همشهری آنلاین - مریم سرخوش: حتی فصل‌ها هم مزاج دارند و پاییز با مزاج سرد و خشک از راه رسیده است. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین توصیه‌های طب ایرانی پرهیز از تمام چیزهایی است که بدن را سرد و خشک می‌کند و می‌تواند زمینه‌های ابتلا به بیماری‌های روزهای سرد سال را افزایش دهد.
یارقلی به همشهری تندرستی می‌گوید: توصیه طب نوین در فصل سرد، پوشاندن سروصورت و استفاده از ماسک است. طب ایرانی هم مشابه چنین توصیه‌هایی را دارد که فرد خودش را در مواجهه با باد سرد قرار ندهد یا شست‌وشوی صورت با آب بسیار سرد انجام نشود. اما در مکتب طب ایرانی شش اصل ضروری وجود دارد که برای حفظ سلامتی فرد باید به خواب، خوراک، تحرک، اعراض نفسانی و حتی آب و هوایی که در آن زندگی می‌کند، توجه شود.
این نکات را بخوانید و پاییز را به سلامت بگذرانید.
* تمام بیماری‌هایی که از سردی و خشکی بروز می‌کنند در پاییز شروع می‌شوند، از جمله اگزماها، خشکی پوست، شوره سر، سرماخوردگی‌ها، التهاب لوزه‌ها، درد مفاصل، دردهای سیاتیکی، تنگی نفس، سرفه‌ها، ورم بدن سوداوی و...
* برای پیشگیری یا کاهش ابتلا به این بیماری‌های فصل پاییز افراد باید گرمی‌جات و رطوبتی‌جات بیشتری مصرف کنند که یکی از بهترین توصیه‌ها انواع سوپ‌ها هستند. سوپ‌هایی که هم گرمند و هم رطوبت خوبی دارند. این غذا سیستم ایمنی فرد را قوی‌تر می‌کند و برای این که قدرت ایمنی‌بخشی آنها افزایش پیدا کند، می‌توان پیاز و عناب اضافه کرد.
* فست‌فودها مضرترین خوراکی‌ها برای سومین فصل سال هستند، چون طبع‌شان سرد و خشک است و افراد را در معرض آسیب بیشتری قرار می‌دهند. به طور کلی مصرف خوراکی و غذاهایی که مزاج سرد دارند باید در این فصل محدود شود.
* اضافه کردن زعفران به غذاها در پاییز بسیار مناسب است چون باعث گرمی بدن و شادی خلق می‌شود.
* در فصل پاییز معده و گوارش افراد قوی‌تر است. به همین دلیل برخلاف تابستان و روزهای گرم سال خوردن حلیم و کله‌پاچه منعی ندارد.
* میوه‌های تابستانی مثل هندوانه و خربزه را در پاییز و زمستان نخورید.
* گوشت گاو سردی و غلظت دارد و باید مصرف آنها را کاهش دهد. اگر گوشت گوسفند جایگزین شود، خوراکی مغذی‌تری است.
* آبگوشت‌ها، آش‌های سبک و ساده، انواع سوپ‌ها، تخم مرغ عسلی بهترین غذاهای این فصل هستند.
* در صورت نیاز به مصرف خوراکی‌های شیرین آنهایی را انتخاب کنید که با کمی شکر، عسل، مویز و شیره انگور شیرین شده باشند. این خوراکی‌ها خشکی زیادی ندارند و حاوی رطوبت هم هستند. یادتان باشد که برای تامین شیرینی خرما مصرف نکنید چون طبع این خوراکی خشک است.
* عدسی یکی از بهترین غذاها برای سرماخوردگی است، چون حرارت اضافه‌ای که بر اثر بیماری ایجاد می‌شود و به شکل سوزش ته گلو و آبریزش بینی بروز می‌کند را کاهش می‌دهد. آب عدسی هم باعث افزایش رطوبت در بدن می‌شود. البته این شرایط برای غذایی مثل عدس‌پلو نیست چون طبخ آن به این شیوه سردی و خشکی بدن را زیاد می‌کند.
* مصرف ماءالشعیر طبی هم در این فصل توصیه می‌شود چون حرارت بدن را کم و رطوبت را افزایش می‌دهد. (یک واحد جو با 14 واحد آب جوشانده و صاف شود. این خوراکی شبیه سوپ جو باز شده است و آب آن باید خورده شود).
* استفاده از نعنا، مرزه و هویچ (حتی به شکل مربای هویج) هم در این فصل توصیه می‌شود. اضافه کردن هویچ روی غذاها بسیار مناسب است.
* شغلم یکی از خوراکی‌های به شدت توصیه شده در این فصل است. طب ایرانی تاکید می‌کند که از ابتدای فصل پاییز تا پایان زمستان، افراد هر روز یک عدد شلغم مصرف کنند.
* نوشیدن دمنوش زنجیل در ابتدای صبح برای پیشگیری از بیماری‌های ویروسی کمک‌کننده است. شربت خاک‌شیر و بارهنگ هم حرارت بدن را می‌خواباند.
* خوردن سیر و پیاز به شکل پخته هم برای پیشگیری از بیماری‌های این فصل نقش دارند.
* در پاییز اصل بر این است که افراد از خشکی (گرم و سرد) فرار کنند و مصرف غذاهایی که عامل چنین شرایطی هستند را کاهش دهند. از جمله بادمجان و قارچ یا سایر سرخ‌کردنی‌ها که خشکی بدن را افزایش می‌دهند. چای پررنگ، قهوه و نسکافه هم جزو نوشیدنی‌هایی هستند که بدن را خشک می‌کنند.
* مصرف ادویه‌جات را در فصل پاییز کاهش دهید.
