به گزارش انجمن راز تسنیم در این همایش که به همت دانشکده مدیریت دانشگاه تهران و با حضور اساتید دانشگاه، صاحب‌نظران حوزه اقتصادی و تأمین‌اجتماعی وهمچنین مدیران و کارشناسان سازمان تأمین‌اجتماعی برگزار شد، به بررسی مهمترین چالش‌ها و نابسامانی‌های این سازمان بیمه‌گر اجتماعی کشور در سال‌های اخیر، عوارض این مشکلات در حوزه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور و همچنین ارائه راهکارهای اجرایی در خصوص برون‌رفت از این وضعیت پرداخته شد.
در ابتدای این مراسم دکتر مجتبی امیری دبیر همایش و عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت با اشاره به جایگاه، نقش واهمیت مقوله تأمین‌اجتماعی در جوامع انسانی از جمله کشور ایران گفت: خوشحالم برای اولین و در یک فضای کاملاً علمی وکارشناسی با حضور سه مدیرعامل تأمین‌اجتماعی که در دوره‌های متفاوت تصدی مدیریت این سازمان بزرگ بیمه‌گر اجتماعی را به عهده داشته‌اند و همچنین در جمع اساتید دانشگاه وکارشناسان تأمین‌اجتماعی به بررسی این مقوله مهم و اساسی کشور می‌پردازیم. در اینجا قرار است در مورد سازمانی صحبت کنیم که حدود 50 درصد از جامعه کشور را تحت پوشش دارد و وظیفه اصلی آن ایجاد آرامش برای انسان‌هاست.
وی افزود: پیتر دراکر عصر امروز را عصر دولت‌ها وسازمان‌ها می‌داند ودر سازمان‌ها این مدیران هستند که حرف اول را بیان می‌کنند از اینرو در سازمان تأمین‌اجتماعی با این گستردگی پوشش جمعیتی و تنوع خدمات جایگاه مدیران و نحوه مدیریت آنها بسیارمهم و حساس است.
دکتر امیری خاطر نشان کرد: در این گردهم‌آیی علمی برآنیم تا با یک خرد جمعی به چند سئوال مهم پاسخ دهیم که ماهیت حقوقی این نوع سازمان‌ها چیست؟ تعاملات تأمین‌اجتماعی با دولت چگونه باشد، آیا وضعیت موجود قابل قبول است؟ مهمترین چالش‌های سازمان تأمین‌اجتماعی چیست و بالاخره چگونه باید دراین زمینه تدبیر شود.
در این مراسم میزگرد علمی با حضور دکتر کرباسیان، دکتر شریف‌زادگان، دکتر سلیمانی، دکتر فرشاد مومنی، دکتر امیری و فرشید یزدانی برگزار شد
در سازمان تأمین‌اجتماعی نیاز به فکر واندیشه داریم
در ابتدای این میزگرد علمی دکتر مهدی کرباسیان به عنوان اولین سخنران گفت: در کشور ما مقوله عدالت اجتماعی یک اصل پذیرفته شده و اعتقادی است بطوریکه در اصل 29 قانون اساسی به خوبی وشفاف، موضوعات تأمین‌اجتماعی ورفاه اجتماعی مورد توجه ویژه قرار گرفته است وخوشبختانه امروز ما دور هم جمع شدیم که درباره راهکارهای مؤثر برای پویایی نظام جامع تأمین‌اجتماعی از منظر علمی وکارشناسی گفت‌وگو کنیم.
وی درادامه با تأکید براین نکته که تأمین‌اجتماعی یک سازمان بین‌النسلی است، خاطر نشان کرد: در سازمانی مانند تأمین‌اجتماعی نیاز به فکر و اندیشه، تحقیق و پژوهش است تا بتوان چالش‌ها را شناسایی و به بهترین شکل حل کرد. متأسفانه یکی از اتفاقات ناگوار در سازمان در سال‌های اخیر حذف مؤسسه عالی پژوهش تأمین‌اجتماعی و تضعیف جدی برنامه‌ریزی مبتنی بر تحقیقات علمی و کار کارشناسی در سازمان تأمین‌اجتماعی بود.
