از همان بدو تولد ذائقه انسان با خوردن شیر مادر با طعم شیرین آشنا می‌شود بنابراین جای تعجب نیست که بیشتر افراد گرایش بیشتری به مصرف مواد غذایی با طعمی شیرین و حاوی قند دارند.
بستنی یکی از تنقلات شیرینی است که در شکل‌ها و طعم‌های متفاوت به دلیل خنکی، طعم و بافت ترد و نرم، نه تنها مورد علاقه کودکان است بلکه بزرگسالان هم آن را دوست دارند.
اگر مواد اولیه بستنی سالم باشد و از رنگ‌های غیرمجاز برای تهیه آن استفاده نشده باشد، یک میان وعده مفید و دارای ارزش غذایی بالا محسوب می‌شود و کودکانی که به دلیل بوی خاص شیر میلی به مصرف آن ندارند، می‌توانند به عنوان یک میان‌وعده بستنی را که منبع خوبی از کلسیم است، بخورند.
یک بستنی سالم نه تنها قسمتی از انرژی و پروتئین مورد نیاز روزانه بدن را برطرف می‌کند بلکه ویتامین‌های ضروری و مفید را نیز به بدن می‌رساند. به همین دلیل توصیه می‌شود بستنی در رژیم غذایی روزانه کودکان به ویژه گروهی که به اندازه کافی شیر نمی‌خورند، قرار گیرد. البته به افراد چاق یا کسانی که زمینه چاقی دارند، توصیه می‌کنم در مصرف بستنی احتیاط کنند. در عین حال، بستنی‌هایی که از خارج وارد می‌شوند، ممکن است تاریخ مصرفشان گذشته باشد. در مورد استاندارد بودن مواد اولیه این محصولات هم نمی‌شود صد درصد اطمینان داشت.
در مورد بستنی‌های جدید که چند سالی است در بین جوانان و نوجوانان رواج پیدا کرده است و به اصطلاح اسکوپی به فروش می‌رسد هم باید گفت که این بستنی‌ها به دلیل حجم زیاد و کالری بالا خطر اضافه وزن و چاقی را به شدت افزایش می‌دهند و به همین دلیل باید در مصرف آن‌ها اعتدال را رعایت کرد. حتی بسیاری از این بستنی‌ها افزودنی‌هایی مانند خامه و شکلات دارند که موجب پرکالری تر شدن بستنی می‌شوند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که بستنی‌های پاستوریزه کارخانه ای، مطمئن‌تر و سالم‌تر هستند.
بهترین و بدترین‌های بستنی کدامند؟
بهترین بستنی، بستنی‌ای است که از شیر تازه و بدون مواد افزودنی تهیه شده باشد. بستنی‌هایی که با شرایط استاندارد و در نظر گرفتن مسایل بهداشتی فردی - محیطی و بدون مواد افزودنی تهیه شده‌اند، ارزش بیولوژیکی و غذایی بالایی دارند. بدترین نوع بستنی، بستنی‌هایی هستند که از شیر بریده و کهنه تهیه شده‌اند و معمولاً در فرایند تولید آن‌ها شرایط استاندارد رعایت نمی‌شود.
البته اگر بستنی را در خانه تهیه می‌کنید، حتماً از شکر کمتری استفاده کنید و آب‌میوه و تکه‌های میوه یا مغزها را به آن بیفزایید تا ارزش غذایی‌اش را در حد یک میان وعده مناسب افزایش دهید. افزودن بستنی به ژله خانگی که با آب‌میوه تهیه شده، برای تربیت ذائقه و تأمین بخشی از نیازهای کودک مناسب است. البته فراموش نکنید هر نوع بستنی‌ای برای تغذیه کودک مناسب نیست به خصوص بستنی‌های سنتی که ممکن است خامه به‌کار رفته در آن‌ها پاستوریزه نباشد. سالم‌ترین بستنی‌ها، بستنی‌های سفید وانیلی هستند که هیچ نوع رنگی به آن‌ها اضافه نشده است. البته بهتر است تا قبل از سن 3 سالگی هر روز به کودک بستنی ندهید زیرا احتمال چاقی را در او و شکل‌گیری رفتارهای غلط تغذیه‌ای و بروز آسیب‌های جبران‌ناپذیر به دندان‌ها را افزایش می‌دهد.
