عبارت است از «کمک مالی دولت به یک‌شرکت دولتی و یا اعطای کمک مالی به یک کالا یا خدمتی که به مردم ارایه میشود جهت افزایش رفاه عمومی جامعه».
هرچند خرج کردن دولت از مبالغ بودجه عمومی کشور جهت افزایش قدرت خرید جامعه، نوعی عمل غیراقتصادی است و ضرر اقتصادی هم دارد، اما این فرآیند در عین حال دارای نکات مثبتی است که مهم‌ترین آن افزایش رفاه عمومی جامعه محسوب میشود.
یارانه در جهان با آغاز دخالت دولت در جهت تصحیح و هدایت امور اقتصادی در مسایل اقتصادی جامعه آغاز شده است. این دخالت به‌طور عملی با شروع جنگ‌جهانی دوم کلید خورد. دولت‌ها برای این‌که از فشار وارد‌آمده بر اقشار آسیب‌پذیر بکاهند، با وضع یارانه بر برخی از کالاها، از این اقشار حمایت کرده، در نتیجه رفاه در جامعه به‌طور‌نسبی حکمفرما می‌شد.
در ایران نیز گرچه سابقه اعطای یارانه را می‌توان در دوران صفویه جست‌وجو کرد، اما ایران اولین نظام سهمیه‌بندی همراه با یارانه را در زمان جنگ‌جهانی دوم تجربه کرد. اعطای یارانه در دوران بعد از انقلاب‌اسلامی به‌خصوص در دوران جنگ تحمیلی نیز ادامه یافت به گونه‌ای که بزرگ‌ترین جنگ قرن بیستم از حیث زمانی با مدیریت اعطای یارانه و سهمیه‌بندی هدفمند، بدون گزارش یک‌مورد اپیدمی و قحطی و با وجود محاصره اقتصادی به پایان رسید. این درحالی است که سوبسید از نظر دولت‌ها نوعی مالیات منفی محسوب شده و در رده مالیات‌ها در بودجه دولتی لحاظ میشود.
اما امروزه در جهان یارانه‌ها بیشتر به تولیدکنندگان و یا محصولات کشاورزی تعلق می‌گیرد. مدل‌های دیگری از نحوه پرداخت یارانه در کشورهای مختلف وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به یارانه مستقیم اشاره کرد که به صورت نقدی به اقشار آسیب‌پذیر پرداخت میشود و هم‌اکنون یارانه مستقیم در رأس برنامه‌‌‌های دولت ایران است.
در ردیف بودجه دولت، گندم و آرد(از کالاهای اساسی که حدود 50درصد یارانه‌ها را به خود اختصاص داده است و دارو و کالاهای خوراکی مانند روغن و قند و شکر، بهداشت و درمان نهاده های کشاورزی از جمله کود شیمیایی و چند‌قلم دیگر نیز از جمله این کالاها هستند و پس از این‌ها انرژی و یارانه‌های انرژی قرار می‌گیرد.
هرچند مبحث هدفمند کردن یارانه‌ها و پرداخت نقدی این یارانه‌ها، در اصل کاملا صحیح و از آرزوهای دیرینه نظام است، اما در نحوه اجرای آن و کالاهای مربوط به آن به‌خصوص در مورد یارانه‌های انرژی اختلاف‌نظر و مسایلی وجود دارد. به‌نظر می‌‌رسد که در طرح هدفمند کردن یارانه‌ها که مساعی دولت در آن قابل‌تقدیر و ستایش است، بازنگری اساسی و عالمانه‌ای باید صورت گیرد.
به عنوان مثال در این بازنگری، بسته هدفمند کردن یارانه‌ها درخصوص یارانه کالاها و خدمات اساسی می‌‌تواند به راه خود ادامه دهد، اما درباره حامل‌های انرژی، باید بسته جدیدی شکل گیرد و در عین حال، 4قید حفظ روند توسعه و پیشرفت، حفظ رفاه عمومی در مصرف انرژی و بازتوزیع درآمدهای واقعی افزایش‌یافته دولت، جلوگیری از افزایش نرخ تورم و رعایت کارآمدی و مصرف غیرمسرفانه و بهینه لحاظ شود.
همشهری مسافر
