس شد. او بیهوشی به روش جدید را با استخدام متخصصین بیهوشی از خارج (دکتر بوله) راه‌اندازی کرد و با این کار بسیاری از عمل‌های سخت و غیرممکن را ممکن ساخت. وصف این مرد نابغه و پرتلاش علم پزشکی، توصیف ناپذیر است به‌طوری که او تا ۹۳ سالگی بدون لرزش دست و ضعف بینایی عمل‌های جراحی بسیار مشکل و بزرگ را انجام می‌داد. دکتر یحیی عدل در ۱۴ بهمن ۱۳۸۱ دیده از جهان فرو بست.