همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: با سکنا گزیدن عرب‌ها و توسعه کسب و کارشان در شمال خیابان ناصرخسرو فعلی، تهران به نوعی متحول شد و حرفه‌هایی که تاکنون در تهران ناشناخته یا غریب بودند، رواج پیدا کردند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
در گذشته مهاجران عرب و ایرانی‌هایی که قبلاً ساکن عراق بودند، در محل خیابان ناصر خسرو فعلی به تجارت می‌پرداختند. به همین دلیل جلوه‌های فرهنگ و زندگی عربی را هم می‌توان در این محدوده مشاهده کرد. هنوز هم در خبایان مروی و اطراف آن وجود تعدادی خوراک‌فروشی با تابلوهایی به زبان عربی و عرضه خوراک‌هایی نظیر فلافل نشانگر این فرهنگ است. اگر در کوچه مروی قدم بزنید، معمولا چند نفر عرب‌زبان را در حال مکالمه خواهید دید که بخش قابل توجهی از کسبه بازار را هم تشکیل می‌دهند. همچنین فلافل‌های عربی از زمان مهاجرت عرب‌ها به این محل، در محدوده بازار شهرت پیدا کرده است. بازار و کوچه مروی در زمان فتحعلی‌شاه، به خواسته محمدحسین‌خان مروی، بعد از مدرسه و مسجد مروی ساخته شد.
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، درباره ساکن شدن عرب‌ها در تهران و مشاغل آنها می‌گوید: «محله عرب‌ها بعد از سلطنت آقامحمدخان قاجار در محلۀ عودلاجان بنا شد. کوچه عرب‌ها یکی از کوچه‌های معروف خیابان ناصرخسرو است. ساکنان نخستین این محله از حاشیه خلیج فارس به تهران آمده و محله عرب‌ها را شکل داده بودند ولی این محله در بمب‌گذاری سال ۶۶ از بین رفت. کوچه مروی بخش کوچکی از آن محله است. هرچند که عمر خیابان ناصرخسرو به ۱۳۰ سال پیش برمی‌گردد، اما سابقه بعضی موقعیت‌های آن، مانند همین کوچه عرب‌ها و کوچ اعراب، سبب شده که این پیشینه را به حدود ۲۰۰ سال پیش مربوط بدانند.
ساکنان کوچه عرب‌ها سردمداران طایفه‌ای از اعراب بودند که نادرشاه افشار از فارس به ورامین کوچانده بود و از متحدان آقامحمدخان در هنگام فتح تهران به‌شمار می‌رفتند. محلۀ عرب‌ها کوچه‌هایی تنگ، پیچاپیچ و خاکی داشت. در سال‌های جنگ ایران و عراق بعضی شهروندان عراق به ایران پناهنده شدند که به آنها معاودین گفته می‌شد. بیشتر این مهاجران هم در همان کوچه مروی مشغول به فعالیت شدند. در این حال و هوا، اغلب تابلوها و نشانه‌های این کوچه شکل و شمایل عربی به خود گرفت و چنین بود که این کوچه به کوچه عرب‌ها مشهور شد.» عرب‌ها بیشتر در زمینه‌های عصاری و روغن‌کشی و شیرینی‌پزی فعالیت داشتند.