مرکز انتشارات همشهری پس از وقفه‌ای کوتاه از تابستان 85 فعالیت خود را از سر گرفت. با توجه به این نکته؛ گفت‌و گویی با سیّد فرید قاسمی، مدیر مرکز انتشارات همشهری انجام دادیم تا با اهداف، کارکردها و چاپ کتابهای جدید این انتشارات آشنا شویم:
- انتشارات همشهری بر چه اساسی شکل گرفته و از چه زمانی شروع به کار کرده است؟
موسسه‌های مطبوعاتی بزرگ در دنیا متناسب با توانمندی‌هایشان از هر حیث ، افزون بر کار انتشار روزنامه ، مجله های هفتگی ، ماهانه و فصلنامه، پاره‌ای نیز فعالیت جنبی برای خود تعریف می کنند که یکی از این فعالیتها نشر کتاب است.
شرکت همشهری نیز بر اساس سیاست‌هایی که برای خود تعریف کرده، شماری فعالیت جنبی در حوزه های آموزشی ، پژوهشی و نشر را در دستور کار خود قرار داده است. انتشارات همشهری از سال 1373 شروع به کار کرده و تقریبا پس از یک دوره فعالیت 11 ساله 77 عنوان کتاب در زمینه‌های موضوعی گوناگون منتشر کرد و پس از یک توقف نسبتا کوتاه از تابستان امسال مجددا شروع به فعالیت کرده است.
- این واحد انتشاراتی چه اهدافی را دنبال می کند؟
این موضوع که در دوره اول ، این انتشارات چه اهدافی را دنبال می‌کرده ، می‌توان از موضوع کتابها و اهدافی که اعلام کرده‌اند به دریافتی کلی رسید . در دوره جدید نیز سیاست موسسه همشهری در حوزه انتشارات بر این است که به عرصه ناشران خصوصی یا حتی ناشران دولتی وارد نشود و در این زمینه کار متفاوتی را انجام دهد.
در حال حاضر نیز این انتشارات عمده فعالیت خود را بر چاپ کتابهایی در سه زمینه موضوعی شامل کتابهای برگرفته از مجموعه نشریات موءسسه به ویژه روزنامه ، کتابهای حوزه علوم ارتباطات با تأکید بر روزنامه نگاری و کتابهایی در زمینه حوزه شهری و شهرنشینی متمرکز کرده است.
در زمینه اول که فلسفه وجودی انتشارات همشهری در این دوره نیز هست ، مطالبی که در یک زمینه موضوعی خاص به صورت پیاپی در روزنامه و مجموعه نشریات ادواری همشهری به چاپ رسیده و بنا به صلاحدید کارشناسان و شورای انتشارات قابلیت کتاب شدن را داراست ،منتشر می‌شود.
انتشار کتابهای آموزشی و پژوهشی در حوزه علوم ارتباطات به‌ویژه روزنامه نگاری نیز از دیگر حوزه های فعالیت این انتشارات است .این کتابها عمدتا به وسیله مرکز آموزش و یا مرکز پژوهش و مطالعات رسانه‌ای همشهری در اختیار انتشارات قرار می گیرد و انتشارات موظف به نشر این کتابهاست.
از آنجایی‌که موسسه همشهری بنا به فلسفه وجودی خود باید به معنای عام در خدمت شهر باشد ، انتشارات همشهری نیز در نظر دارد کتابهایی در حوزه شهرنشینی و شهرشناسی منتشر کند. البته ابتدا با تاکید بر شهر تهران ، در خصوص سایر شهرهای ایران نیز در آینده این کار صورت می گیرد.
- با توجه به وجود موسسه ها و مراکز پژوهشی و تخصصی که در حوزه‌های روزنامه‌نگاری و مسائل شهری در کشور مشغول فعالیت هستند انتشارات همشهری چه راهکارهایی را برای وارد نشدن به حوزه فعالیت این مراکز در نظر گرفته است؟
در زمینه های مطبوعات و مسائل شهری ما وارد بخش‌هایی می‌شویم که در تعاریف کاری مراکز مرتبط گنجانده نشده است و سعی می کنیم زاویه ورود ما به آن عرصه‌ها متمایز و متفاوت باشد.
