همشهری آنلاین- بهاره خسروی : با توسعه شهر تهران بسیاری از زمین‌ها تا جدار حصارها، باغ‌ها و مزارع به بافت مسکونی تبدیل شدند. همچنین بر اساس اسناد موجود و نقشه‌های به‌یادگارمانده از نارکوف و برزین و کرشیش، بخش عمده غرب تهران شاه طهماسبی، به‌ویژه جنوب غربی، باغ و بوستان و مزارع بود که نیمی از سنگلج را تشکیل می‌دادند. البته این باغ‌ها تا سال‌های نخست سلطنت ناصرالدین شاه چندان توسعه‌یافته نبودند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
نارنجی‌نژاد در بخش دیگر صحبت‌هایش از مهم‌ترین باغ‌ها و مزارع خوش‌آب‌وهوای تهران قدیم در محله سنگلج یاد می‌کند: «باغ‌های فراوان غرب و جنوب غربی سنگلج و اراضی سبزی‌کاری متعلق به وزیر از مهم‌ترین باغ‌ها و مزارع کشاورزی تهران قدیم محسوب می‌شدند. علاوه بر این، باغ میرزا جعفرخان و حاج محمدتقی‌خان کشیک‌آقاسی، باغ میرآخور و باغ وزیر دفتر و چندین باغچه دیگر باعث طراوت آب و هوای محله سنگلج در تهران قدیم بودند. بیشتر محصولات این باغ‌ها توت و بخش دیگر به سایر میوه‌ها تعلق داشت و درختان چنار امروز محله، یادگار همان باغ‌های قدیمی محله سنگلج محسوب می‌شود.»
عضو هیئت‌مدیره انجمن سنگلج همچنین باغ خاندان معیرالممالک را یکی از معروف‌ترین باغ‌های محله سنگلج عنوان می‌کند: «این باغ و عمارت بسیار زیبا و ارزشمند آن که در مساحت حدود سی هکتار در جنوب غربی تهران و در دوره محمدشاه ساخته شده بود، در نقشه ترسیمی برزین از تهران هم وجود داشت. این باغ دارای دو عمارت بود.»
باغ حاجی کاظم در جنوب‌شرق و شمال شرق دروازه قزوین، باغ معمارباشی در جنوب غرب سنگلج و شرق دروازه قزوین، باغ شیخ موسی در غرب سنگلج و جنوب محله دباغخانه، باغ میرزا زین‌العابدین در محله دباغخانه و کوچه میرزا یوسف، باغ وزیرنظام و زمین‌های بایر در غرب محله دروازه نو و کوچه وزیرنظام، باغ ابوالفتح‌خان در جنوب غرب سنگلج، باغ قوام‌الدوله در جنوب غرب محله (غرب باغ معیرالممالک)، باغ ملک‌آرا در شرق محله دباغخانه (غرب عمارت نواب ملک‌آرا) و باغ محمدحسن‌خان در شرق خیابان قوام‌الدوله از معروف‌ترین باغ‌های محله سنگلج هستند که نارنجی‌نژاد از آنها نام می‌برد.