دکتر کرباسیان افزود: در حال حاضر دولت بیش از اختیارات قانونی‌اش در اداره سازمان تأمین‌اجتماعی دخالت می‌کند که به نظر بنده این دخالت بعداز تأسیس وزارت رفاه وتأمین‌اجتماعی برخلاف نیات خوب طراحان آن به تدریج و برخلاف روح این قانون شکل گرفت و درسال‌های اخیر با تغییرات پیاپی مدیریتی آشکارا تشدید شد. در واقع دولت‌ها وظیفه دارند به جای دخالت کردن در امور داخلی سازمان‌های بیمه‌گر اجتماعی به بحث‌ها وموضوعات کلانی مانند امنیت اقتصادی و اجتماعی درپیوند عمیق با مقوله رفاه و تأمین‌اجتماعی به طور همزمان توجه کنند، اما متأسفانه طی 8 سال گذشته در حوزه رفاه وتأمین‌اجتماعی شاهد عقب گرد در این زمینه بودیم. در واقع برای پویایی حوزه تأمین‌اجتماعی وکاهش دخالت در این حوزه بایستی اساسنامه سازمان تأمین‌اجتماعی بازنگری شود و با تشکیل شورای عالی تأمین‌اجتماعی و رعایت اصل سه جانبه‌گرایی (با مشارکت بیمه‌شدگان، کارفرمایان و نهاد دولت) مسیر نادرست فعلی اصلاح گردد.
وی افزود: متأسفانه بعد از 30 وسال اندی از گذشت انقلاب اسلامی با وجود اصول مترقی قانون اساسی پیرامون مقوله رفاه و تأمین‌اجتماعی و تدوین قانون نظام جامع رفاه و تأمین‌اجتماعی وتفکیک بخش‌های مختلف این نظام، هنوز برداشت‌های سلیقه‌ای درباره مفاهیمی مانند بیمه‌های اجتماعی و تأمین‌اجتماعی درمیان مراجع قانونگذاری و تصمیم‌سازی وجوددارد. به طور مثال بعضاً ازسازمان تأمین‌اجتماعی که در واقع یک نهاد بیمه‌گر اجتماعی و منابع آن متعلق به حق‌الناس است، انتظار ایفای نقش حمایتی از آحاد یا اقشار غیر بیمه شده دارند! این در حالی است که در کشور ما به عنوان یک کشور اسلامی به موضوعاتی همچون وقف، خیریه‌ها وکمک‌های مردمی که متکی به مشارکت داوطلبانه خود مردم است توجه کافی نمی‌شود؛ مقولات مهمی که می‌تواند ضمن آنکه بار و وظیفه دولت را در امر تحقق سیاست‌های اجتماعی کم کند، موجب توسعه رفاه اجتماعی در جامعه شودو از سرریز شدن انتظارات به سوی سازمان‌های بیمه‌گر اجتماعی بکاهد.
دکتر کرباسیان در بخش دیگر از صحبت‌های خود با اشاره به بحث‌ها و برنامه‌های کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری گفت: متأسفانه ما در حوزه رسانه و فضای ارتباطی و همچنین حوزه سیاسی به مقوله تأمین‌اجتماعی و اهمیت آن همواره بی‌توجهی کرده‌ایم. در واقع مقوله‌ای به این مهمی اغلب اوقات مغفول مانده است، بطوریکه در هیچ یک از برنامه‌های مناظرات تلویزیونی کاندیداهای ریاست جمهوری به موضوع رفاه وتأمین‌اجتماعی اشاره‌ای درخور نگردید و تقریباً هیچ پرسش مستقیم از طرف مجریان رسانه ملی در این زمینه حیاتی مطرح نشد.
وی در پایان با نادرست خواندن مقوله رقابتی کردن تأمین‌اجتماعی گفت: این نگاه پشتوانه کارشناسی ندارد و باتجارب جهانی نیز همسونیست. رقابت تنها در حوزه بیمه‌های بازرگانی و درسطوح بیمه تکمیلی و نه بیمه پایه اجتماعی، قابل طرح است. همین مباحث نشان می‌دهد که اگر به موضوع بیمه‌ها وتأمین‌اجتماعی به شکل علمی وکارشناسی توجه نشود در آینده نه چندان دور با مشکلات جدی روبرو خواهیم شد.
