با اینکه پلیس بارها هشدار داده که بهمنظور دریافت پول یا جایزه نیازی به حضور در پای دستگاه خودپرداز بانکی نیست، باز هم عدهای فریب این کلاهبرداران را میخورند و با دست خود سپردههای بانکی خویش را بهحساب کلاهبرداران واریز میکنند. دلیل تکرار این نوع کلاهبرداریهای اینترنتی، موبایلی، تلفنی و ماهوارهای چیست؟
چرا با وجود انتشار سرگذشت فریبخوردگان، باز هم هر روزه صدها شهروند ایرانی در دام این سودجویان میافتند؟ دلیلش واضح است. سواد دیجیتال در ایران به اندازه کافی بالا نرفته است. باید به کودکان و نوجوانان از همان ردههای سنی پایین راه و رسم استفاده صحیح از فناوریهای اطلاعاتی و دیجیتال را آموخت. برای نسلهای مسنتر نیز رسانههای گروهی و وسایل ارتباطجمعی باید دست بهکار شوند و با روشهای جذاب و هشداردهنده، به ارتقای سطح سواد دیجیتال مردم کمک کنند. امروز در جیب و کیف هر ایرانی، حداقل چند کارت بانکی و یک تلفن همراه پیدا میشود.
ضریب نفوذ اینترنت به بیش از 63درصد رسیده است، زمانی تنها 1.5درصد از مردم دسترسی به اینترنت پرسرعت داشتند اما امروز این الگو تغییر کرده است و براساس آمارهای رسمی وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات، حدود 40درصد از مردم ایران به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند، به ازای هر ایرانی 3کارت بانکی از سوی بانکهای کشور صادر شده است و کمتر فعالیت اقتصادی و تجاری و کسب و کار را میتوان پیدا کرد که با ابزار دیجیتال و فناوری اطلاعات سر و کار نداشته باشد. اما واقعیت هشداردهنده این است که سواد دیجیتال مردم به موازات رشد چشمگیر این ابزار و فناوریها رشد نکرده است.
سازمانهای دستاندرکار مانند بانکها و اپراتورهای تلفن همراه هم که اصلیترین برنده این میدان جدید بازی هستند تمایل چندانی به ارتقای وضعیت سواد دیجیتال مردم نشان ندادهاند. جلوگیری از برخی سودجوییها توسط این نهادها بسیار ساده است مثلا حذف منوی انگلیسی از دستگاههای خودپرداز اقدامی اساسی است که میتواند میزان جرائم و کلاهبرداریهای مرتبط با ایتیام را تا حد زیادی کاهش دهد، نصب پروتکلهای امنیتی روی سامانههای تلفن همراه و ارائه نرمافزارهای کاربردی برای بالا بردن میزان آگاهیهای عمومی نیز بخشی از اقداماتی است که میتواند در این زمینه انجام شود. اما واقعیت تلخ این است که مردم در حوزه فرهنگ دیجیتال به حال خود رها شدهاند.