بررسی‌ها نشان می‌دهد، در فصل تابستان آمار مراجعان به مراکز درمانی و اورژانس بیمارستانی که دارای ناراحتی‌های گوارشی مانند دل‌درد و استفراغ در اثر مصرف مواد غذایی آلوده و در نتیجه مسمومیت غذایی هستند زیاد شده و شدت می‌یابد.
یکی از مهم‌ترین عوامل بروز مسمومیت‌های گوارشی عدم‌رعایت مسائل بهداشتی در زنجیره تهیه مواد غذایی تا مصرف، به‌ویژه بی‌دقتی در نگهداری صحیح آنهاست.
دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در رابطه با انواع بیماری‌های عفونی و مسمومیت‌های رایج فصل تابستان به همشهری می‌گوید: در فصل تابستان مسمومیت‌های غذایی به‌دلیل حرارت و دمای محیط از حد معمول بیشتر است. این مسمومیت‌ها هم به‌دنبال مصرف ماده غذایی مشکوک یا سموم حاصل از میکروارگانیسم‌ها ایجاد می‌شود.
به عقیده دکتر مردانی عمده علامت ناشی از این مسمومیت‌ها تهوع، استفراغ و دل‌درد است. ولی به‌طور کلی مسمومیت‌های غذایی به دو دسته مسمومیت‌های کوتاه و بلندمدت تقسیم می‌شوند. در نوع اول که دوره کمون بیماری کوتاه است، مسمومیت استافیلوکوکی ایجاد می‌شود که به‌دنبال مصرف موادی مثل نان‌خامه‌ای، سالاد الویه یا سوسیس و کالباس است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی ادامه می‌دهد: علامت این مسمومیت هم شامل استفراغ‌های شدید است البته بیمار تب ندارد. در این شرایط بیمار بعد از سرم درمانی و بدون نیاز به آنتی‌بیوتیک بعد از 24 ساعت علائمش بهبود پیدا می‌کند اما مسمومیت‌های طولانی به‌دنبال مصرف مواد گوشتی و در رستوران‌ها ایجاد می‌شود.
به گفته دکتر مردانی در این نوع مسمومیت به نام کلستریدیوم پرفرنژانس بر خلاف دوره مسمومیت کوتاه، دل‌پیچه بسیار شدید به سراغ بیمار می‌آید و همراه با استفراغ مختصر است ولی باز هم بیمار تب ندارد. درمان‌هایی مثل داروهای ضد‌اسپاسم در این بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این متخصص بیماری‌های عفونی توضیح می‌دهد: اما یکی از شایع‌ترین مسمومیت‌های این فصل مسمومیت با غذاهای دریایی است به‌خصوص اگر بیمار ماهی یا میگوی کهنه مصرف کرده باشد. این نوع از مسمومیت هم به‌دنبال استفراغ و اسهال شدید است اما از آن حاد‌تر مسمومیت با کنسروهاست. به‌خصوص کنسروهایی که به‌مدت 15 دقیقه جوشانده نشده باشند. در این کنسروها سمی به نام بوتولینوم ایجاد می‌شود که کشنده است و ایجاد بیماری بوتولیسم می‌کند. این مسمومیت با تنگی نفس شدید و در مواردی با مرگ همراه است.
دکتر فاطمه فرهمند، فوق‌تخصص بیماری‌های گوارشی کودکان نیز در این باره معتقد است: برخی مسمومیت‌ها نیز بر اثر عوامل باکتریایی به‌وجود می‌آیند. مثلا مسمومیت سالمونلا در اثر مصرف تخم‌مرغ فاسد ایجاد می‌شود. مسمومیت شیگلا بر‌اثر مصرف سالاد و مسمومیت باسیل‌ها بر اثر مصرف برنج پخته‌ای که مدت زیادی در دمای اتاق نگهداری شده است، به‌وجود می‌آید.
به گفته وی بیماران اغلب با علائم اسهال، استفراغ، از دست دادن مایعات بدن، خشکی مخاط، بی‌حالی و تب و لرز به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. این علائم معمولا از نیم تا 3ساعت بعد از خوردن غذای آلوده ایجاد می‌شود و نخستین قدم درمان، اصلاح آب و الکترولیت‌هاست تا حجم آب و الکترولیت از دست رفته بدن جبران شود.
وی در پاسخ به اینکه اصلا چرا مسمومیت غذایی بیشتر در فصل تابستان دیده می‌شود، توضیح می‌دهد: رعایت نکردن مسائل بهداشتی در تهیه، توزیع و مصرف موادغذایی و به‌خصوص بی‌دقتی در نگهداری صحیح مواد غذایی در منازل مهم‌ترین عامل بروز مسمومیت‌های غذایی است و گرمای هوا این موضوع را تشدید می‌کند. به گفته دکتر فرهمند البته باید این نکته را در نظر داشت که تمام موادغذایی در فصل تابستان خطرناک نیستند؛ بلکه تنها برخی از این مواد غذایی در اثر شرایط موجود مانند نوع ماده غذایی و گرمای هوا امکان آلودگی و باکتری‌زایی دارند. مواد غذایی مانند گوشت، مواد لبنی، انواع سس‌ها، کنسروها از جمله این مواد هستند.
کودکان آسیب‌پذیرترند
دکتر فرهمند معتقد است: شدت مسمومیت با توجه به‌علت بروز و همچنین سن و وضعیت سلامت بدن افراد مختلف متفاوت است؛ به‌طوری که این مسمومیت‌ها در سالمندان و نوزادان می‌تواند خطرناک‌تر باشد. اما به هر حال، تابستان، فصل مسافرت است و در آن، شرایطی فراهم می‌شود که بیماری‌هایی نظیر مسمومیت غذایی، اسهال و استفراغ، بیماری‌های عفونی دستگاه گوارش، تب حصبه، وبا، تب مالت از طریق مواد غذایی منتقل می‌شود. وی ادامه می‌دهد: کودکان در برابر مسمومیت غذایی آسیب‌پذیرترند و مهم‌ترین عوامل بروز مسمومیت غذایی رعایت نکردن مسائل بهداشتی در زنجیره مصرف، توزیع و نگهداری صحیح مواد غذایی است.
با اینکه اکثریت مسمومیت‌ها خود محدود‌شونده هستند و بهبود می‌یابند ولی توصیه دکتر مردانی بر این است که مردم از رستوران‌های سر راهی استفاده نکنند، روزی تا ده بار دست‌های خود را بشویند و حتما از آب بسته بندی شده استفاده کنند.