به گزارش ایسنا شعبه اول دیوان عدالت اداری در این رای به تفصیل دلایل نقض این حکم را بیان و تاکید کرده که رسیدگی مجدد به موضوع انحلال موسسه خانه سینما با رعایت و موازین قانونی و مقررات مربوطه با رعایت تبصره ماده 14 قانون یاد شده، به هیات رسیدگی به مراکز فرهنگی واگذار می‌شود.
متن کامل این رای به شرح زیر است:
مرجع رسیدگی: شعبه اول دیوان عدالت اداری
شاکی: موسسه خانه سینما با وکالت آقای جمال خندان کوچکی و خانم فاطمه مقدم به نشانی: تهران خیابان طالقانی غربی بین وصال و فلسطین خیابان فریمان پلاک 41 طبقه اول
طرف شکایت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
موضوع شکایت و خواسته: اعتراض به تصمیم مندرج درنامه شماره 75/90/152918 مورخ 13/ 10/ 90 و تقاضای ابطال تصمیم مذکور
گردشکار: آقای جمال خندان کوچکی و خانم فاطمه مقدم به وکالت از موسسه خانه سینما نسبت به تصمیم شماره 75/90/152918 مورخ 13/ 10/ 90 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعتراض و به شرح خواسته تقاضای نقض و ابطال تصمیم یاد شده را نموده و توضیح داده‌اند که موسسه خانه سینما متشکل از 29 صنف سینمایی اعم از تهیه‌کنندگان،کارگردانان، بازیگران، فیلمنامه‌نویسان، فیلمبرداران و غیره است که قریب 20 سال سابقه فعالیت دارد و فعالیت آنها براساس ثبت قانونی در اداره ثبت شرکت‌ها و تاییده وزارت ارشاد در طول سنوات قبلی از طریق تنظیم موافقت‌نامه مالی و وجود ناظر قانونی بوده است و از طرفی خانه سینما در مصوبات هیات وزیران از جمله در مصوبه مورخ 20 /3/ 1377 در خصوص عضویت نمایندگان خانه سینما در شورای صدور پروانه فیلم‌سازی که براساس پیشنهاد وزارت ارشاد تصویب شده مورد شناسایی رسمی قرار گرفته است لیکن اخیرا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به موجب تصمیم معترض عنه انحلال خانه سینما و توقف فعالیت آن موسسه (به استناد قانون تعطیل موسسات و واحدهای آموزشی، تحقیقاتی و فرهنگی که بدون مجوز قانونی دایر شده یا می‌شوند) را اعلام نموده که این تصمیم مغایر مقررات قانونی می‌باشد و لذا تقاضای رسیدگی و ابطال تصمیم معترض عنه را نموده‌اند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به موجب لایحه دفاعیه شماره 90/184296 مورخه 1/ 12/ 1390 اعلام داشته است هیات نظارت بر مراکز فرهنگی و هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متعاقب اعلام شورای فرهنگ عمومی مبنی بر اینکه موسسه خانه سینما یک موسسه غیرقانونی است بررسی‌های لازم را به عمل آورده و به استناد ماده واحده قانون پیش گفته اقدام به صدور دستور انحلال موسسه خانه سینما کرده است و از طرفی براساس بند 7 ماده 2 آیین‌نامه گروه فرهنگ عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب چهل و سومین و چهل و چهارمین جلسات مورخ 7 و 14 8/64 شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تشکیل یک موسسه فرهنگی و هنری می‌بایست اساسنامه موسسه به تایید شورای فرهنگ عمومی و شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده باشد وجود ندارد.
از سوی دیگر براساس ضوابط عام تاسیس مراکز موسسات انجمن‌ها و کانون های فرهنگی وهنری و نظارت بر آنها مصوب شورای مشترک کمیسیون‌های 1 و 2 شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب سال 67 صدور مجوز تاسیس مراکز فرهنگی پس از تصویب اساسنامه آن مراکز در شورای فرهنگ عمومی توسط هیات نظارت بر مراکز فرهنگی و هنری وزارت ارشاد اسلامی صورت می‌گیرد و همچنین براساس ماده 18 همان مصوبه مراکزی که تا تصویب این قانون وجود داشته‌اند موظفند پس از تصویب این ضوابط حداکثر تا 6 ماه وضع خود را با آن تطبیق دهند لیکن موسسه شاکی از انجام تکلیف قانونی و تطبیق وضع خود با ضوابط مربوطه امتناع نموده است و نیز براساس ماده 17 ضوابط و مقررات تاسیس مراکز و موسسات کانون‌ها وانجمن‌های فرهنگی و هنری و نظارت بر فعالیت آنها مصوب مورخ 27/ 6/ 57 شورای مشترک کمیسیون‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی، مراجع انتظامی ذی‌صلاح مکلفند به درخواست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ادامه فعالیت مراکز فرهنگی مذکور در مواد 15 و 16 بدون مجوز یا مراکزی که جواز آنها لغو شده جلوگیری کنند.
