که وقتی مرتضی آقاتهرانی در مقام موافق پشت تریبون مجلس آمد نطقش را اینگونه آغاز کرد: شاید تنها دولتی بود که دیدم در روز اول اینقدر به او تاختیم، اشکالی ندارد چون جلسه، جلسه مباحثه است.
به گزارش خبرنگار پارلمانی همشهری، ر روزی که قرعه نطق مخالف به نام بانفوذترین چهره‌های مجلس افتاده بود، رئیس جمهوری جمع وزیران پیشنهادی را به ساختمان بهارستان برد.
هم احمد توکلی که از قانون گریزی رئیس دولت در کابینه نهم سخن گفت وهم محمدرضا باهنر که قرار بود «خاکستری» سخن بگوید و به جبر آیین‌نامه، مخالف نطق کرد، با عبور از بحث «هماهنگی»، برگ «کارآمدی» را به‌عنوان ضعف کابینه رو کردند. در مجموع سنگینی کارآمدی بر هماهنگی، محور تقریبا تمامی نطق‌های مخالفان تیم احمدی‌نژاد بود.
رئیس‌جمهوری در برنامه تلویزیونی‌اش که 29 مردادماه برای معرفی کابینه‌اش ترتیب داده شده بود، هماهنگی و همگرایی را اولویت چینش کابینه دانست اما روز گذشته مجلس نشان داد که کارآمدی وزیران را اولی‌تر از هماهنگی می‌داند.
آنچنان که علی مطهری با بیان اینکه مفهوم همگرایی درنظر رئیس‌جمهوری، مطیع‌بودن وزیر است، تاکید کرد: این ریشه ضعف کابینه دهم و عدم‌حضور افراد صاحب‌نظر، دارای فکر و مستقل به تعداد قابل‌قبول در میان آنهاست.
صحن علنی مجلس، گاه صحنه مناقشه نمایندگان و رئیس‌جمهوری هم شد.آنجا که باهنر در نطقش گفت این قیاس مع‌الفارق است که بگوییم نمایندگان همانگونه که به اعتبارنامه همکارانشان رای می‌دهند به وزیران رای دهند، در واقع او به بخش پایانی سخنان رئیس‌جمهوری در نوبت صبح پاسخ داد.
البته احمدی‌نژاد نطق پایانی‌اش را به پاسخ صریح به نطق مخالفان و دفاع از دولت نهم اختصاص داد؛ اگر چه گفت بنا نداشت به کسانی که مستقیما در موردش صحبت می‌کنند گلایه کند.
انتقاد مخالفان از اتفاقاتی که در دولت نهم رخ داده بود، منجر بدان شد تا بارها ماده 109 آیین‌نامه داخلی مجلس محور تذکرات نمایندگان قرار بگیرد شاید به همین دلیل رئیس مجلس، درحالی‌که مدام مجبور بود تکرار کند «من خروجی از بحث نمی‌بینم» روز چندان آسانی را در اداره جلسه علنی هشتم شهریور پشت سر نگذاشت.
ماده 109 آیین‌نامه داخلی مربوط به جلسات استیضاح و رای اعتماد است و تاکید دارد: هرگاه رئیس تشخیص دهد که ناطق از موضوع خارج شده و در ضمن یک نطق، 2نوبت به وی تذکر خروج از موضوع را بدهد و باز ادامه دهد، دفعه سوم می‌‌تواند وی را از ادامه نطق در آن موضوع در تمام جلسه منع کند، مگر اینکه مجلس ادامه صحبت را تایید کند.
شاید این تذکرات مکرر از آن جهت صورت می‌گرفت که نمایندگان برنامه‌های دولت دهم را در اختیار نداشتند و مجبور بودند در قامت مخالف برنامه دولت نهم را به بوته نقد بکشند.
آنچنان که باهنر هنگام شروع نطقش گفت: از آنجا که دولت مصلحت ندانست که برنامه کلی را به مجلس تقدیم کند، ناچاریم بخش‌هایی از برنامه‌های مختلف وزرا را نگاه کنیم و یک نیم‌نگاهی هم به عملکرد گذشته دولت، در دولت نهم داشته باشیم.
ارائه نکردن برنامه کلی دولت البته صبح دیروز مورد تذکر برخی نمایندگان اقلیت مجلس قرار گرفت. طبق آیین‌نامه در روز بررسی کلیات برنامه دولت 5 نماینده موافق و 5 نماینده مخالف باید صحبت کنند.
