تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۳۸۹ - ۱۱:۳۲

الهام مؤدب: در صفحات حوادث روزنامه‌ها و مجلات، جنایات گوناگونی به چشم می‌خورد اما یکی از مهم‌ترین آنها، اذیت و آزار زنان و دختران است.


خبر حیرت‌آور حاکی از آن بود که دندانپزشکی بیماران زن تحت درمان خود را بیهوش و سپس مورد آزار قرار می‌داد و از آن جنایت فیلم تهیه می‌کرد تا به عنوان حربه‌ای برای وادار کردن زنان به سکوت استفاده کند. زنانی که ناخواسته در دام او افتاده بودند، به خاطر حفظ آبرو و ترس، جنایت او را برملا نمی‌کردند اما در نهایت دکتر جنایتکار دستگیر و به سزای عمل خود رسید.

نجابت زنان و وفاداری به همسر و خانواده در فرهنگ ما از جایگاه مهمی برخوردار است و زنان و دختران به آن پایبند هستند. در مواردی که زنان ناخواسته با چنین جنایتی روبه‌رو می‌شوند دچار صدمات عاطفی می‌شوند و گاهی به دلیل شرم و حیا، حفظ آبرو و ترس از تهمت‌های ناروا سکوت می‌کنند. در نتیجه آسیب‌های روانی آنان تشدید می‌شود، در حالی که آزار زنان از نظر حقوقی جنایت و از نظر شرعی حرام است و جنایتکار باید مجازات شود، این حق زنان و دختران است که این جنایت را به نیروی انتظامی گزارش دهند تا جانی مجازات شود و خانواده‌ها نیز باید از آنان حمایت کنند. چگونه شما زنان می‌توانید در برابر خطرات احتمالی از خود مراقبت کنید؟

- به محض سوار شدن داخل خودروی خود، سریعا در‌های آن را قفل کنید تا کسی نتواند در پشت چراغ قرمز یا در هر موقعیت دیگر وارد آن شود. صندلی عقب آن را چک کنید تا کسی در آن پنهان نشده باشد.

- همیشه باک بنزین خود را پرکنید تا در مکان‌های خلوت دچار کمبود بنزین نشوید.

- اگر خودرویی شما را تعقیب می‌کند، به نزدیک‌ترین نیروی انتظامی مراجعه کنید یا به اقوام خود اطلاع دهید تا در مکان امنی به یکدیگر بپیوندید. تا زمانی که احساس امنیت نکردید از خودرو خارج نشوید.

- به افرادی که در چت آشنا می‌شوید، اعتماد نکنید و اگر آنان یا دوستان خیابانی، شما را به منزل‌شان دعوت کردند، دعوت آنها را نپذیرید.

- اگر در خیابان فرد مشکوکی شما را تعقیب کرد از او فاصله بگیرید و به مکان امنی بروید.

- قبل از آنکه کار خود را در شرکت‌های خصوصی شروع کنید، از همسایه‌های آنجا تحقیق کنید و اطلاعات لازم را به دست آورید و مطمئن شوید که محیط آنجا سالم است.در صورت امکان چندی پس از استخدام، همسر یا والدین‌تان به آنجا سر بزنند و ملاقات‌ دوستانه‌ای با مدیران داشته باشند.

- تا حد امکان از تردد در کوچه‌ها و خیابان‌های خلوت به خصوص در تاریکی خودداری کنید.

- تا حد امکان از سوارشدن به خودروهای شخصی و غیرخطی که حتی خانمی مسافر آن است خودداری کنید. اگر در ساعتی تردد می‌کنید که وسایل نقلیه عمومی نیست و فقط مجبورید خودروهای شخصی سوار شوید، با خانواده هماهنگ کنید که دنبال شما بیایند.

- از سوارشدن به خودروهای شخصی که جلوی شما متوقف می‌شوند و مسافرکش نیستند خودداری کنید.

- برای تعمیر وسایل منزل یا کارهای ساختمانی تا حدامکان از افراد آشنا کمک بگیرید. اگر غریبه‌ای را دعوت می‌کنید، در خانه تنها نباشید، یکی از اعضای خانواده، دوستان یا اقوام در کنارتان باشند.