از آنجا که کودکان علاقه زیادی به بستنی دارند، بر حسب سن، وضعیت جسمی و سلامت برایشان بستنی مناسب را انتخاب کنید و فراموش نکنید میزان کالری انواع بستنی‌ها متفاوت است. در ضمن بستنی را به مقدار مشخص و با فاصله‌گذاری مناسب بین میان‌وعده با وعده‌های اصلی به کودک بدهید زیرا سه اصلی که همواره در علم تغذیه به رعایت آن توصیه می‌شود تنوع، تعادل و تناسب است.
مادرانی که برای علاقه‌مند کردن کودکشان به مصرف غذا به نوعی با دادن بستنی به او، شرطی‌اش می‌کنند، باید توجه داشته باشند با اصرار کردن ممکن است کودک حتی از خوردن ماده غذایی‌ای هم که دوست دارد، بعد از مدتی دل‌زده می‌شود. بنابراین نه کودک را برای خوردن مواد غذایی تشویق کنید و نه در صورت نخوردن آن، عکس‌العمل یا واکنشی منفی نشان دهید. تشویق و اجبار یا دادن وعده و وعید برای غذا خوردن، بدآموزی است و باعث شکل‌گیری رفتارهای غلط تغذیه‌ای و عادت بد غذایی و گرایش کودک به مصرف تنقلات با طعم شیرین و هله‌هوله‌های بی‌ارزش که تراکم انرژی و مواد مغذی کمی دارند، می‌شود.
بستنی یکی از خوراکی‌های خوشمزه‌ای است که برخی افراد به مصرف بیش از اندازه آن عادت دارند، یعنی بدون در نظر گرفتن میزان کالری بالای موجود، آن را در تمام میان‌وعده‌هایشان می‌گنجانند و نمی‌دانند که با خوردن همین حجم کم از این خوراکی چرب و شیرین، کالری مازادی به بدنشان می‌رسد و به مرور زمان دچار چاقی، اضافه‌وزن و دردسرهای ناشی از آن می‌شوند. البته یک فرد سالم و بزرگسال می‌تواند بستنی را گاهی به عنوان میان‌وعده یا دسر در برنامه غذایی‌اش بگنجاند. افزایش مصرف بستنی در برنامه غذایی بچه‌های بدغذا یا افراد لاغر هم به نظر متخصص آن‌ها بستگی دارد و نباید خودسرانه حجم بالایی از آن را در برنامه غذایی روزانه آن‌ها قرار دهیم.
بهتر است بدانید برای سوزاندن کالری دریافتی از کمترین حجم بستنی، باید یک ساعت تا یک ساعت و نیم پیاده‌روی کرد بنابراین اگر نمی‌توانید برای سوزاندن کالری بستنی به اندازه کافی راه بروید یا فعالیت بدنی داشته باشید، میزان کالری دریافتی از سایر خوراکی‌هایتان را کاهش دهید. مثلاً اگر در روزهای عادی یک بشقاب برنج مصرف می‌کردید، روزی که بستنی می‌خورید، باید مقدار برنج را به نصف و حتی کمتر کاهش دهید. در غیر این صورت، پس از مدتی و با مصرف بستنی‌هایی که سرشار از شکر و بر پایه شیر پرچرب هستند، روز به روز چاق‌تر خواهید شد. گاهی مصرف یک بستنی بزرگ خامه‌ای و سرشار از شکلات می‌تواند بیش از یک وعده غذایی به بدن کالری برساند.
پیشنهاد ما به افرادی که می‌خواهند سالم‌تر زندگی کنند، این است که انواع میوه‌های تازه را جایگزین بستنی در میان‌وعده‌های خود کنند. البته اگرچه قند و کالری میوه‌ها به مراتب از بستنی کمتر است، اما افراط در مصرف همین میوه‌های تازه هم در افرادی که دچار اضافه‌وزن هستند، می‌تواند اضافه دریافت کالری و چاقی بیشتر را به همراه داشته باشد، بنابراین می‌توان گفت میوه‌ها بهترین و مغذی‌ترین میان‌وعده و جایگزین خوبی برای بستنی هستند، البته اگر درست و به اندازه مصرف شوند.
منابع:
سلامتیران
هفته نامه سلامت - شماره 366