آنان نمی‌دانند برای ثبت‌نام خود و فرزندانشان به قانون استناد کنند یا هر آنچه را دانشگاه محل ثبت‌نام می‌گوید، بپذیرند و اعتراضی نداشته باشند. از ابتدای برنامه سوم توسعه کشور، در سال 79 تاکنون ایثارگران شامل جانبازان 25درصد و بالاتر و فرزندان آنان، آزادگان و فرزندان آنان و فرزندان شهدا از پرداخت شهریه در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی دولتی و غیردولتی معاف بوده‌اند، اما این قانون هیچ‌گاه به‌طور کامل اجرا نشده و ایثارگران همواره بخش عمده شهریه‌های دانشگاهی را پرداخت کرده‌اند. به‌راستی اگر قانون برای اجرا شدن نیست چرا در هر برنامه پنج‌ساله و هر قانون بودجه سالانه این موضوع تکرار می‌شود؟ ناظرین بر اجرای قوانین کجایند؟ آیا نمایندگان مجلس فقط وظیفه دارند این موضوع را در قوانین ذکر کنند و مسئولیتی برای نظارت بر آن ندارند؟ بهانه عدم تأمین منابع درباره ایثارگران فقط به شهریه‌های دانشگاهی اختصاص ندارد، بلکه همه خدمات و تسهیلات ایثارگران بدون استثنا گرفتار این معضل است، لذا اغلب قوانین موجد حق آنان یا اجرا نمی‌شود یا اگر اجرا شود به‌طور ناقص اجرا می‌شود.
در آغاز ثبت‌نام ترم تحصیلی سال 90 هستیم و آشفتگی در ثبت‌نام ایثارگران همچنان ادامه دارد. البته باید متذکر شد که برنامه پنجم توسعه و قانون بودجه سال90 شفاف‌تر از قوانین قبلی بر این حق قانونی ایثارگران تأکید دارد و حال که در 2 برنامه پنج‌ساله قبلی این حق، محقق نشده امید است از قانون پنجم توسعه به‌بعد شاهد اجرای کامل قانون باشیم.
در بند(ک) ماده20 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران آمده است: شهریه دانشجویان جانباز 25درصد و بالاتر و فرزندان آنان، فرزندان شاهد، آزادگان و فرزندان آنان و دانشجویان تحت‌پوشش کمیته امداد امام‌خمینی(ره) و سازمان بهزیستی از محل اعتبارات ردیف مستقل معاونت تأمین می‌شود.
بند113 قانون بودجه سال90 بیان می‌دارد:
تحصیل ایثارگران و مشمولان بند(ک) ماده 20 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه و حافظان کل قرآن در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و مؤسسات پژوهشی، اعم از دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی دولتی رایگان است. هزینه‌های مربوط به مراکز آموزشی و پژوهشی غیردولتی نیز از طریق دستگاه‌های ذی‌ربط اعم از بنیاد شهید و امور ایثارگران و مبادله موافقت‌نامه با معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور در ابتدای هر نیمسال تحصیلی پرداخت می‌شود.
علاوه بر آن در ذیل جدول شماره7 خلاصه بودجه دستگاه‌های اجرایی در قانون بودجه سال90 چنین آمده است:
در سال تحصیلی 1390 مشمولین بند(ک) ماده20 قانون برنامه پنجم توسعه در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی، اعم از دولتی و غیردولتی، رایگان و برعهده دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی محل تحصیل آنان است.
مقنن به‌طرق مختلف تکلیف را متوجه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور، بنیاد شهید و امور ایثارگران و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی دولتی و غیردولتی کرده است؛ به‌عبارتی ایثارگران و مشمولین بند(ک) ماده20 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه، هیچ تکلیفی جز ثبت‌نام در دانشگاه‌ها ندارند و دستگاه‌های فوق‌الذکر وظیفه دارند با تمکین به قانون، شرایط ثبت‌نام را برای آنان فراهم کرده و چنانچه تعهدات قانونی نسبت به یکدیگر دارند بدون ایجاد مشکل برای ایثارگران آن را فی‌مابین حل کنند و از ارجاع آن به ایثارگران و مانع‌تراشی برای ثبت‌نام آنان خودداری کنند و در این موضوع تفاوتی بین مراکز آموزشی دولتی و غیردولتی وجود ندارد.
