این لایحه مخالفان بسیار جدی دارد که تورم‌زا بودن آن و فراهم نبودن بسترهای لازم را دلیل مخالفت خود عنوان می‌کنند.
با دکتر حسین عبده تبریزی، صاحب‌نظر مسائل اقتصادی درباره امکان اجرای این طرح حیاتی گفت‌وگو کرده‌ایم.
- آیا اقتصاد ایران برای هدفمند کردن یارانه‌ها آماده است؟
اصل هدفمند کردن یارانه‌ها و حرکت در جهت آزادسازی قیمت‌ها اقدامی است که مورد تایید اکثر اقتصاددانان طرفدار اقتصاد آزاد است. اساسا هر اقتصادی که به‌دنبال رونق و رشد و توسعه است باید به سمت این مسیر حرکت کند.
امروز در دنیا دوره توزیع یارانه همگانی و به نوعی یارانه کور، به سر آمده است. منتها روشی که دولت برای هدفمندسازی یارانه‌ها می‌خواهد اجرا کند به‌نظر من موفق نخواهد بود؛ چون دولت به‌صورت چشم بسته می‌خواهد کارهایی بکند که بیشتر اهداف سیاسی در پشت آن است.
- اشکالات روش دولت چیست؟
اکنون اطلاعات پایه و آمار دقیقی از درآمد خانوارها نداریم و نمی‌توان به اطلاعاتی که در گذشته مرکز آمار جمع‌آوری کرده استناد کرد؛ چراکه موجب انحراف منابع خواهد شد. اطلاعات غلط موجب می‌شود که یارانه‌های نقدی همچنان به افراد غیرمستحق برسد. من فکر می‌کنم که غیر از نداشتن اطلاعات پایه‌ای دقیق، اهداف سیاسی دولت هم به این طرح ضربه می‌زند. دولت می‌خواهد اقشار ضعیف را تحت پوشش یارانه نقدی قرار دهد اما مطمئنا افزایش قیمت‌ها موجب ضرر همین اقشار خواهد شد.
- پس اوضاع فعلی اقتصاد کشور را برای هدفمند کردن یارانه‌ها مناسب نمی‌بینید؟
الان در شرایط رکود تورمی‌قرار داریم. در این شرایط افزایش قیمت حامل‌های انرژی موجب افزایش تورم و تشدید رکود اقتصادی خواهد شد که باز هم به ضرر اقشار کم‌درآمد است و مطمئنا بار تورمی آزادسازی قیمت‌ها بیش از یارانه نقدی است که به این اقشار پرداخت می‌شود.
همچنین به‌دلیل شرایط عدم‌اطمینان در اقتصاد، مردم این نگرانی را دارند که دولت می‌خواهد ابتدا یارانه نقدی بدهد و قیمت‌ها را افزایش دهد و سپس بعد از مدتی یارانه نقدی را قطع کند، بنابراین به‌علت همین بی‌اعتمادی و ضعف سرمایه‌های اجتماعی، فکر می‌کنم این طرح نتواند اثرات مثبت خود را بر اقتصاد بگذارد.
- توصیه شما چیست؟ دولت برای اجرای این طرح چه کار کند؟
دولت باید اعتمادسازی کند و مردم را برای اجرای این طرح آماده کند. توصیه‌ام این است که دولت یارانه نقدی را کلا حذف یا کم کند و بیشتر منابع را به سمت خدمات اجتماعی، بیمه‌ای و درمانی سوق دهد وگرنه با این روش فعلی تبعیض قائل شدن در پرداخت یارانه نقدی بین دهک‌ها، دوگانگی اجتماعی، فساد و انحراف منابع ایجاد خواهد شد.
توصیه می‌کنم که دولت ابتدا از طریق تامین اجتماعی، اقشار کم‌درآمد را تحت پوشش قرار دهد و سپس به‌تدریج قیمت‌ها را آزاد کند.انتقادات شما متوجه روش اجرایی دولت است اما طی 9 ماه گذشته، مجلس اصلاحات زیادی در لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها ایجاد کرده است.
اصلاحاتی که مجلس در لایحه ایجاد کرده موجب بهبود و رفع نواقص آن شده اما همان ایرادات کلی و اساسی بر لایحه همچنان حاکم است.
- پس شما مخالف هدفمند کردن یارانه‌ها در وضعیت فعلی هستید؟
خیر. من معتقدم این طرح باید اجرا شود اما نه با اهداف سیاسی و تبعیض بین دهک‌ها که آن را شیوه نادرستی می‌دانم.