علیهذا تصمیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در چارچوب قانون صورت گفته و تقاضای رد شکایت را دارد، این شعبه پس از ملاحشه و مداقه در اسناد و مدارک طرفین و محتویات پرونده و استماع اظهارات وکیل شاکی و مدیران و نمایندگان حقوقی وزارت مشتکی عنه و نیز استماع اظهارات و مطالب نمایندگان جامعه هنری موافق و مخالف انحلال و اخذ نظر مشاور محترم حقوقی دیوان در اجرای ماده 9 قانون دیوان عدالت اداری به شرح مکتوب در پرونده ختم رسیدگی را اعلام و با استعانت از خداوند متعال به شرح ذیل مبادرت به انشاء رای می‌نماید. با توجه به محتویات پرونده و دلائل و مدارک موجود:
اولا- تصمیم وزارت ارشاد (هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی) مبنی بر انحلال موسسه خانه سینما به دلیل عدم وجود مجوز از بدو تاسیس موسسه مذکور موجه به نظر نمی‌رسد زیرا:
1- به موجب بند 17 ماده 2 قانون (اهداف و وظائف وزارت ارشاد اسلامی مصوب سال 1366) وزارتخانه مذکور مسوولیت صدور اجازه تاسیس و توسعه یا انحلال موسسات آزادآموزشی هنری، فرهنگی و سینمایی و نیز انجمن های فرهنگی و هنری و تصویب آیین‌نامه‌های مربوط به نظارت بر اجرای آنها را طبق ضوابط و مقررات قانونی مربوطه عهده دارد.
2- به موجب ماده 11 از ( ضوابط عام تاسیس مراکز، موسسات ، انجمن‌ها و کانون‌های فرهنگی و هنری ونظارت بر آنها مصوب 20/ 2/ 1367 شورای عالی انقلاب فرهنگی) ترتیب و زمان بررسی و تصویب اساسنامه رسدگی به صلاحیت هیات موسس و مدیر مسوول و صدور مجوز موسسات فرهنگی، تعریف شده و در بند (ج) همان ماده مقرر گردیده ( وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است حداکثر 10 روز پس از دریافت ابلاغ نظرم مساعد شورا مجوز تاسیس را صادر نماید) و در تبصره ذیل این بند مقرر شده (چنانچه شورای فرهنگ عمومی پس از مدت دو ماه نتیجه بررسی خود را مورد اساسنامه‌ای به هیات نظارت ندهد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند دستور صدور مجوز را صادر نماید).
3- معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور سینمایی، سمعی و بصری طی نامه شماره 15/2086 مورخ 10 /5/ 72 به اداره کل ثبت شرکت‌ها اعلام نموده است: (خانه سینما براساس اساسنامه مصوب گروه شورای فرهنگ عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی وبه استناد ماده 17 و 22 قانون اجازه تاسیس ،توسعه و انحلال مراکز ف موسسات و مجامع فرهنگی، هنری، سینمایی ، مطبوعاتی وسمعی و بصری تاسیس گردیده است، با ارسال تصویر اساسنامه خانه سینما خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به ثبت آن اقدام لازم را معمول دارند.
4- به موجب آگهی شماره 6/14671 مورخ 23/ 7/ 72 منتشره در روزنامه رسمی مورخ 28/ 7/ 73 و در اجرای ماده 18 آیین‌نامه ثبت و موسسات غیرتجاری موسسه خانه سینما را در تاریخ 13/ 7/ 73 تحت شماره 7474 در دفتر ثبت شرکت‌ها ثبت و آگهی تاسیس آن را انتشار عمومی داده است.
5- در تبصره 2 ذیل ماده 2 مصوبه چهل و سومین و چهل و چهارمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص تاسیس شورای فرهنگی عمومی مصوب تاریخ 7 و 14/8/64 صدور مجوز تاسیس و نظارت بر فعالیت انجمن‌ها و گروهها وموسسات و مراکز مزبور به عهده وزارت ارشاد اسلامی واگذار شده است.
