سال‌های زیادی از صحه گذاشتن علم بر این توصیه امیر‌مومنان (ع) می‌گذرد. مدت‌هاست که نوع بشر به ارزش‌های بی‌همانند یکی از کهن‌ترین میوه‌های روییده روی این کره خاکی واقف شده‌است.
اگر فرزندان کوروش از نخل‌های سر‌به‌فلک کشیده‌ای که سقف رویای ایران باستان را درهم نوردیده بودند، بدون اطلاع از فوایدش ارتزاق می‌کردند، در عوض امروز ایرانیان نیز دوشادوش مردم سایر ملل، به ارزش‌های بی‌بدیل خرما – این عطیه 5هزار ساله خداوندی – آگاهند و می‌دانند که در پس لذت بلعیدن هر دانه خرما، فوایدی از درمان یبوست گرفته تا پیشگیری از سرطان معده جا خوش کرده است.
غرض آن‌که این روزها که می‌گذرد، جایی در دسترس شهروندان تهرانی، جشنواره‌ای از بهترین و مرغوب‌ترین خرماهای به‌دست‌آمده در خاک کشور عرضه می‌شود. ماه مبارک رمضان، فرصت مناسبی بود برای افتتاح دوباره نمایشگاه ارزشمندی که آثار زیان‌بار زلزله تلخ بم، 6سال تمام آن را به محاق تعطیلی برد.
در حال‌حاضر، اما «جشنواره فرهنگی خرما» حوالی بزرگراه جلال آل‌احمد برگزار شده تا تهرانی‌ها بتوانند روزه‌شان را با میوه محبوب افطار کنند. همین حالا به شما توصیه می‌کنیم سری به این جشنواره مفید بزنید، اما اگر هم‌چنان برای در خانه ماندن و آسودن زیر باد کولر راغب‌تر هستید، مطالعه این سیاهه را برای‌تان تجویز می‌کنیم.
بَمباران!
روزهای سیاهی بود. در پنجمن روز از دی‌ماه82، سردترین ماه سال با خودش سوز فراق هموطنان بی‌شماری را برای مردمان ایران زمین به همراه آورد که داغش هم‌چنان میل به سردی گراییدن ندارد. زلزله مهیب بم، هزاران تن از همنوعان ما را میهمان خاک کرد و البته انواع پیامدهای تلخ و ناگوار را به‌جا گذاشت.
در تهران، اما جشنواره نوپای خرما نیز که در آبان‌ماه همان سال اولین فصل حیاتش را تجربه می‌کرد، بر اثر وقوع این حادثه جانکاه متوقف و تا به امروز به تعویق افتاد. دلیل اصلی این ماجرا نیز به فوت و مصدومیت تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان جنوبی خرمای نمایشگاه مربوط می‌شد...
امروز، اما دوباره نمایشگاه پاگرفته و به تابستان گرم و گرسنه پایتخت‌نشینان رنگ‌و‌بوی متفاوتی داده است. در یکی از غرفه‌های خالی نمایشگاه، پای صحبت‌های امیر اللهیاری، مسئول روابط عمومی سازمان میادین میوه‌و‌تره‌بار می‌نشینیم تا در جریان جزییات این نمایشگاه قرار بگیریم:
«اولین بار در ماه مبارک رمضان سال1382 که مصادف با آبان‌ماه بود، این نمایشگاه به ابتکار سازمان میادین راه‌اندازی شد. در آن سال 18تولیدکننده، محصولات‌شان را عرضه کردند که اتفاقاً با استقبال خوبی هم روبه‌رو شد. با این حال، متاسفانه به خاطر زلزله بم، این نمایشگاه دیگر برگزار نشد تا امسال که آن را احیا کردیم».
این مقام‌مسئول از جزییات نمایشگاه امسال هم می‌گوید: «در این نمایشگاه 16غرفه به عرضه مستقیم خرما در گونه‌های مختلف از جمله مضافتی بم، خارک، رطب زرد طلایی، خاسو، کبکاب و... مبادرت کرده‌اند. هم‌چنین انواع فرآورده‌های این میوه از جمله چیپس‌‌خرما و سایر شیرینی‌های مشتق از آن نیز در این نمایشگاه عرضه‌می‌شود».
از اللهیاری در مورد چگونگی انتخاب تولیدکننده‌ها می‌پرسیم: «این‌ها توسط مرکز تعاون روستایی ایران معرفی شدند. ما به کیفیت اهمیت زیادی می‌دهیم و مطمئن باشید که فاکتور تازگی خرماها در این نمایشگاه رعایت شده، به طوری که خرمای مضافتی نیک‌شهر، جیرفت و بم به صورت کاملاً تازه عرضه می‌شود».
30درصد تخفیف و شیرینی مضاعف!