در این زمینه‌ها سعی می کنیم به مسائلی بپردازیم که در ایران چه در حوزه ترجمه و چه در حوزه تالیف به آن پرداخته نشده است و کتابی در این عرصه‌ها وجود ندارد.
به عنوان مثال یکی از موضوع‌هایی که در ایران کمتر به آن پرداخته شده مدیریت مطبوعاتی است که در این مورد خاص منابعی تهیه شده و در حال ترجمه در مرکز پژوهش و مطالعات رسانه‌ای همشهری است و در زمینه تالیف نیز سعی می کنیم از تجربیات ایرانی در حوزه مدیریت مطبوعات استفاده کنیم و از آنجایی‌که تئوریها از دل تجارب بیرون می آیند باید این تجارب را مکتوب کنیم.
در این زمینه نیز فهرستی از حدود 25 مدیر موفق این حوزه که توانسته‌اند در حوزه مدیریت مطبوعات موفق عمل کنند و یک بنگاه مطبوعاتی را از نظر اقتصادی خودکفا کرده و همچنین توانسته باشند حیثیت اجتماعی کسب کنند به تایید شورای انتشارات تهیه شده است که تجارب این مدیران پس از گفت و گوی ایشان با یک گروه حرفه ای مکتوب می شود و پیش زمینه‌ای را برای تالیف این قبیل آثار را به وجود می‌آورد.
- انتشارات همشهری در دوره جدید فعالیت خود چه کارهایی انجام داده است؟
چون هم اکنون در آغازین ماه پانزدهمین سالگرد انتشار روزنامه همشهری هستیم به همین مناسبت در گام اول تصمیم گرفته شد از بین موضوع‌های انتخاب شده، پانزده عنوان کتاب برگرفته از مطالب روزنامه منتشر شود .
مراحل آماده سازی این کتابها به اتمام رسیده و امیدواریم در زمستان سال جاری منتشر شوند. البته شمار کتابهایی که برگرفته از مطالب مجموعه نشریات همشهری است تا پایان سال به حدود 20 عنوان خواهد رسید.
همچنین در کنار این فعالیتها کتاب سیر تحول همشهری از آغاز تا کنون گردآوری شده و در دست تدوین است. این کتاب در بر دارنده روز شمار رویدادهای موسسه همشهری است و به سیر تحولات و تغییرات این موسسه مطبوعاتی در 15 سال اخیر می‌پردازد.
در خصوص کتابهای حوزه شهری و شهرشناسی نیز یک گروه تهران پژوهی در نخستین روزهای فعالیت دوباره انتشارات همشهری تشکیل شد وپس از برگزاری جلسات کارشناسی تصمیم گرفته شد 110 عنوان کتاب در قطع جیبی و در موضوعات مختلف درباره تهران منتشر شود.
گروه تهران پژوهی باید تلاش کنند با استفاده از بانکهای اطلاعاتی، اتحادیه های صنفی و با هر وسیله ای اطلاعات روزآمدی را تهیه کنند و هر پدیده ای را از آغاز تا امروز مد نظر قرار دهند تا این کار کمکی باشد به تمام کسانی‌که در این حوزه‌ها کار تحقیقاتی انجام می دهند .البته از این کتابها عامه مردم هم می‌توانند استفاده کنند.
- شورای انتشارات شامل چه کسانی است و اساساً انتشار کتاب در این انتشارات چه مراحلی را طی می کند؟
کتابهایی که توسط انتشارات همشهری به چاپ می رسند یک فرآیندی را طی می‌کنند بدین صورت که ابتدا یک گزینش اولیه صورت می گیرد و پس از گفت و گو با مولف و یا مترجم اثر ، این پیشنهاد در شورای انتشارات مطرح می شود.
