همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:آپاراتچی های قدیمی بعدها با چرخاندن آپارات های زغالی چراغ سینماها را روشن نگه داشتند و تماشاچی های تهرانی را به اوج لذت رساندند. اکبر رستم زاده، تنها بازمانده نسل آپاراتچی های قدیمی تهران، درباره روزگار سخت آپارات و آپاراتچی ها در پایتخت می گوید: «اکران فیلم با آپارات های زغالی از دوره پهلوی اول رواج پیدا کرد. کار با آپارات های آن دوره بسیار سخت بود و آپاراتچی نباید اجازه می داد زغال تمام شود. آپارات های آن دوره زغالی و تسمه ای بود و هندل داشت. آپاراتچی با کمک عوامل پشت صحنه به سختی یک فیلم را اکران می کرد. کار با آپارات زغالی شبیه جوشکاری بود. دستگاه، دو دسته داشت که مدام رو به جلو حرکت داده می شد و در غیر این صورت زغال می سوخت و روی زمین می ریخت. به همین خاطر آپاراتچی ها با بیماری چشم و ناراحتی ریه دست و پنجه نرم می کردند و دستهایشان بر اثر گرما و حرارت دستگاه تاول می زد.»
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
درباره نام و هویت نخستین آپاراتچی تهران اطلاع دقیقی در دست نیست، اما رستم زاده از پدرش به عنوان یکی از نخستین آپاراتچی های تهران نام می برد و می گوید: «وقتی آپارات تازه وارد سینماها شده بود کسی فوت و فن کار کردن با آن را نمی دانست. چند نفر شیوه کار کردن با دستگاه را آموزش دیده بودند و بقیه هم آرام آرام یاد گرفتند. افرادی که می خواستند کار با دستگاه آپارات را یاد بگیرند ابتدا باید پادویی می کردند. پدرم که به محمد آپاراتچی معروف بود یکی از نخستین آپاراتچی های تهران به حساب می آمد که از سال ۱۳۱۰ تا ۱۳۴۲ حوالی میدان حسن آباد و در سینما میهن کار می کرد. بعد از پدرم، جمشید آذری پور به عنوان آپاراتچی در سینما ایران مشغول به کار شد. جمشید هم با آپارت زغالی کار می کرد و قامتش آنقدر کوتاه بود که دستش به بوبین نمی رسید و برای اینکه بوبین را روی زغال بگذارد و فیلم نمایش داده شود روی چهارپایه می ایستاد.»
زندگی آپاراتچی های قدیمی مثل دو روی سکه بود. آنها خودشان را مجرمانی می دانستند که بدون مرتکب شدن جرمی باید ساعت ها در اتاق های تاریک آپاراتخانه می مانند اما به عنوان افرادی که بانی نقش بستن فیلم ها روی پرده سینما می شدند مورد احترام و توجه عشق فیلم ها هم قرار می گرفتند. رستم زاده معتقد است نسل اول آپارتچی های تهران به واسطه قرار داشتن در بطن سینما درآمدهای هنگفتی داشتند: «در آن سال‌ها مردم برای تهیه بلیت سینما ساعت ها در صف می ایستادند اما عشق فیلم ها با آپاراتچی ها ارتباط برقرار می کردند و از آنها می خواستند در ازای دریافت مبلغی، برایشان بلیت تهیه کنند. آپاراتچی ها درآمدهای دیگری هم داشتند. عشق فیلم ها حاضر بودند مبالغ هنگفتی بدهند تا یک متر از نگاتیو فیلم های معروف را که مربوط به کلوزآپ های نقش اول بود، داشته باشند. آنها نگاتیو ها را در آلبوم های مخصوص نگهداری می کردند و گاهی با چند برابر قیمت خریدشان می فروختند. برخی آپاراتچی ها هم از تماشاچی ها پول هایی می گرفتند تا آنها را نزد بازیگران معروف ببرند و عکس یادگاری بگیرند.»