اما برویم سر اصل مطلب؛ قیمت خرماها! با توجه به تورم جگرسوز این سال‌های پایتخت و البته فرارسیدن ماه مبارک رمضان که نرخ این بلای اقتصادی را افزایش هم می‌دهد، پیدا کردن خوراکی‌های مطبوع و مطلوب با قیمت مناسب اهمیت زیادی دارد. این درست همان چیزی است که در جشنواره فرهنگی خرما لحاظ شده:
«اطمینان داشته‌باشید خرما و سایر محصولات فرآوری‌شده این نمایشگاه، حداقل با 30درصد تخفیف ارایه می‌شود تا شهروندان به سهولت بتوانند به این محصول ارزنده دسترسی داشته باشند». در همین مورد، یکی از عرضه‌کنندگان خرما به نام آقای حاجی‌زاده، نظرات جالبی دارد: «ارزان بودن این خرماها نسبت به قیمت بیرون که مثل روز روشن است، اما من فکر می‌کنم نباید این‌قدر گرانی در مورد محصولات خوراکی وجود داشته باشد.
با این همه تورم، باز گلی به گوشه جمال خرما. عدس را توی صحرا می‌پاشند و راحت درو می‌کنن، آن‌وقت چنین قیمت سرسام‌آوری دارد، اما خرما که آن همه مشقت در مورد ولیدش وجود دارد، نسبتاً ارزان‌تر عرضه می‌شود. حالا اگر مردم بیایند این‌جا، حتی می‌توانند از قیمت بازار هم پایین‌تر خرما تهیه کنند». به‌هر‌حال به‌نظر‌می‌رسد با این 30درصد تخفیف، شیرینی خرماهای درجه‌یک نمایشگاه به کام شهروندان مضاعف هم بشود!
هدف؛ ترویج فرهنگ خرما
اما هدف از بازگشایی چنین نمایشگاهی، چه می‌تواند باشد؟ هرچه هست، قطعاً خیر است: «این جشنواره با هدف فرهنگ‌سازی برای مصرف خرما و جایگزینی آن به جای قندهای مصنوعی و در کل اصلاح الگوی مصرف طراحی و احیا شده است». به‌هر‌حال با توجه به فواید بی‌شماری که استفاده از خرما برای بدن انسان دارد، به نظر می‌رسد توسعه فرهنگ استفاده از این میوه، در نوع خود باعث هرچه سالم ماندن افراد جامعه می‌شود که در آن واحد، هم افزایش بازدهی را به دنبال دارد و هم منجر به کاهش هزینه‌های درمانی می‌شود. این همه، باعث برپایی جشنواره فرهنگی خرما می‌شود که چنین اهدافی را به‌دنبال دارد.
بازار عسل هم داغ است
اما جاذبه دیگری که در دل این نمایشگاه نهفته است، عرضه عسل‌های تازه در کنار خرماست. در واقع برخی از تولیدکنندگان ترجیح داده‌اند برای خروج از رقابت فشرده با دیگران، محصول متفاوتی را عرضه کنند که در این مورد قرعه به نام عسل افتاده است: «بعضی عسل‌ها که در این غرفه‌ها عرضه می‌شود، واقعاً بی‌نظیر هستند.
من با اطمینان به شما می‌گویم برخی از این عسل‌ها را هیچ کجای تهران نمی‌توانید پیدا کنید؛ مثل عسل انگبین که تولید آن فرایند خاصی دارد و از کیفیت بالایی نیز برخوردار است». وارد غرفه عسل‌فروشی که می‌شویم، برق محصولات روی پیشخوان، چشم‌مان را می‌گیرد. در این مورد، پای حرف‌های تولیدکننده تبریزی این عسل‌ها یعنی آقای داداش‌زاده می‌نشینیم:
«این عسل‌ها درجه‌یک است. مطمئن باشید هیچ جای تهران نیست. البته مدتی تقلبی‌اش درآمده بود که حالا انگار جمع کرده‌اند. به‌هر‌حال عسل اصیل با قیمت مناسب همین جا عرضه می‌شود». اما آیا او از نمایشگاه راضی است: «تا‌حدود زیادی راضی‌ام. ما محصولات خودمان را عرضه می‌کنیم، مردم هم بی‌واسطه می‌آیند و هرچه را که لازم دارند، می‌خرند. این خیلی خوب است. استقبال هم تا حدودی مناسب بوده ».
مواظب آب دهان‌تان باشید!
کمی جلوتر، اما غرفه‌ای وجود دارد که وقتی مقابلش می‌ایستید، باید مواظب ریزش آب دهان‌تان باشید! عرضه مستقیم انواع محصولات فرآوری‌شده از خرمای ممتاز، پیشخوان باشکوهی را جلوی چشم بازدیدکنندگان قرار می‌دهد که آدم با دیدن آن، برای افطار لحظه‌شماری می‌کند.
از کماج که نوعی شیرینی مرغوب تهیه‌شده از خرماست تا کلمپه و البته لواشک خرما، بخشی از خوراکی‌هایی است که در این غرفه عرضه می‌شود. با خانم رنجبر که حرف می‌زنیم، از انگیزه‌هایش برای حضور در نمایشگاه می‌پرسیم: «یک‌‌بخش که مربوط به مسایل مالی می‌شود.
