به گزارش همشهری آنلاین، موشک ایم -۵۴ فونیکس که به افتخار پرنده افسانه ای فونیکس نامگذاری شده است، یک موشک هوا به هوای دوربرد نیروی دریایی ایالات متحده و نیروی هوایی ارتش ایران است. نیروی دریایی ایالات متحده این موشک ها را در سال ۲۰۰۴ بازنشسته کرد اما ایران هنوز از این نوع موشک و مدل بروزرسانی شده آن استفاده می کند. بُرد این موشک، حدود ۱۹۰ کیلومتر، حداکثر سرعت ۵ ماخ، وزن ۴۵۰ تا ۴۷۰ کیلوگرم و قطر ۳۸۰ میلی‌متراست.
پیشینه
ایم -۵۴ فونیکس از سال ۱۹۷۴ در خدمت بوده است. این موشک نیمه فعال/فعال هدایت شونده با رادار یکی از طولانی ترین بردها را دارد و فقط از طریق سامانه کنترل آتش گرومن اف-۱۴ تامکت شلیک می شود.
علاوه بر نیروی دریایی آمریکا، تنها نیروی هوایی ایران از این سلاح استفاده کرده است. ایران تنها خریدار این موشک و جنگندهٔ اف-۱۴ بود. ۴۲۴ موشک فینیکس در قراردادی به ارزش حدود ۱۵۰ میلیون دلار در سال ۱۹۷۴ به آمریکا سفارش داده شد که ۲۸۵ فروند از آن تحویل داده شد. گسترده‌ترین کاربرد جنگی این موشک در جریان جنگ ایران و عراق بود. این موشک یکی از برگ‌های برندهٔ ایران در مقابل جنگنده‌های عراقی بود.
استفاده از این موشک در یک نبرد هوایی منجر به پیروزی یک اف۱۴ در مقابل سه جنگندهٔ عراقی شد. با این وجود در طول جنگ ایران و عراق به‌دلیل کم‌بودن تعداد این موشک‌ها در نبردها سعی می‌شد که بیشتر از موشک‌های ارزان‌تر مثل ایم-۷ اسپارو و ایم-۹ استفاده شود.
فونیکس چندین بار در طول خدمت خود مدرن شد. موشک‌های هوابه هوا فونیکس(AIM-۵۴A)، اسپارو(AIM-۷)، سایدوایندر( AIM-۹ J & L)، امرام( AIM-۱۲۰) از این نوع بودند. قیمت واحد بیش از یک میلیون دلار آمریکا بود.
هر فروند هواپیمای اف-۱۴ می‌تواند ۶ فروند موشک فونیکس حمل کند (هرچند به دلیل وزن بالای این موشک معمولاً ۲ موشک ایم-۵۴ در کنار ۲ موشک ایم-۷ اسپارو و ۳ ایم۹ سایدوایندر بر روی اف-۱۴ نصب می‌شوند). این موشک با برد مفیدی برابر با ۱۵۰ کیلومتر تنها موشک هوابه‌هوای دوربرد مورد استفاده آمریکا و نخستین سیستم موشکی در جهان بود که توانایی هدایت همزمان موشک‌ها علیه چند هدف را داشت.
بومی سازی در ایران
فکور یک نوع موشک هوا به هوای میانبرد ایرانی است که بر روی جنگنده‌های اف ۱۴ تامکت نصب می‌شود. موشک فکور محصول مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و وزارت دفاع است. در مهرماه ۱۳۹۰ خبر از ساخت این موشک داده شد. موشک فکور بر روی اف ۱۴ تامکتهای ایران تعبیه و سوار می‌شود. این موشک را جایگزین فینیکس امریکایی می‌خوانند. این موشک حدود ۱۵۰ کیلومتر می باشد. و یکی از ویژگی های بارز و برتری این موشک نسبت به فینیکس مقاومت بسیار بالا در برابر جمینگ(جنگ الکترونیک) است این موشک مانند موشک فونیکس حدود ۵۰۰ کیلوگرم می باشد. همچنین قابلیت نصب بر روی دیگر جنگنده های ارتش ایران را هم دارد.
شناسنامه موشک ایم -۵۴ فونیکس
- نوع: موشک دوربرد هوابه‌هوا
- تولید: ایالات متحده آمریکا
- تاریخچه خدمت: ۱۹۷۴ تا کنون
- استفاده‌شده توسط: نیروی دریایی ایالات متحده و نیروی هوایی ایران
- جنگ‌ها :جنگ ایران و عراق
- سازنده: شرکت هواپیماسازی هیوز، ریتیان
- قیمت واحد:۴۷۷٬۱۳۱ دلار در ۱۹۸۰، ۱ میلیون دلار
- تاریخ تولید: ۱۹۶۶
- طول بال: ۹۰۰ میلی‌متر
- سر جنگی: مواد منفجره
- وزن سر جنگی:۶۱ کیلوگرم
- نحوه عمل: انفجار فیوز مجاورتی
- موتور: موتور راکت سوخت جامد
- برد عملیاتی: ۱۹۰ کیلومتر
- سقف پرواز:۳۰ کیلومتر
- بیشینهٔ سرعت: ۵ ماخ
- سامانهٔ هدایت: در ابتدا آشیانه‌یابی راداری نیمه‌فعال و در فاز پایانی آشیانه‌یابی راداری فعال
- سکوی پرتاب: اف-۱۴ تامکت
آخرین بروزرسانی Oct ۷, ۲۰۲۴ - دوشنبه ۱۶ مهر ۱۴۰۳