همشهری آنلاین- صفورا صادقی: علاقه حکام وقت به ساخت مدارس و مساجد و حوزه‌های علمیه، را جعفر شهری در کتاب «طهران قدیم» چنین توضیح می‌دهد: شاهان و شاهزادگان قاجار با حمایت از عالمان دین (اعمّ از فقیهان و حکیمان) و بنا نهادن مدارسی برای ایشان و همچنین قرار دادن موقوفاتی برای تأمین نیازهای مالی این مدارس، موجب مهاجرت طالبان علم به تهران، تقویت جایگاه عالمان دین و در حوزه علوم معقول، به طور اخصّ موجب به وجود آمدن مدارس حکمی ـ عرفانی تهران شدند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
با این توضیح، به اودلاجان و سه‌راه دانگی می‌رویم تا حکایت مدرسه، تکیه و مسجد دانگی را برایتان بازگو کنیم. مدرسه دانگی تا سال ۱۳۴۰ شمسی شامل شش حجره بود و طلاب حوزه علمیه در آن به فراگیری دروس دینی مشغول بودند. قبل از انقلاب اسلامی حجره‌ها بازسازی شد و سال‌های بعد از پیروزی انقلاب نیز تعمیراتی در این مدرسه صورت گرفت و با احداث آشپزخانه و سالن مخصوص بانوان، مراسم عزاداری ماههای محرم و صفر در این محل برگزار می‌شد. در حال حاضر هیچ‌گونه فعالیت آموزشی در این مدرسه انجام نمی‌گیرد و فقط از شبستان قدیمی آن برای برگزاری نماز جماعت استفاده می‌شود. مدرسه دانگی در زمان قاجاریه ساخته شد.
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، درباره مسجد و مدرسه دانگی می‌گوید:«از عهد صفوی به بعد معمولا هرجایی مسجد ساخته می‌شد مدرسه علوم دینی هم در نزدیکی آن ساخته می‌شد. مدرسه دانگی از مدارس با اعتبار زمان ناصری بود که از موسس اولیه آن اطلاعی در دست نیست ولی در برخی از مکتوبات موسس این مدرسه سید جعفر لاریجانی ذکر شده و در جای دیگری سید حسین لاریجانی گفته شده است.»
از بزرگانی که در این مدرسه تحصیل کردند میرزا حسن کرمانشاهی بود که بعد از استادش ابوالحسن جلوه، کرسی تدریس حکمت را داشت. شیخ داوود لاریجانی و شیخ آقا بزرگ طهرانی نیز در همین حجره‌ها مراتب علمی را طی کردند.
رحیم طوبایی، از اهالی قدیمی محله اودلاجان می‌گوید: «کوچه سه‌راه دانگی از روبه‌روی مسجد پامنار شروع و به خیابان پامنار ختم می‌شود. مسجد دانگی که در سال ۱۲۳۵ هجری قمری ساخته شده تک‌مناره‌ای است و سال ۱۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. مسجد و مدرسه دانگی که طرح هندسی مشخصی ندارد، دارای یک صحن میانی است که در شمال آن شبستانی ستون‌دار قرار گرفته.»
طوبایی درباره سرنوشت تکیه دانگی هم می‌گوید: «یک تکیه قدیمی هم که به تکیه دانگی معروف بود، در نزدیکی مدرسه میرزا صالح یا مدرسه دانگی قرار داشت که بعد از عریض شدن خیابان پامنار، در زمان پهلوی اول، تخریب شد و اکنون وجود خارجی ندارد.»