- در صورتی که افرادی به عنوان مأموران آب،‌ برق و... مراجعه می‌کنند، کارت شناسایی آنان را چک کنید. در صورت لزوم با محل کار آنان تماس بگیرید. اگر از صحت گفته‌هایشان مطمئن شدید آنان را به منزل راه دهید.

- همیشه از طریق آیفون با غریبه‌ها صحبت کنید و آنان را به منزل راه ندهید.
با وجود احتیاط‌های لازم، اگر زنان با موقعیت‌های خطرناک روبه‌رو شدند، چه باید بکنند؟ پژوهش‌ها نشان می‌دهد بسیاری از کسانی که زنان را آزار می‌دهند بیماران روانی هستند و نیاز به مداوا و درمان دارند. رویارویی با چنین افرادی چندان آسان نیست.

روش‌های زیر که تجارب برخی زنان است، برای مقابله با افراد متجاوز پیشنهاد می‌شود.

- برخی زنان با رفتار عاقلانه توانسته‌اند، اعتماد فرد را جلب کنند.
- بعضی زنان تظاهر کرده‌اند که حالشان وخیم است و نتیجه گرفته‌اند.
- برخی زنان با طرح بیماری ایدز و بارداری توانسته‌اند خود را نجات دهند.
- در مواردی زنان با پرداخت پول یا دادن طلا فرد را از ارتکاب جرم بازداشته‌اند.
- در مواردی دعوا و قاطعیت مؤثر بوده است. در چنین مواردی زنان باید به خود اعتماد داشته باشند، موقعیت را کنترل و از مهارت‌های کلامی خود استفاده کنند.

- در مواردی زنانی که در خودروی فرد مزاحم بوده‌اند، با فریاد توجه عابران و خودروهای دیگر را جلب کرده‌اند.
- دفاع شخصی روش دیگری است که زنان از آن می‌ترسند. جراحت و مرگ، خطری است که آنان را تهدید می‌کند. در صورت استفاده از این روش باید مطمئن شوید که اصلا خطری شما را تهدید نمی‌کند. کلاس‌های دفاع شخصی اعتماد به نفس زنان و توانایی دفاع از خود را افزایش می‌دهد. چشم، بینی و گلو آسیب‌پذیرند و اصابت ضربه به آنها دردناک است در حالی که ضربه به شانه و سر تأثیری ندارد.باید به کودکان و همه افراد در هر سنی آموزش داده شود که نگرش مثبت به خود داشته باشند و در برابر فرد متخاصم از خود دفاع کنند.

در صورت وقوع جنایت چه باید کرد؟

باید جنایت را به نیروی انتظامی گزارش کرد. متأسفانه بنابر دلایلی که در بالا اشاره شد، فقط یک پنجم خانواده‌ها جنایت را به نیروی انتظامی گزارش می‌دهند و از جنایتکار شکایت می‌کنند.
- باید جهت بررسی تخصصی به پزشک زنان مراجعه کنند.

زنان پس از جنایت چه واکنشی دارند؟

معمولا زنان پس از جنایت شوکه می‌شوند. ابتدا برخی انکار می‌کنند و به ظاهرا آرام و خونسرد هستند.
همه قربانیان دچار ترس، نگرانی، اضطراب و خشم می‌شوند، خود را گناهکار می‌دانند و سرزنش می‌کنند. این واکنش‌ها در ابتدا مشخص نیست اما در درازمدت بر آنان تأثیر می‌گذارد.قربانی در همه جنبه‌های زندگی دچار ترس می‌شود و ترس بر همه فعالیت‌های روزانه او تأثیر می‌گذارد. او با همکاران، دوستان و اقوام با احتیاط رفتار می‌کند. او نگران است که نظر دیگران نسبت به او تغییر کند. این احساس باعث انزوا و گوشه‌گیری او می‌شود و حتی از ارتباط با همسر خودداری می‌کند.خشم به انواع مختلف در قربانیان نمایان می‌شود. اما بنابر نظر روانشناسان این احساس به بهبود عاطفی فرد منجر می‌شود. در این مقطع زنان می‌خواهند بجنگند و زندگی خود را تحت کنترل درآورند.گاهی زنان خشم خود را به دیگران منتقل می‌کنند.