همین که می‌توانیم محصولات‌مان را در چنین نمایشگاهی عرضه کنیم و مردم به صورت مستقیم با قیمت عادلانه آن‌ها را بخرند، خیلی خوب است. حذف واسطه در چنین جشنواره‌هایی، هم به‌سود تولیدکننده است و هم به سود عرضه‌کننده». همان‌طور که این غرفه‌دار در ابتدای صحبت‌هایش گفت، فقط بخشی از انگیزه‌های او مالی است:
«بخش دیگر هم به مسایل معنوی مربوط می‌شود. به‌هر‌حال ما این اجناس مرغوب را به دست مردم روزه‌دار می‌رسانیم، بلکه آن‌ها هم یک خدابیامرزی نثار اموات ما کنند، همان‌ها که در زلزله بم جان‌شان را از دست دادند». گفت‌وگو که تمام می‌شود، سراغ لواشک‌های خرمایی را می‌گیریم، اما انگار دیگران از ما زرنگ‌تر بودند: «تمام شده. استقبال زیاد است، اما فردا دوباره می‌آوریم، حتما سر بزنید».
جادوی صنایع‌دستی
اما بی‌گمان یکی از بهترین غرفه‌های جشنواره خرما، مربوط به اتاق عرضه صنایع‌دستی می‌شود، همان که ما دقایق زیادی محو تماشایش شدیم. از انواع و اقسام سبدهای بافته‌شده از الیاف نخل گرفته تا سایر محصولاتی که با استفاده از مشتقات خرما و با جادوی هنر دست ساخته می‌شوند، در این غرفه در معرض دید و خرید عموم قرار دارد. با خانم صادقی، مدیر مینابی این غرفه در حالی روبه‌رو می‌شویم که روی صندلی‌اش نشسته و یکی از همین صنایع دستی را تکمیل می‌کند:
«هر کدام از این سبدها حدود 5ساعت وقت می‌برند. قیمت‌ها هم مناسب است. در مورد زیبایی و کیفیت‌شان هم خودتان می‌توانید قضاوت کنید». از او در مورد میزان استقبال مردم می‌پرسیم: «به‌هر‌حال صنایع دستی جزو نیازهای روزانه افراد مختلف نیست و آدم‌های خاصی از این دست محصولات خریداری می‌کنند، اما در مجموع استقبال، نسبتا راضی‌کننده بوده است».
اتفاقاً در حین همین گفت‌وگوی کوتاه و درست زمانی که چشمان کنجکاومان زوایای مختلف این غرفه زیبا را می‌کاوید، یک خریدار هم از راه رسید و یکی از سبدها را زیر بغلش زد. از آقای عدالت در مورد علت خریدش سوال می‌کنیم: « این سبدها واقعاً زیباست. در هر صورت صنایع‌دستی روح خاص خودشان را دارند و جذاب هستند».
بچه‌ها را بیاورید نقاشی با جایزه!
با همکاری فرهنگسرای اشراق، غرفه‌های فرهنگی هم در این نمایشگاه برپا شده تا فرهنگ استفاده از خرما رواج یابد. یکی از این غرفه‌ها، اتاق مخصوص نقاشی کودکان است که بچه‌ها می‌توانند با در‌اختیار گرفتن کاغذ و مداد‌رنگی، نقاشی‌های زیبایی از موضوعات مربوط به خرما بکشند و البته جایزه هم بگیرند. خوبی این کار این است که اگر بچه امروز شکل خرما را بکشد و هدیه بگیرد، تا آخر عمر هم نمی‌شود علاقه به خوردن این میوه را از سرش بیرون کرد.
رادیوخرما و مسابقه برای بزرگسالان
اسم رادیوخرما را نشنیدید؟ خب ما هم تا قبل از رفتن به محل این جشنواره، چنین اسمی به گوش‌مان نخورده بود، اما به‌هر‌حال با مدیریت خانم عطاری، رادیونمای خرما هم از ساعت 4ونیم تا 7شب در محدوده جشنواره به اطلاع‌رسانی می‌پردازد و برای‌تان موسیقی پخش می‌کند. هم‌چنین در این محل، برای بزرگسالان هم مسابقاتی طراحی شده که می‌توانند در آن شرکت کنند و جایزه بگیرند.
بشتابید، بشتابید!
همه این‌ها را گفتیم و شمردیم تا به هیچ‌وجه بازدید از این نمایشگاه ویژه را از دست ندهید. تا یادمان نرفته بگوییم که جشنواره فرهنگی خرما از 31مرداد‌ماه آغاز شده و تا 22شهریور ماه ادامه خواهد‌یافت. ساعات کار این نمایشگاه هم از 8ونیم‌صبح تا 13 و از 3بعدازظهر تا 7ونیم‌شب است. آدرس را هم می‌خواهید؟ یادداشت کنید: نه ،همین قسمت روزنامه را پاره کنید لطفاً! بزرگراه جلال آل‌احمد، ضلع شمالی بازار میوه‌و‌تره‌بار، جنب وزارت جهاد. دیگر بهانه‌ای ندارید؟ پس لطفا بشتابید که غفلت موجب پشیمانی است!
همشهری زندگی