همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی: مهاجرت به تهران تا اواخر دوره قاجار برای ساکنان شهرهای مختلف، جذابیت و توجیه اقتصادی نداشت اما از دوره پهلوی ماجرا به کلی تغییر کرد و موج مهاجرت به پایتخت به یک فرصت برای ساکنان شهرهای دور و نزدیک تبدیل شد. اهالی خمین از همان برهه و به طور دقیق تر از ابتدای دهه ۲۰ به قصد زندگی و راه اندازی کسب و کارهای پر رونق وارد تهران شدند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
مهاجرانی که عمدتا از خمین و سایر شهرهای استان مرکزی در دهه ۲۰ به تهران آمدند در یوسف آباد ساکن شدند. یوسف آباد در آن روزگار محله ای نوپا بود و بخش غربی آن زمین های ارزان قیمتی داشت که برای سکونت مهاجران گزینه ممقرون به صرفه ای محسوب می شد. فتح الله مختاری، یکی از نخستین مهاجران خمینی که در یوسف اباد ساکن شد درباره ماجرای مهاجرت همشهریانش به تهران می گوید: «خمینی هایی که اواخر دوره پهلوی اول به تهران مهاجرت کردند عمدتا در شهر خودشان زمین های زراعی داشتند و با کشاورزی امرار معاش می کردند اما از همان روزها در جستجوی جایی بودند که آب زیادی داشته باشد. وقتی نخستین گروه خمینی ها به یوسف آباد آمدند این منطقه مملو از قنات های پرآب بود. شهرت قنات های یوسف آباد دهان به دهان چرخید و موجب شد خمینی ها یکی پس از دیگری به تهران بیایند و در این منطقه سکونت پیدا کنند.»
مهاجرت خمینی ها به یوسف آباد از دهه ۲۰ شروع شد و آنطور که قدیمی ها روایت می کنند جمعیت آنها در سال های ابتدایی به ۵۰۰ نفر و در دهه ۵۰ به مرز ۲ هزار نفر رسید. مختاری معتقد است خمینی ها سالها از آب و هوای یوسف آباد بهره بردند و در ازای آن به رشد این منطقه کمک کردند. او در این باره می گوید: «مهاجران خمینی که عمدتا آشپزهای ماهری بودند، مدتی بعد از سکونت در یوسف آباد رستوران ۴ فصل را در خیابان اسد آبادی امروزی راه انداختند و با انواع غذاهای اصیل و خوشمزه از مشتری های تهرانی پذیرایی می کردند. آنها بعدها رستوران حاتم را هم در خیابان مستوفی راه انداختند که باغ رستوران و یکی از تفرجگاههای اهالی یوسف اباد در دهه ۳۰ بود. در آن سالها از بین اهالی یوسف آباد کمتر کسی را می توان سراغ داشت که دستپخت آشپزهای خمینی را نچشیده باشد.»
خمینی ها در دراز مدت به لحاظ فرهنگی هم تاثیر زیادی در یوسف آباد گذاشتند و اماکن مذهبی که چند دهه قبل ساختند به بخشی از هویت این محله تبدیل شدند. مختاری در این باره می گوید: «مهاجران خمینی در بدو ورود به یوسف آباد به خیابان ندید که فاقد سکنه بود رفتند و همانجا خانه ساختند. آنها اواخر دهه ۳۰ هیات خمینی های مقیم تهران را در همان خیابان ندید که بعدها به خیابان شهید جهان آرا تغییر نام داد تاسیس کردند و با کمک یکدیگر، مسجد مهدیه را که یکی قدیمی ترین مسجد یوسف آباد یه حساب می آید ساختند. نسل های بعدی مهاجران خمینی هم با مشارکت اهالی یوسف اباد مسجد جمکران را ساختند تا به لحاظ فرهنگی دین شان را به این محله ادا کنند.»