اما متأسفانه اینگونه نیست، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بهترین شیوه را، ایجاد مانع برای ایثارگران می‌دانند و آنان را وادار به پرداخت شهریه می‌کنند و در غیراین‌صورت از ثبت‌نام آنان جلوگیری می‌کنند.
رضا مؤمنین، معاون فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران می‌گوید: «ما 100درصد به‌دنبال معافیت ایثارگران مشمول بند(ک) ماده20 از پرداخت شهریه هستیم و بودجه خوبی هم برای این کار گذاشتیم. الان هیچ دانشجویی با دانشگاه طرف نیست، بنیاد با دانشگاه طرف است؛ البته مسائلی هست مثلا اگر یک دانشجوی فوق‌دیپلم، 8ترم درس بخواند دیگر به او پول نمی‌دهیم. درست است تحصیل رایگان است ولی این بدان معنی نیست که هر کسی هر کاری بخواهد بکند. برای هر دوره تحصیلی سقفی گذاشته‌ایم و آیین‌نامه آن در حال تدوین است ولی چون هنوز امضا نشده، بعد از تایید نهایی درباره آن صحبت خواهیم کرد».
وی به نکته جالبی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر در سهمیه‌های کنکور 40درصد سهمیه برای ایثارگران درنظر گرفته شده، امروز من به‌طور رسمی اعلام می‌کنم که مستند به اعلام سازمان سنجش، فقط 58/1درصد از سهمیه استفاده کرده‌اند؛ حتی به 2درصد هم نرسیده است. این شعار نیست مستند است. سطح آزمون بقیه ایثارگران به‌حدی است که نیاز به استفاده از سهمیه ندارند و بدون سهمیه به دانشگاه می‌روند.
بنیاد از سال‌های قبل درخصوص شهریه ایثارگران خیلی بدهکار است ولی در سال گذشته توانستیم 116درصد اعتبار را تأمین کنیم؛ یعنی 16 درصد بیشتر از اعتبار مصوب تأمین کرده‌ایم. در سال جاری و مستند به برنامه پنجم، تحصیل ایثارگران رایگان است و از پرداخت شهریه معاف هستند». مؤمنین ادامه می‌دهد: «سیاستی که رئیس بنیاد اعلام کرده این است، کسانی که بدون آزمون وارد دانشگاه شوند باتوجه به وضعیت بودجه، نمی‌توانیم شهریه آنان را پرداخت کنیم. سیاست دوم حمایت برای ورود به دانشگاه است که وقتی وارد شدند، تلاش کنیم اینها بورسیه دانشگاه‌های مختلف بشوند که دیگر هزینه‌ای ندهند. با توجه به محدودیت زمان، چنانچه دانشگاه‌ها مطالبه شهریه کردند، براساس سیاست فعلی ایثارگران باید شهریه را پرداخت کنند، مگر اینکه ما بتوانیم زمینه‌ای فراهم کنیم که اینها بورسیه شوند».
برابر بند(هـ) ماده44 قانون برنامه پنجم توسعه، بورس تحصیلی داخل و خارج کشور به جانبازان 50درصد و بالاتر و آزادگان با حداقل 5سال اسارت و فرزندان شهدا اعطا می‌شود و راه‌حل بورسیه با توجه به محدودیت‌های آن نمی‌تواند مشکل معافیت از پرداخت شهریه انبوه دانشجویان ایثارگر را حل کند.مؤمنین پاسخ می‌دهد: «ما فعلا برای بقیه نمی‌توانیم کاری انجام دهیم، مگر در بودجه‌های بعدی. ما الان درباره پرداخت 100درصد شهریه واقعا مشکل داریم، ما 100میلیارد تومان برای این مورد گذاشتیم درحالی‌که 146 میلیارد تومان نیاز داریم. اگر همه فعالیت‌هایمان را تعطیل کنیم باز هم کم داریم، واقعا دستمان بسته است. ما اخیرا نامه‌ای به وزارت علوم فرستادیم، آقای دانشجو، وزیر علوم، اعلام کردند ما چون در بودجه پیش‌بینی نکردیم، لذا نمی‌توانیم این کار را بکنیم. اگر بخواهیم مظلومیت را تعریف بکنیم این هم یکی از مظلومیت‌های ایثارگران است؛ یعنی در جامعه انگشت اشاره و اتهام به سوی ایثارگران است؛ مثل سهمیه 40درصدی که کمتر از 2درصد استفاده کرده‌اند و خیلی چیزهای دیگر. اولین پیگیری‌های ما ازطریق وزرای مربوطه بوده که جواب آقای دانشجو آمده و صراحتا اعلام کرده ما نمی‌توانیم انجام دهیم».