ناپایدار ی درسیاست اجتماعی ناشی از تلقی دولت است
در ادامه این جلسه دکتر محمد حسین شریف‌زادگان طی سخنانی با مهم خواندن کارکردهای تأمین‌اجتماعی گفت: ما در مفاهمه تأمین‌اجتماعی و رفاه دچار مشکل هستیم و به همین خاطر هنوز تکلیف وزارت کار و وزارت رفاه وتأمین‌اجتماعی و وظایف آن به طور شفاف مشخص نیست.
وی افزود: تأمین‌اجتماعی به مفهوم بیمه اجتماعی جزئی از رفاه اجتماعی به حساب می‌آید در واقع بیمه اجتماعی جزئی از پدیده کیفیت زندگی و محصول رفاه اجتماعی است که منجر به شکل‌گیری چتر ایمنی برای آحاد جامعه خواهد شد.
وی با مهم خواندن سیاست اجتماعی خاطرنشان ساخت: باید توجه داشت که هدف اصلی سیاست اجتماعی بهبود رفاه اجتماعی، کاهش نابرابری‌ها و بازتوزیع درآمد بین شهروندان است. در کشورهای پیشرفته یکی از وظایف دولت‌ها تبیین سیاست اجتماعی است که خوشبختانه ما اولین کشوری هستیم که در خاورمیانه دارای قانون مدون در قالب نظام اجتماعی و کارکردهای بیمه‌های اجتماعی می‌باشیم قانونی با عنوان «قانون نظام جامع رفاه وتأمین‌اجتماعی». پس می‌بینیم که در ایران سیاست اجتماعی داریم ولی متأسفانه در بخش تصمیم‌گیری نمی‌توانیم بصورت تلفیقی از آن استفاده کنیم.
دکتر شریف‌زادگان در ادامه افزود: در کشور ما ناپایداری در سیاست اجتماعی ناشی از تلقی دولت است که حقوق اجتماعی را حق شهروندی نمی‌داند و آنچه که در قالب خدمات بیمه اجتماعی به مردم ارائه می‌دهد مرحمت خود به آنان می‌داند.
وی افزود: بررسی سیر تاریخی قانون اساسی گویای این موضوع است که در اولین قانون اساسی ایران در زمان مشروطیت صرفاً بر آموزش عمومی تأکید شده است ولی در قانون اساسی جمهوری اسلامی در اصول 28 ،29 و 31 توجه ویژه‌ای به اصل رفاه و عدالت اجتماعی شده است. در واقع در این اصول می‌توان به ارتباط تأمین‌اجتماعی و رفاه اجتماعی با رشد و توسعه اقتصادی پی برد. باید توجه داشت که تأمین‌اجتماعی یکی ازابزارهای مهم توزیع مجدد درآمد و توازن اقتصادی است و بی توجهی به آن عوارض ناگواری در حوزه اجتماعی واقتصادی به همراه دارد.
دکتر شریف‌زادگان خاطر نشان ساخت که اتخاذ سیاست اجتماعی صحیح منجر به ایجاد فضای مناسب برای حمایت از مردم در حوزه تأمین‌اجتماعی، توسعه سلامت، ایجاد شرایط یکسان جهت بهره‌مندی مناسب از مسکن، آموزش و اشتغال خواهد شد که این عوامل در نهایت موجب رشد و توسعه اقتصادی خواهدشد.
از شبکه‌های اجتماعی استفاده مفید کنیم
دکتر غلامرضا سلیمانی طی سخنانی با اشاره به ساختار سازمانی در نهادهای بیمه‌گر اجتماعی گفت: ویژگی‌های حوزه ساختار سازمانی، باید پاسخگوی نیازهای روز مردم باشد در حال حاضر نظام تأمین‌اجتماعی به عنوان یکی از نظام‌های مهم جهان علاوه بر آنکه در سه حوزه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فعال است وسیله‌ای برای آشتی ملی میان مردم وحاکمیت است و از ابزارهای اصلی توسعه و ایجاد امنیت اجتماعی به حساب می‌آید
وی افزود: بررسی‌های تاریخی گویای این موضوع است که در کشورهایی که آزادی سازی اقتصادی و قیمت و هدفمندی رایانه‌ها صورت گرفته دولت‌ها برای آنکه بتوانند آثار سوء این گونه سیاست‌ها را کاهش دهند به سوی اتخاذ سیاست‌های اجتماعی و تقویت تأمین‌اجتماعی حرکت کرده‌اند. اما در کشور ما بدلیل نبود این سیاست اجتماعی، علی‌رغم پرداخت یارانه‌ها نتوانستیم فاصله‌ها را کم کنیم و رضایتمندی ایجاد نماییم. در واقع «پول داغ» را به جامعه سرازیر کردیم و این پول‌ها به طرف شرکت‌های اقتصادی برگشت و همچنان بین فقرا و ثروتمندان فاصله زیادی ایجاد شده که اثر منفی آن را بخوبی مشاهده می‌کنیم.