اما نمایندگان موافق و مخالف بخشی از وقت خود را به هم ردیفان خود دادند به این ترتیب به غیراز مرتضی آقا تهرانی که شناخته‌شده‌ترین چهره ناطقان موافق بود، فاطمه آلیا، بابااحمدی، حیدری، کریمی فیروزجانی، گروسی، دلخوش اباتری، اسلامی و میرتاج‌الدینی در صف ناطقان موافق قرار گرفتند. رئیس‌جمهوری بخشی از فرصت خود را به هدایتخواه و آقایی داد تا از جانب وی از کابینه دفاع کنند.
در صف مخالفان دیروز به غیراز توکلی، باهنر و علی مطهری، 4 نماینده دیگر حضور داشتند. مصطفی کواکبیان، علی اصغر یوسف نژاد، سعدالله نصیری و شهریاری در مخالفت با کلیات برنامه دولت سخن گفتند.
کم‌سابقه‌بودن برخی وزیران، تحصیلات نامرتبط وزیران پیشنهادی، قانونگریزی دولت نهم، شعارگویی و کلی گویی در برنامه‌ها، تغییرات متعدد در دولت از مهم‌ترین عناوینی بود که ناطقان مخالفان به آنها استناد می‌کردند.
از سوی دیگر، سفرهای استانی رئیس‌جمهوری، زنده کردن گفتمان رجایی، هماهنگی وزیران با دولت، تحصیلات بالای هیات وزیران و پاسخ به استدلال‌های مخالفان، مهم‌ترین محورهای نطق موافقان را تشکیل می‌داد.
سکوت مجلس هنگام نطق باهنر
پیش از آغاز سخنان موافقان و مخالفان، رئیس‌جمهوری یک ساعت و 9 دقیقه درباره کابینه صحبت کرد. شاید خود نمایندگان مجلس نیز می‌دانستند محمدرضا باهنر که کارگردانی صحنه‌های رای اعتماد و جلسات استیضاح را به‌عهده دارد، حرف‌های مهمی خواهد زد که سکوت کامل را در صحن علنی حاکم کردند. تا پیش از آنکه نایب رئیس دوم مجلس پشت تریبون برود همهمه‌ای در صحن علنی حاکم بود.
باهنر در مجلس هفتم بیشتر در سایه برای دولت کار کرد و بخشی از وزیران دولت نهم را از سد مجلس عبور داد اما او دیروز از سایه بیرون آمد و در صف مخالفان دولت قرار گرفت. البته جانب احتیاط را در 2 جا نگه داشت. اول زمانی که تاکید کرد که قرار است خاکستری صحبت کند و به جبر آیین‌نامه در مقام مخالف برآمده است.
چون آیین‌نامه مجلس فقط اجازه موافق یا مخالف صحبت کردن را می‌دهد و حد میانه ندارد و دوم زمانی که در پایان نطقش خاطرنشان کرد: قطار دولت باید راه بیفتد و به اکثر وزیران پیشنهادی حتما رای خواهد داد. این سخن مورد تذکر برخی نمایندگان قرار گرفت. باهنر پذیرفت و سخنش را اینگونه اصلاح کرد که به اقل وزرا رأی عدم اعتماد می‌دهم.
بحث درباره کلیات وزارت است
مرتضی آقاتهرانی معلم اخلاق کابینه نهم، شاخص‌ترین چهره‌ای بود که در مقام دفاع از دولت برآمد. نماینده مردم تهران با تایید برنامه‌های دولت نهم و خط‌مشی کلی دولت دهم از دولت خواست توجه ویژه‌ای به بحث ولایت فقیه داشته باشد؛ زیرا آنچه اسلامیت را تمام می‌کند، بحث ولایت فقیه است.
نماینده مردم تهران گفت: بحث درباره کلیات وزارت است نه جزئیات. بنابراین کسانی که بحث را تغییر می‌دهند از نظر تکنیکی درست نیست.
وی اظهار داشت: در ارتباط با بحث وزارت آیه‌ای در قرآن هست که می‌گوید همین که فارغ شدی سخت‌تر به کار بچسب. طبیعی است که کار متوقف شود اگر واقعا برای نظام و کلیت آن دل می‌سوزانیم این قطار باید پس از رای اعتماد ما به راه بیفتد.
این قطار اگر بایستد ممکن است چند نادان هم سنگ‌اندازی کنند چنانچه دیدیم پس از انتخابات در کوچک‌ترین فرصت چه کسانی سنگ انداختند کسانی که بعضی از ما‌ها جور دیگری درباره شان فکر می‌کردیم. فکر می‌کنم باید به آن توجه داشت.