آیین‌نامه‌ای در بنیاد در حال تنظیم است که برای مدت تحصیل در مقاطع مختلف محدودیت اعمال کند و معافیت از شهریه را برای کسانی درنظر بگیرد که در زمان تعیین‌شده، تحصیلات خود را به‌پایان برسانند. مستند قانونی تدوین چنین آیین‌نامه‌ای چیست؟
معاون فرهنگی بنیاد چنین پاسخ می‌دهد: «نهایتا درباره آیین‌نامه‌ها بخش حقوقی نظر می‌دهد ولی پاسخ ما به مجموعه‌های نظارتی و بازرسی این است که فرض کنید جامعه هدف ما 1000 نفر است و ما برای 500 نفر بودجه داریم، ما براساس آمار امسال 50-40میلیارد تومان کم داریم تا بتوانیم 100درصد معافیت را اعمال کنیم».
شعبه دوم تشخیص دیوان عدالت اداری رأی به ورود شکایت جانبازان و محکومیت بنیاد مبنی بر پرداخت 100درصد شهریه سنوات گذشته داده است و اخیرا شعب دیوان، آرایی در محکومیت بنیاد صادر و بنیاد را ملزم به پرداخت شهریه سنوات قبل به استناد قوانین کرده است، با این اوصاف چه تدابیری برای حل این مشکلات اتخاذ کرده‌اید؟
ما در حوزه دانشجویی تا پایان سال 89، 165میلیارد تومان به ایثارگران بدهکاریم، هر لحظه منتظریم دکتر عزیزی، معاون نظارت و راهبردی رئیس جمهور این بدهی را به ما بپردازد.
کیومرث یزدان‌پناه معاون حقوقی و امور مجلس بنیاد می‌گوید: «قانون را به همه دستگاه‌ها اعلام کرده‌ایم و قاعدتا نباید مشکل خاصی باشد. اما آیین‌نامه محدود‌ساختن تعداد ترم‌های هر مقطع تحصیلی به ما ارجاع شده و آن را پاسخ داده‌ایم و با‌صراحت اعلام کرده‌ایم که این آیین‌نامه مغایر قانون است و نمی‌تواند قانون را محدود بکند و طبق قانون برنامه پنجم توسعه و قانون بودجه باید شهریه‌ها 100درصد پرداخت شود. دردانشگاه آزاد اسلامی، که مشکل اصلی آنجاست، فعلا آیین‌نامه قبلی عمل می‌شود و در صورت تأمین اعتبار، 100درصد آن پرداخت خواهد شد.
حتی درخصوص احکامی که دیوان عدالت صادر کرده بود، ریاست بنیاد دستور داده بود که دفاع شود، من اعلام کردم این احکام قابل دفاع نیست، این حکم‌ها برابر قانون صادر شده و بنیاد چاره‌ای جز اجرای این احکام ندارد، مگراینکه با شاکی به توافق برسیم که این احکام مربوط به شهریه سال‌های قبل بوده و سال‌های قبل بنیاد بودجه نداشته و شما این حق را مطالبه نکنید. اگر شاکی رضایت داد و از حقش گذشت، در غیراین‌صورت چاره‌ای جز پرداخت نداریم. ما چند نفری که حکم آوردند به آنها گفتیم که این موضوع مربوط به سال‌های قبل است و اگر شما اقدام به دریافت احکام بکنید در مأموریت دانشجویان جدید مشکل ایجاد می‌شود و آنان از این حق خود گذشتند».
معافیت ایثارگران از پرداخت شهریه و تحصیل رایگان در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش دولتی و غیردولتی جزو حقوق قانونی آنان است و دستگاه‌های اجرایی و دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی و خصوصا دانشگاه آزاد اسلامی این حق قانونی را باید محترم بدانند و سعی کنند که این حق قانونی را با احترام ادا کنند و از ایجاد موانع غیرقانونی برای ثبت‌نام آنان پرهیز کنند.