6- به موجب ماده 2 ( ضوابط و مقررات تاسیس مراکز، موسسات ، کانون‌ها و انجمن‌های فرهنگی و نظارت بر فعالیت آنها مصوب جلسه مورخ 27/ 6/ 75 شورای کمیسیون‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طبق مقررات و شرائط مندرج در آن مصوبه پس از بررسی صلاحیت موسس و مدیر مسوول و با توجه به اهداف و موضوعات فرهنگی در اساسنامه آنها که مصادیق و قلمرو آن حسب مورد از سوی وزارتخانه مشخص خواهد شد نسبت به صدور مجوز تاسیس تصمیم خواهد گرفت.
7- براساس تصویب نامه‌های شماره 22726/ت/71953 ه مورخ 22/ 1/ 79 و شماره 19425/ت/21574 مورخ 9/ 4/ 77 و شماره 19426/ت/21588 ه مورخ 9/ 4/ 77 هیات وزیران، موسسه خانه سینما به عنوان موسسه غیرانتفاعی ثبت شده و مورد تایید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای قلمداد کردن موسسه مذکور جزء فهرست موسسات موضوع بند ب ماده 11 قانون استخدام کشوری برای ماموریت کارکنان دولت به آن موسسه و معرفی نمایندگان خانه سینما در شورای عالی نظارت مورد تایید و تاکید قرار گرفته است.
ثانیا- در تصمیم هیات رسیدگی به امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی به ماده واحده قانون (تعطیل موسسات وواحدهای آموزشی و تحقیقاتی که بدونمجوز قانونی دائر شده یا می‌شوند) استناد شده است که مطابق حکم مقرر در ماده واحده مذکور موسساتی که بدون مجوز قانونی دائر شده یا می‌شوند در صورت فعالیت تحت تعقیق قانونی قرار می‌گیرند، در حالی که هیچ دلالتی بر انحلال موسسه ندارد.
ثالثا- تصمیم هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی و هنری براساس رای و تصمیم شورای فرهنگی عمومی اصدار یافته است که شورای مذکور براساس مذاکرات جلسه شماره 564 مورخ 6/ 10/ 1390 پس از بحث و تبادل نظر تصویب نموده است: ( با توجه به اینکه اساسنامه خانه سینما بدون طی تشریفات قانونی و متن مصوب شورای فرهنگ عمومی تغییر و مدیران آن نمی‌خواهند مسیر قانونی را طی نمایند اعضای شورای فرهنگ عمومی به اتفاق آراء تصویب نمودند خانه سینمای فعلی مشروعیت قانونی نداشته و منحل اعلام می شود، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دستگاه‌های قضایی و انتظامی و سایر دستگاه‌ها وظایف خود را در قبال این تشکل غیرقانونی اعمال نمایند).
متعاقبا هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی در تاریخ 7/ 10/ 1390 تشکیل جلسه داده و در خصوص موضوع بدین شرح اتخاذ تصمیم نموده است( با توجه به مصوبه مورخ 6/ 10/ 90 شورای فرهنگ عمومی و نظر به بررسی های صورت گرفته در مورد تشکل موسوم به خانه سینما که از بدو تاسیس تا کنون از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ویژه این هیات مجوزی دریافت نکرده است، ادامه فعالیت آن فاقد وجاهت قانونی است و براین اساس وفق ماده واحده قانون تعطیل موسسات و واحدهای آموزشی و تحقیقاتی وفرهنگی که بدون مجوز ا ز مراجع قانون دایر شده یا می‌شوند مصوب سال 1372 دستور انحلال خانه سینما صادر می‌شود).
پس از این تصمیم و با گذشت شش روز، دبیر هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی طی نامه شماره 75/90/1529718 مورخ 13/ 10/ 90 تحت عنوان دستور انحلال خطاب به مدیر عامل خانه سینما (محمدمهدی عسگرپور) با توجه به عدم طی تشریفات قانونی مربوط به تاسیس موسسات فرهنگی و هنری و نیز اقدامات غیرقانونی بعدی، این تشکل و استمرار فعالیت‌های آن فاقد وجاهت قانونی است و مراتب جهت انحلال خانه سینما اعلام می‌گردد بدیهی است هر اقدامی خلاف مقاد این دستور و یاعدم توقف فعالیت ظرف 48 ساعت از تاریخ صدور از مصادیق بارز ماده واحده قانون تعطیلات موسسات و واحدهای آموزشی و تحقیقاتی و فرهنگی که بدون مجوز قانونی دایر شده یا می‌شوند مصوب 7/ 10/ 72 بوده و موجب پیگرد قانونی است).