دفاع احمدی‌نژاد
رئیس جمهوری پس از آنکه یک ساعت و 9دقیقه در آغاز جلسه علنی دیروز سخن گفت، یک ساعت و 8دقیقه نیز زمان داشت تا در پایان جلسه علنی از کابینه خود و کلیات برنامه دولت دهم دفاع کند. وی بخش اعظمی از سخنان خود را در پاسخ به نطق احمد توکلی و علی مطهری اختصاص داد.
احمدی‌نژاد گفت: وقتی ترکیب برخی دوستان مخالف را دیدم برخی باورهای اصلی در من تجدید و تقویت شد؛ البته من ابتدا به این مرزبندی‌ها اعتقاد نداشتم و معتقدم که مرزبندی‌های ما باید اعتقادی و مکتبی باشد و ملاک دوستی‌ها و همکاری‌هایمان نیز باید اعتقادی و مکتبی باشد.
رئیس‌جمهوری افزود: در اینجا گفتند که رئیس‌جمهور دارای اندیشه فرهنگی لیبرال است. من بنا نداشتم به کسانی که مستقیما در مورد من صحبت می‌کنند پاسخ دهم و این مسئله چه ربطی به دولت دهم و برنامه‌های دولت دهم دارد. می‌گویند برنامه فرهنگی دولت دهم لیبرال است و از طرف دیگر می‌گویند چرا وزیر ارشاد عوض شده است.
این سخنان در تناقض با هم است. وی در پاسخ به برخی انتقادات درباره آنچه مشورت‌نکردن دولت برای معرفی وزرا به مجلس خوانده شد، تاکید کرد: چطور بعضی فکر می‌کنند که دولت مشورت نمی‌کند، برنامه‌های رئیس‌جمهور را ببینید! من با کودک 5 ساله هم که نامه نوشته بود گفت‌وگو کردم.
با دانش‌آموز سال سوم دبستان که از دید خود 10طرح برای آلودگی، ترافیک و مسکن داده بود 20دقیقه حرف زدم. چرا می‌گویید دولت مشورت نمی‌کند؟ این طور نباشد که عده‌ای مشورت را گفت‌وگوی انحصاری با خودشان بدانند و اگر نشد دولت را متهم کنند.
احمدی‌نژاد افزود: برخی می‌گویند رئیس‌جمهور افراد مطیع می‌خواهد. این نه در شأن رئیس‌جمهور است و نه افراد. ما الفبای مدیریت را دنبال می‌کنیم و رئیس‌جمهور در هیات وزرا نقش هماهنگ‌کننده هیات دولت را نیز برعهده دارد.
وقتی میان 2 وزیر اختلاف افتاد چه باید کرد؟ باید صبر کنیم تا کشور آسیب ببیند یا بیاییم و اختلافات آنها را حل کنیم؛ در جایی که قانون صراحت ندارد، باید وارد شد. وی ادامه داد: عزیزی آمد و گفت دانشگاهیان ناراحتند و سرخورده شده‌اند. من نمی‌دانم چطور ایشان چنین حرفی می‌زنند.
من هم دانشگاهی هستم و بسیاری از وزرا نیز همین‌طور و ما چنین چیزی را حس نمی‌کنیم. انتخابات پرشوری برگزار شد و 40میلیون شرکت کردند و هم پیش و هم پس از این انتخابات توطئه دشمنان را شکستند.
عده‌ای جوری صحبت می‌کنند که انگار انتخابات مخدوش بوده و (می‌گویند) چرا کسی که سالم‌ترین انتخابات را برگزار کرده برای وزارت علوم معرفی شده است؟ پس کسی را انتخاب کنیم که با رمز تقلب تهران را به آتش کشید؟
نه به معنای سیاهی
سخنان علی مطهری به‌عنوان مخالف، آنقدر داغ بود که بخش قابل ملاحظه‌ای از وقت رئیس‌جمهور در دفاع روز نخست را به‌خود اختصاص دهد. البته او اینگونه آغاز کرد: مخالفت من و سایر دوستان با برنامه، خط‌مشی، اصول کلی و ترکیب هیات وزیران کابینه دهم به معنی سیاهی و ندیدن نقاط نورانی آن نیست.
وزرا تحت فرمان رئیس‌جمهور هم نیستند
مطهری اضافه کرد: معتقدم کابینه پیشنهادی متناسب با توانایی‌های این کشور و حتی توانایی‌های اصولگرایان نیست و در مجموع ضعیف است. البته سیاست مجلس هشتم براساس رهنمود رهبر گرانقدر انقلاب اسلامی، مماشات و همراهی با دولت دهم از یکسو و جلوگیری از خطاهای آن از سوی دیگر است.