مردان باید احساساتی را که آنان تجربه می‌کنند، درک کنند.گاهی زنان احساسات خود را سرکوب و موقعیت را انکار می‌کنند و می‌گویند همه چیز خوب است.در مواردی زنان دچار احساس گناه می‌شوند. تصور می‌کنند اگر رفتار متفاوتی داشتند، می‌توانستند از اتفاق جلوگیری کنند و دائما از خود می‌پرسند چرا من؟ انتقام‌گیری و خشونت شدید نیز یکی از واکنش‌های زنان است.در برخی زنان کاهش انگیزه برای تلاش، کاهش اشتها، بی‌خوابی یا کم‌خوابی که از نشانه‌های افسردگی است، مشاهده می‌شود.

واکنش مردان و همسران پس از جنایت چیست؟

گرچه زنان، قربانی آزار و اذیت هستند اما این امر به مردان نیز مربوط می‌شود زیرا زنان به حمایت، همدردی و درک اطرافیان از جمله همسر، پدر و برادر نیاز دارند.

واکنش مردان متفاوت است؛ برخی از همسر متنفر می‌شوند، بعضی به این مسئله اهمیت نمی‌دهند، معدودی زن را مقصر می‌دانند و به او بی‌احترامی و او را طرد می‌کنند. بسیاری عصبانی می‌شوند و درصدد انتقام‌جویی از جانی برمی‌آیند.بسیاری نیز به دنبال راه‌حل می‌گردند و حمایت از قربانی برایشان بسیار مهم است.عصبانیت، سردرگمی و نگرانی واکنشی طبیعی است. زنان قربانی به نظر و کمک مردان نیاز دارند در حالی که مردان احساس می‌کنند نمی‌توانند پاسخگوی آنان باشند و احساس ناامیدی و یأس می‌کنند که البته طبیعی است. در ابتدا باید همه احساسات مردان شناسایی و تعلیل شود تا بتوانند به زنانی که به حمایت آنان نیاز دارند کمک کنند.

چگونه باید به قربانی کمک کرد؟

واکنش اطرافیان در تشدید بحران یا کمک به قربانی بسیار مؤثر است. بهترین حمایت آن است که شنونده خوبی باشید و او را تحت فشار قرار ندهید تا احساساتش را بیان کند. زمانی که آمادگی صحبت دارد، در کنارش باشید. وقتی با شما درددل کرد، اصلا او را نصیحت نکنید و سؤالی نپرسید. فقط با دقت به صحبت‌های او توجه کنید و به او یادآوری کنید که مقصر نیست تا احساس گناه او کاهش یابد. اگر جزئیات جنایت را شرح داد، با پاسخ‌های درست به او کمک کنید.

- با او همدردی کنید و بگویید: «ناراحتم که این اتفاق برات افتاده».
- او را درک کنید و بگویید: «می‌فهم چی می‌گی».
- با او همراهی کنید و بگویید: «چطور می‌تونم بهت کمک کنم تا احساس امنیت کنی؟»
- از او حمایت کنید و بگویید: «می‌خوای کسی که تجربه تو را داشته پیدا کنم و باهاش حرف بزنی؟»
- از او بپرسید: «از من چه توقعی داری؟»

آسیب‌های روحی و احساسات او را درک کنید

گرچه می‌توانید شنونده‌ خوبی برای قربانی باشید، ولی انتظار نداشته باشید که به تنهایی بتوانید همه مشکلاتش را حل کنید. روند بهبود قربانی طولانی و مستلزم وقت و انرژی است و باید صبور باشید زمانی که قربانی آمادگی پیدا کرد او را تشویق کنید تا به مشاور یا روان‌درمانگر مراجعه کند تا زودتر بهبود یابد. آزار و اذیت زنان و آسیب‌های روحی آنان و خانواده‌ها موضوع بسیار مهم و حساسی است که جا دارد در رسانه‌های گروهی با دقت و حساسیت تمام ابعاد آن مطرح شود.

باید با فرهنگ‌سازی، تفکرات اشتباه افراد نسبت به زنان بی‌گناهی که قربانی این جرم هستند، تغییر یابد و زنان مطمئن باشند که حمایت گسترده و همه‌جانبه‌ای از آنان می‌شود. از طرفی هشدارهای لازم و آموزش دفاع شخصی به همه افراد خانواده به ویژه زنان داده شود تا شاهد کاهش روزافزون چنین جنایات و آسیب‌های روانی ناشی از آن باشیم.