همانگونه که ملاحظه می‌شود تصمیم هیات رسیدگی بر امور مراکز فرهنگی بر اساس تصمیم شورای فرهنگ عمومی اصدار یافته و در تصمیم شورای مذکور علت انحلال خانه سینما صرفا تغییرات اساسنامه بدون رعایت تشریفات قانونی اعلام شده است و نه فقدان مجوز تاسیس از بدو تشکیل موسسه، بنابراین مبنای تصمیم هیات با مبنای تصمیم شورا مغایر است و در متن نامه دبیر هیات نیز دلیل انحلال موسسه را علاوه بر عدم طی تشریفات قانونی "اقدامات غیرقانونی بعدی" ذکر کرده که این موضوع در هیات مورد رسیدگی قرار نگرفته و مصادیق موارد تخلف نیز اعلام نشده است و دراین قسمت نیز بین تصمیم هیات رسیدگی به مراکز فرهنگی و نامه ابلاغ شده مغایرت وجود دارد. از سوی دیگر شاکی طرف شکایت خود را در دادخواست تقدیمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار داده است در حالی که شخصیت حقوقی شورای فرهنگی عمومی، مستقل از وزارت فرهنگ و ارشاد سلامی می‌باشد، بنابراین دیوان در خصوص تصمیم شورای فرهنگ عمومی فارغ از رسیدگی است.
رابعا - هر چند طبق بند ج ماده 10 "ضوابط عام تاسیس مراکز فرهنگی و هنری و نظارت بر نهاد مصوب جلسات مشترک کمیسیون‌های 1 و 2 شورای عالی انقلاب فرهنگی" و صدور مجوز تاسیس مراکز فرهنگی منوط به تصویب اساسنامه آن مراکز در شورای فرهنگ عمومی است و حسب اعلام اداره طرف شکایت دلیلی بر تصویب اساسنامه موسسه خانه سینما در شورای فرهنگ عمومی ملحوظ نیست لکن با توجه به تبصره ذیل بند ج ماده 11 " ضوابط مذکور، چنانچه شورای فرهنگ عمومی پس از مدت دو ماه نتیجه بررسی خود را در مورد اساسنامه به هیات نظارت ندهد، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند دستور صدور مجوز صادر نماید" که در ما نحن فیه معاون وقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور سمعی و بصری طی نامه شماره 15/408 مورخ 72/5/10 از اداره ثبت شرکت‌ها تقاضای ثبت موسسه خانه سنیما را نموده و این امر به منزله تایید تاسیس و صدور مجوز در اجرای مقررا قانونی تلقی می‌گردد و با این وصف صرف ادعای عدم وجود دلیل بر تایید یا تصویب اساسنامه تاسیس موسسه خانه سینما توسط شورای فرهنگ عمومی، دلیل بر عدم وجود مجوز تاسیس نخواهد بود. نهایتا با لحاظ اینکه شورای فرهنگ عمومی نیز تصمیم به انحلال موسسه خنه سینما گرفته است و رای هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی با استناد به رای شورای فرهنگ عمومی اصدار یافته، چنانچه انحلال خانه سینما به موجب رای شورای فرهنگ عمومی بوده و تصمیم مذکور قطعی و لازم الاجراء تلقی گردیده است تصمیم هیات به اعلام انحلال موسسه، تحصیل حاصل و امری لغو خواهد بود. و در صورتی که انحلال موسسه منوط به اظهارنظر هیات نظارت بوده و صرف صور رای و تصمیم شورای فرهنگ عمومی به عون رای قطعی جهت انحلال تلقی نمی‌گردیده است در این صورت بنا به دلائل فوق‌الذکر تصمیم هیات مغایر قانون تشخیص می‌گردد، علیهذا در اجرای بند 2 ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری خواسته شاکی در حد نقض تصمیم هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی مورخ 90/10/7 موجه تشخیص و حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می‌شود رسیدگی مجدد به موضوع انحلال موسسه خانه سینما با رعایت و موازین قانونی و مقررات مربوطه با رعایت تبصره ماده 14 قانون یاد شده، به هیات رسیدگی به مراکز فرهنگی واگذار می‌شود، رای صادره قطعی است.