به فضل خدا سعی خواهیم کرد در همین راه گام برداریم و دوست دانای دولت باشیم. مطهری گفت: ما قبول داریم که وزرا تحت فرمان مجلس نیستند، بلکه نسبت به مجلس پاسخگو هستند. همچنان که تحت فرمان رئیس‌جمهور هم نیستند و رئیس‌جمهور هماهنگ‌کننده آنهاست و آنها تحت فرمان قانون هستند.
ریشه ضعف کابینه
این نماینده اصولگرا تصریح کرد: از مجموع بیانات رئیس‌جمهور به‌نظر می‌رسد مفهوم همگرایی نزد ایشان مطیع و تابع بودن وزیر در مقابل نظرات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی رئیس‌جمهور است و این ریشه ضعف کابینه دهم و عدم‌حضور افراد صاحب‌نظر و دارای فکر و مستقل به تعداد قابل‌قبول در آن است.
مطهری در بخش دیگری از سخنانش گفت: حتی اگر همه 40 میلیون نفری که در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر مشارکت کردند به آقای احمدی‌نژاد رای می‌دادند باز هم به این معنی نبود که آنها خواهان اجرای نظرات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی رئیس‌جمهور منتخب هستند، بلکه به این معنی بود که آنها ایشان را برای اجرای سیاست‌های کلی نظام بر دیگران ترجیح داده‌اند.
تأثیر افکار مشایی
وی ادامه داد: بنده و امثال بنده می‌دانیم که دکتر احمدی‌نژاد قائل به سیاست‌های باز فرهنگی هستند و در مسائل فرهنگی لیبرال محسوب می‌شوند و البته این نوع تفکر ایشان تا حد زیادی تحت‌تأثیر افکار و رهنمودهای آقای مشایی است.
در تبلیغات انتخاباتی ایشان هم دیدیم که گفتند من هیچ اعتقادی به نظارت بر مسئله حجاب و پوشش اسلامی و نیز ممیزی کتاب ندارم. روشن است که این عقاید برخلاف تعلیمات مسلم اسلامی مانند وظیفه دولت اسلامی در امر به معروف و نهی از منکر است.
اقدام غیرقانونی
مطهری ادامه داد: در روزهای اخیر نیز دیدیم که رئیس‌جمهور پس از عزل وزیر اطلاعات، معاونان استراتژیک و راهبردی این وزارتخانه را تغییر داد، درحالی‌که جز با وزیری که دارای درجه اجتهاد باشد این کار قانونی نیست. برخی وزرای پیشنهادی از 2شاخصه دیگر مورد قبول ریاست‌جمهوری - یعنی اخلاق و کارآمدی - نیز بهره کافی ندارند.
سرکار خانم آجرلو در جریان رای اعتماد به آقای محصولی برای وزارت کشور به‌عنوان مخالف ثبت‌نام کرد، اما موافق صحبت کرد و حق دیگران را ضایع کرد و وقتی به دست رئیس مجلس سخنان ایشان قطع شد، 4دقیقه وقت اضافه خود را به مخالف واقعی نداد.
درباره اخراجی‌ها
او در ادامه گفت: درواقع انتقاد ما متوجه رئیس‌جمهور است که چرا این افراد را در جای خود قرار نداده است و اساسا جابه‌جایی وزرا از جایی به جای دیگری که با جای اول سنخیت ندارد چه ضرورتی دارد؟ همچنان که این انتقاد نیز به ایشان وارد است، که چرا از وزرای موفق دولت نهم مانند آقای لنکرانی و آقای فتاح استفاده نکردید؟ آیا درست است کسانی که بر التزام خود به ولایت‌فقیه تاکید ورزیدند به خاطر علاقه شما به آقای مشایی عزل شدند. در این صورت در این 4 سال چگونه میان ولایت فقیه جامع‌الشرایط و ولایت آقای مشایی را جمع می‌کنید؟
کارآمدی پایه مشروعیت
احمد توکلی دیگر نماینده‌ای بود که در مخالفت با کابینه پیشنهادی محمود احمدی‌نژاد پشت تریبون مجلس رفت. توکلی تاکید کرد: کارآمدی، یکی از پایه‌های مشروعیت است.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین گفت: در وضعیت کنونی کشور، به‌دلیل حوادث حین و پس از انتخابات، واگرایی قابل اعتنایی در جامعه رخ داده است. توکلی گوشزد کرد: کارایی دولت، غیر از حسن ذاتی همیشگی در کاهش این واگرایی و احیای وحدت بیشتر قطعا مؤثر است.