* خوردن خوراکی‌ها شور و ترش را در این فصل کمتر کنید، مثل پنیر شور، سرکه، ترشی‌ها و...
* مصرف برنج و نان در این فصل منعی ندارد اما مشکل اینجاست که این دو ماده غذایی سهم بزرگی در سبد غذایی ایرانی‌ها دارند. مهم‌ترین توصیه طب ایرانی کاهش مصرف این محصولات به عنوان کربوهیدرات‌ها در تمام طول زندگی است. همانطور که توصیه به کاهش مصرف گوشت و ادویه‌جات می‌شود. بهترین راهکار درباره این خوراکی‌ها تعادل در مصرف است.
* برخی افراد در روزهای سرد سال نسبت به دیگران بیشتر سرما می‌خورند. به آنها توصیه می‌شود که از برموم عسل (دیواره کندوهای عسل) استفاده کنند چون باعث تقویت سیستم ایمنی است. این خوراکی اثرات شناخته شده ضدسرطان و ضدسرماخوردگی دارد.
* اگر می‌خواهید در فصل پاییز سرما نخورید یا کمتر دچار سرماخوردگی شوید، غذاها یا دمنوش‌هایی را مصرف کنید که سیستم ایمنی بدن‌تان را تقویت و التهاب سروصورت را کم می‌کند. مثل دمنوش عناب و آویشن، دمنوش بابونه، جوشانده ریشه شیرین‌بیان. در غذاها هم حتما سیر و پیاز را اضافه کنید.
* افراد در زمان سرماخوردگی ابتدا با التهاب صورت، آبریزش بینی و سوزش ته گلو مواجه می‌شوند که نشان‌دهنده حرارت بیش از حد است. در این شرایط نیازمند خوراکی‌هایی هستیم که این حرارت را کاهش دهند، از جمله عدسی، ماءالشعیر طبی و فرنی (در صورتی که فرد تب نداشته باشد).
* اعتدال واژه طلایی فصل پاییز است. یعنی در هر اموری باید این نکته را در نظر گرفت، از خورد و خوراک تا ورزش و خواب و خون دادن و... به این معنا که ورزش کم یا زیاد، خواب کمتر یا بیشتر، پرخوری و کم‌خوری، حتی دوش گرفتن با آب خیلی داغ یا خیلی سرد، خوابیدن با معده پر یا خالی و... باعث سردی مزاج می‌شود. اگر می‌خواهیم در پاییز مزاج رو به گرمی داشته باشید، مهم‌ترین نکته رعایت تعادل در همه امور است. به طور کلی هر کدام از این شرایط از مرز اعتدال عبور کنند، باعث سردی بدن می‌شوند.
* خوابیدن با شکم پر، دراز کشیدن در فضای باز و سرد یا روی زمین هم به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
* افسردگی، ناراحتی، غم، دلشوره و اختلالات روان به دلیل غلبه سودا در این فصل بیشتر می‌شود، به همین دلیل توصیه به نوشیدن مفرحات است، مثل شربت گلاب، عسل و زغفران.
* خواب خوب و به اندازه در تمام فصل‌های سال توصیه می‌شود اما اگر افراد دیروقت بخوابند، مزاج آنها خشک و این آسیب در پاییز بیشتر می‌شود. بهتر است در فصل پاییز افراد نهایت تا ساعت 11 شب بخوابند و 7 تا 8 ساعت خواب خوب داشته باشند.
* کودکان به دلیل تحرک زیاد و همچنین مزاج گرم و تر در همه فصل‌ها سازگاری دارند. اما بهتر است که آنها هم خوراکی‌های سرد مصرف نکنند، هر چند که مراعات کردن درباره این گروه سنی سخت‌تر است. به عنوان مثال میل به مصرف بستنی یا حتی آب سرد در روزهای سرد در کودکان وجود دارد و نمی‌توان آنها را منع کرد. به همین دلیل نیازمند فرهنگسازی است و باید کودکان هم یاد بگیرند که برخی خوراکی‌ها در برخی فصول بهتر است خورده نشود.
* فصد و حجامت باعث خارج شدن خون از بدن می‌شود، به همین نباید در فصل پاییز آنها را انجام داد.
* درر روزهای سرد سال، افراد زمان بیشتری را در محیط‌های بسته سپری می‌کنند، به همین دلیل احتمال سرماخوردگی وجود دارد. بهترین کار برای پیشگیری از بیمار شدن غرغره آب نمک در صبح و شب است، بعد از بیدار شدن از خواب و قبل از خوابیدن. آب نمکی که تهیه می‌کنید باید کم‌نمک و گرم باشد نه شور و داغ.
* طب ایرانی حتی درباره استفاده از عطر در این فصل هم توصیه به رایحه‌ای با مزاج معتدل و گرم دارد. البته نباید عطری که بسیار گرم است استفاده کرد چون باعث افزایش خشکی بدن می‌شود.
* پوست بدن افراد هم در این ایام بیشتر خشک می‌شود و استفاده از روغن برای مرطوب کردن پوست توصیه می‌شود. ماساژ مخلوط روغن بنفشه و بادام یکی از بهترین توصیه‌هاست.
* استرس زیاد در افراد هم عامل خشکی بدن است و توصیه می‌شود که آن را کاهش دهند.
* توصیه طلایی برای این فصل و پیشگیری از بیماری‌ها حفاظت از سر در زمان خواب است. چون سر به مانند بدن نیازمند پوشش است و باید در شب‌های سرد سال پوشانده شود. اگر این کار انجام شود، ابتلا به بیماری رخ نمی‌دهد و در صورت ابتلا هم بیماری خفیف‌تری را تجربه خواهند کرد که مدت زمان بهبودی بسیار کوتاه خواهد بود.