در واقع علم و فناوری در ایران همپای معیشت و امور جاری زندگی مردم پیش نرفته است. اخیرا در یکی از کشورهای آسیای جنوب شرقی سیلی ویرانگر رخ داد، بعد از فرونشست سیل، بسیاری از کوچهها و خیابانها آثار سیل را بر خود داشتند، ازجمله آثار آلودگی بر در و دیوار شهر مشخص بود.
شستوشوی این آثار با آب و مواد شوینده معمولی، خود به معضلی جدید تبدیل شد، چرا که علاوه بر مصرف بالای آب، حجم عظیمی از مواد شیمیایی را وارد طبیعت کرد. دانشمندان این کشور برای حل این مشکل به فکر افتادند. نتیجه این شد که محلولی ابداع شد که ضمن اثر قوی شویندگی، اثرات منفی اندکی بر محیط باقی میگذارد.
شیوه حل این مشکل، روشی است که از آن به فرایند«مشکل- راهحل» نام میبرند. در واقع هیچ تلاش علمی تا زمانی که معطوف به حل یک مشکل نباشد شروع نمیشود. به هیچ پروژهای بودجه اختصاص نمییابد مگر اینکه آن پروژه درصدد حل مشکلی باشد.
از سوی دیگر این روش تحقیقات علمی براساس نیاز بازار و مردم کلید میخورد. تا نیازی نباشد پروژهای انجام نمیشود و تا یک پروژه، هزینههای خود را از محل اعمال نتایج آن بهدست نیاورد، به پیش نمیرود. علم و فناوری در خدمت مردم و جامعه است و دانشمندان شب و روز درصدد حل مشکلات مردم هستند.
در ایران ماجرای تولید علم و فناوری در جادهای به دور از مشکلات مردم حرکت میکند. تحقیقات علمی در ایران مسئلهمحور نیست. انبوهی از پروژههای تحقیقاتی در دانشگاهها و مراکز علمی و پژوهشی ما با میلیاردها تومان بودجه انجام میشود درحالیکه برای استفاده از نتایج این تحقیقات هیچ فکری نشده است. علم برای علم تولید میشود و فناوری برای فناوری!
دانشمندان ایرانی عمدتا گوشه عزلت گزیدهاند و نسبت به مشکلات جاری مردم کمتوجه هستند.
سالانه دهها هزار پروژه کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاههای ایران انجام میشود و رسالههای دفاع شده، جلد شده و به قفسه کتابخانههای دانشگاهی سپرده میشوند و رسید دریافت میکنند! بیش از 95درصد مقالات علمی تولید شده دانشمندان ایرانی هیچگاه توسط هیچ فرد دیگری خوانده نمیشود و به آن ارجاع نمیشود. نتیجه این میشود که انبوهی از مشکلات در جامعه وجود دارد که هیچ راهحلی برای آنها نیست.
معضل آلودگی هوا یکی از این معضلات است که هر ساله میلیاردها تومان ضرر به مردم وارد میکند. هزاران نفر بر اثر آلودگی هوا میمیرند و 10برابر این تعداد نیز دچار بیماریهای مختلف میشوند، روزهای متمادی فعالیت و کسب و کار و تحصیل بهخاطر آلودگی هوا تعطیل میشود اما هیچ راهحل علمی توسط دانشمندان ایرانی برای حل این مشکل ارائه نمیشود.
آیا فناوری نانو قادر به حل مسئله آلودگی تولید شده توسط خودروهای ایرانی نیست؟
آیا دانشگاههای صنعتی ایران قادر به حل مشکل تولید آلودگی در صنایع ایران نیستند؟
آیا دانشمندان ایرانی راهحلی برای حفظ محیطزیست کشور ندارند؟
آیا برای حل مشکل ریزگردها راهحل علمی وجود ندارد؟
وظیفه دانشمند کشف سؤالات و معضلات اجتماعی و پیدا کردن راهحل برای آنهاست. مشکلات اجتماعی و محیطی ایران مشخص است اما راهحلها ناپیدا یا کماثر هستند و دست آخر وضعیت ما این میشود که با هر آلودگی هوا، چشم به آسمان میدوزیم که یا باد بوزد یا باران ببارد.