همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:بازار سنتی در اودلاجان میانی واقع شده و تاریخچه ای طولانی دارد. اسناد و شواهد تاریخی نشان می دهد که قدمت بازارچه به دوره قاجار بر می گردد و آنطور که قدیمی ها روایت می کنند از دوره پهلوی اول آرام آرام تغییر ماهیت داده است.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
محمد مهدی سپهرین، یکی از قدیمی ترین کسبه بازار سنتی اودلاجان، درباره قدمت این مکان تاریخی می گوید: «سال ۱۳۰۸ شمسی یک آگهی در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید با این مضمون یک موسسه‌ای رهنی به نام مروت در بازار اودلاجان تاسیس خواهد شد. پدربزرگم که از سال ۱۳۰۰ در بازار سنتی اودلاجان حجره داشت روایت می کرد که اودلاجان از دوره صفوی شکل گرفت و یکی از ۵ محله تهران بود اما بازارچه بعدها و در دوره قاجار ساخته شد.»
آنطور که در برخی منابع مکتوب آمده در دوره قاجار چند بازارچه در اودلاجان ساخته شد اما بازارچه سنتی در میانه محله بود و خیلی زود حکم مرکز ثقل اقتصادی این محله را ایفا کرد. بازارچه حمام نواب و بازارچه مروی هم بخشی از هویت اودلاجان به حساب می آیند اما هنوز هم بازارچه سنتی برای پژوهشگران و تهران پژوهان از اهمیت بیشتری برخوردار است.
سپهرین درباره روزگار سپری شده بازارچه سنتی اودلاجان می گوید: «بازارچه تا دوره پهلوی دوم مملو از مغازه های کوچک و بزرگ بود و یک پیوستگی بین بازارچه و بافت محله وجود داشت که با گذشت زمان از بین رفت. ساکنان محله که عمدتا تبار یهودی داشتند در کار داد و ستد بودند و پیشه آنها با بازارچه سنتی پیوند عمیقی داشت. پدربزرگم خاطره ای روایت می کرد و می گفت کلیمی های ساکن بازارچه با شوخی به ما می گفتند دوستان مسلمان همه حجره های بازارچه را خریدند و ما به بیابان های خیابان جردن پناه بردیم. البته کلیمی ها تا دهه ۶۰ کم و بیش در بازارچه فعالیت می کردند و پیشه آنها ظروف کرایه و رمالی و کف‌بینی بود.»
معماری چشمنواز بازارچه اودلاجان با طاق های کم نظیرش یادگار دوره قاجار است اما با گذشت زمان به طور جدی آسیب دیده و بعد از بازسازی شمایل امروزی را پیدا کرده است. علیرضا زمانی، تهران پژوه، درباره روزگار بازارچه اودلاجان در دوره صفوی می گوید: «در نقشه عبدالغفار معبری به چشم می خورد که به بازار آهنگران اتصال پیدا کرده است. این معبر همان بازارچه اودلاجان است که بعد از احداث خیابان بوذرجمهری (۱۵ خرداد فعلی) به جای معبر «جباخانه» در دوره ناصری هویت مستقلی پیدا می کند. آنطور که در نقشه پیداست بخش زیادی از این معبر مسکونی بوده و فقط ابتدای آن بازارچه ای با چند سرا بوده است اما با گذشت زمان بخش مسکونی تغییر هویت داده و در دوره پهلوی اول به تجاری تبدیل شده است.»