دکتر سلیمانی ادامه داد: در بحث هدفمند کردن یارانه‌ها دو مقوله مهم مغفول ماند اولاً در حوزه اجتماعی پیوند و مشارکت اجتماعی در جهت تقویت سازمان تأمین‌اجتماعی صورت نپذیرفت و ثانیاً در حوزه فرهنگی نتوانستیم مردم را آگاه کنیم و این امر موجب نارضایتی مردم شد.
وی با اشاره به این نکته که سازمان تأمین‌اجتماعی فاقد شبکه اجتماعی است، خاطر نشان کرد: در عصر تکنولوژی اطلاعات و ابزار دیجیتال نتوانستیم با ایجاد یک شبکه اجتماعی در زمینه تأمین‌اجتماعی و موقعیت، اهداف و کارکرد آن اطلاع‌رسانی کنیم تا جایگاه این نهاد بیمه‌گر اجتماعی را در نزد عموم و دولتمردان شفاف کنیم و از نقطه نظرات صاحب‌نظران در این حوزه بهره‌مند شویم.
وی در ادامه بر بهره‌مندی از نیروی انسانی تحصیلکرده و فرهیخته در حوزه تأمین‌اجتماعی، استفاده از محاسبات آکچوئری وتوسعه بخش تحقیقاتی و پژوهشی و توجه به توسعه حوزه ارتباطی و فرهنگی و اجتماعی تأکید کرد وگفت: ما باید امروز به فکر حل مشکلات با بهره‌گیری از نقطه‌نظرات صاحب‌نظران رفاه و تأمین اجتماعی و شرکای اجتماعی باشیم.
تأمین‌اجتماعی نیازمند دانایی وخرد جمعی است
دکتر فرشاد مؤمنی اقتصادان نیز با اشاره به این نکته که موضوع تأمین‌اجتماعی یکی از مؤلفه‌های کلیدی جوامع انسانی است، از آن به عنوان به سر عقل آمدن سرمایه‌داری یاد کرد وگفت: نابرابری اجتماعی نیروی پیش برنده، زوال اجتماعی است و تأمین‌اجتماعی نظامی برای برقراری فرصت‌های برابر در راستای تحقق عدالت است.
وی اظهار داشت: نیاز به نظام تأمین‌اجتماعی در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای صنعتی احساس می‌شود؛ هر چند که در آن کشورها نیز به این مقوله توجه زیادی شده است. وی ادامه داد: در کشور ما به دلایل اقتصادی و سیاسی، تجربه‌های بزرگ جهانی و ایرانی تبدیل به دانایی ملی و خرد جمعی نمی‌شود به همین دلیل همچنان هزینه‌های سنگینی را متحمل می‌شویم. این استاد دانشگاه افزود: در کشورهای در حال توسعه زمانی که به کیفیت زندگی انسانی بها داده نمی‌شود هزینه‌ها پرداخت می‌شود اما به جای دستاورد، تضادها تشدید می‌شود.
مؤمنی با اشاره به ضرورت وجود برابری اجتماعی در جامعه، گفت: این مقوله با تمام وجوه زندگی جمعی گره خورده است و نکته مهم این است که عدالت اجتماعی با روش‌های عالمانه اجرا شود زیرا دفاع ناشیانه از عدالت بسیار مخرب است و نتیجه معکوس دارد.
وی همچنین گفت: اگر به صورت عالمانه و ابتکاری در حوز عدالت اجتماعی رفتار کنیم هزینه مصرفی سود‌آور خواهد شد اما در کشور ما نظام تأمین‌اجتماعی از سیاست‌های اقتصادی اشتباه صدمات بسیاری خورده است.
وی در پایان گفت: تأمین‌اجتماعی به لحاظ تاریخی یکی از مؤلفه‌های کلیدی پدیده‌ای به نام سر عقل آمدن سرمایه داری است.