شورای انتشارات نیز متشکل چند مدیر موسسه همشهری از جمله معاون فرهنگی موسسه، مدیر مرکز پژوهش و مطالعات رسانه‌ای، مدیر مرکز آموزش، سردبیر همشهری آنلاین و مدیر انتشارات شرکت همشهری به علاوه دو کارشناس است.
در صورت تصویب شورای انتشارات، برای تدوین مطالب برگرفته از روزنامه و سایر نشریه‌های مؤسسه، سفارش تدوین داده می شود و اولویت انتخاب برای تدوین آثار پدیدآورندگان اثر هستند و در غیر این صورت فرد صاحب صلاحیتی انتخاب و کار برای تدوین به وی سپرده می شود.
نکته قابل توجه این است که انتشارات همشهری تقریبا یک واحد تحریری است نه یک واحد انتشاراتی به معنای عام و این واحد تنها کار تحریری انتشار کتاب را انجام می دهد و مراحل اجرایی فرآیند نشر کتاب بر عهده این واحد نیست.
- انتشارات همشهری بیشتر به چه موضوعاتی می پردازد و مخاطبان آن را چه اقشاری تشکیل می دهد؟
کتابهای در نظر گرفته شده در موضوعات مختلفی چون خانه و خانواده ، پزشکی و روانشناسی ، ادبیات ، حقوق ،روزنامه نگاری و به طور کلی کتابهایی که تشخیص داده شده برای مردم و حرفه‌های گوناگون کاربردی است منتشر می شوند. در انتخاب موضوع این کتابها عمدتاً به بدنه جامعه توجه شده و درصد بسیار کمی از کتابها به متخصصان و نخبگان جامعه اختصاص یافته است.
- انتشارات همشهری عمده کار خود را بر روی انتشار چه کتابهایی متمرکز کرده است؟
ما بیشتر در حوزه اول یعنی انتشار کتابهای برگرفته از روزنامه، مجله‌ها و ضمایم شرکت همشهری فعالیت می کنیم و بر این باور هستیم که بسیاری از این مطالب قابلیت کتاب شدن را دارا هستند. انتشارات همشهری سعی می‌کند از چاپکرده‌های پراکنده مطبوعاتی همشهری که تا به حال نیز مدون نشده است استفاده کند که همان طور که قبلا هم گفتم اساس کار هم همین حوزه است.
- گویا قرار است کتاب همشهری از این هفته همراه با روزنامه منتشر شود در این‌باره بیشتر توضیح می‌دهید؟
مدیریت مؤسسة فرهنگی مطبوعاتی همشهری در آغاز پانزدهمین سال حیات این مؤسسة برنامه‌های متنوع در دستور کار واحدها قرار داده از جمله این برنامه‌ها گسترش عملی فرهنگ کتاب و کتابخوانی و ارتباط هر چه بیشتر گروه‌های گوناگون اجتماعی با کتاب است.
به منظور تحقق این امر گام‌هایی برداشته شده که یکی از این گام‌ها انتشار کتاب به همراه روزنامه است. در گام اوّل این طرح که در ضمن مرحله آزمایشی است در زمستان سال جاری 12 عنوان کتاب یا به سخن دیگر کتابچه همه هفته روزهای پنج شنبه به خوانندگان روزنامه عرضه می‌شود.
برنامه ریزی سال 1386 نیز به انجام رسیده و مقرر شده که تا پایان زمستان و پس از جمع بندی نظر کارشناسان برنامه سال آتی نهایی شود. نقطه قوت کتاب همشهری این است که با تدبیر مدیر مؤسسه و مجری طرح با یاری نهادها و سازمان‌های حامی و نیز با استفاده از آگهی کتاب این طرح ابتدا به سمت خودکفایی و ان شاءالله در مرحله بعد به سوددهی خواهد رسید.