همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:برپایی یک سنت خیرخواهانه در حمام های قدیمی تهران سال‌های دور، رسم رایجی بود که آرام آرام به یک سبک زندگی تبدیل شد اما امروز هیچ نشانی از آنها باقی نمانده است.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
در روزگاری که خانه های قدیمی با همه وسعت و جلال و شکوه شان جایی برای استحمام نداشتند، حمام های عمومی به سرعت رونق گرفتند و گاهی حکم پاتوق اهالی را در محله های قدیمی ایفا می کردند. به همین دلیل حمام ها در بطن مهم‌ترین اتفاقات محلی قرار داشتند و به جایی برای برپایی مراسم سنتی تبدیل شدند. نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، معتقد است پایه سنت حسنه ازدواج در حمام های قدیمی تهران گذاشته می شد.
او در این باره می گوید: «در روزگار قدیم به خصوص در دوره قاجار نقل بود که جماعتی از مردم در حمام های عمومی عروس مورد پسندشان را پیدا می کردند اما این کار آداب خاص خودش را داشت. زنانی به نام دلاله که در حمام ها حضور داشتند از طرف افراد متمول مامور می‌شدند دختران دم‌بخت را برای ازدواج معرفی کنند و در ازای این کار، مبالغ هنگفتی دریافت می کردند. آنها مقدمات مراسمی به نام «دختربینی» را در حمام تدارک می دیدند تا مادران متمول دامادها برای دیدن گزینه مورد نظر ازدواج به حمام بروند.»
برگزاری مراسم «حمام عزا» هم مخصوص اصلاح سر و صورت صاحبان عزا بود و مراسم «حمام زایمان» برای استحمام مادرانی که وضع‌حمل می کردند در حمام سنتی تهران رایج بود اما حدادی از «حنابندان» به عنوان یکی دیگر از جالب‌ترین مراسم رایج در حمام های سنتی تهران نام می برد. او در این باره می گوید: «روایت های مختلفی درباره مراسم «حنابندان» دامادی در حمام های قدیمی تهران نقل شده اما کمتر کسی درباره حنابندان مشاغل مختلف شنیده است. ماجرا از این قرار است که استادکارهای مشاغل سخت مثل بنایی، نجاری، مسگری و ... که با دست کار می کردند برای کلفت شدن پوست دستشان و جلوگیری از پینه بستن کف دستشان حنا می گذاشتند و اصطلاحا به آن حنابندان می گفتند. حنابندان مشاغل سخت در یک برهه ای در قالب مراسم انجام می شد اما با گذشت زمان دیگر مراسمی در کار نبود و مردم در مواقع لزوم برای حنا بستن دست یا پا به حمام عمومی می رفتند.»