مواد غذایی باید کاملا سرد یعنی در دمای منهای 5 درجه سانتی‌گراد یا کاملا گرم یعنی در دمای بالای 65 درجه سانتی‌گراد مصرف شوند. به فاصله دمایی منفی 5 تا 65 درجه سانتی‌گراد، «ناحیه خطرناک» یا «منطقه خطرناک» گفته می‌شود، بنابراین مواد غذایی نباید در این دما نگهداری شوند اما متأسفانه در بسیاری از موارد این نکته رعایت نمی‌شود...
شایع‌ترین دلیل مسمومیت غذایی چیست؟
شایع‌ترین علت مسمومیت در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه از جمله ایران به این دلیل است که بسیاری از آشپزها، خانم‌های خانه‌دار و... بعد از پخت مواد غذایی، آن‌ها را در دمای «منطقه خطرناک» قرار می‌دهند درحالی‌که نگهداری غذا در این دما باعث رشد و تکثیر میکروارگانیسم‌ها (میکروب‌های بیماری‌زا و عوامل فساد) خواهد شد که برخی از آن‌ها قادر به ترشح توکسین یا سم میکروبی هستند. حداکثر زمان مجاز برای نگهداری ماده غذایی در دمای خطرناک، 2 ساعت است. پس از 2 ساعت، هر 20 دقیقه، تکثیر میکروب‌ها به توان 2 می‌رسد و در نتیجه برخی از میکروب‌ها مانند استافیلوکوکوس اورئوس با افزایش تعداد و ترشح سم به دوز عفونی‌کننده و بیماری‌زا خواهند رسید که در نهایت باعث ایجاد مسمومیت غذایی می‌شوند.
جالب است بدانید که در این موارد هیچ تغییری در رنگ، بو و مزه غذا ایجاد نمی‌شود. این مسئله در مورد غذاهایی که دستکاری و دستمالی (هندلینگ) زیادی دارند مانند سالاد الویه، کباب کوبیده یا جوجه‌کباب، بیشتر صدق می‌کند و احتمال آلوده شدنشان بسیار بیشتر است. در ضمن، بیش‌ترین موارد مسمومیت غذایی گزارش‌شده در منازل، خوابگاه‌ها، رستوران‌ها، میهمانی‌ها، مجالس عروسی و دهه‌های عاشورا و ماه مبارک رمضان نیز به دلیل نگهداری مواد غذایی در این دما و به مدت زمان نامناسب و در حجم انبوه است.
فراموش نکنید حداکثر 2 ساعت مجاز هستید غذا را در منطقه دمایی خطرناک یعنی بین کاملا سرد و کاملا گرم نگهداری کنید و تنها یک بار می‌توانید غذا را گرم یا سرد کنید. این تصور که گرم کردن مجدد غذا باعث از بین رفتن میکروب‌ها می‌شود، اشتباه است زیرا دما به هیچ‌وجه هنگام گرم کردن غذا به 100 درجه سانتی‌گراد نمی‌رسد. درحالی‌که سم باکتری استافیلوکوکوس اورئوس این دما را به مدت نیم ساعت تحمل می‌کند.
ضمن اینکه نگهداری غذا در یخچال در حجم زیاد مانع خنک شدن سریع و کافی قسمت مرکزی غذا می‌شود بنابراین برای حفظ بهداشت مواد غذایی و پیشگیری از مسمومیت آن را در حجم کم و در ظروف دربسته که عمق کمی دارند، بریزید و در یخچال بگذارید. بعد از پخت هر غذایی، بیش از 48 تا 72 ساعت نمی‌توانید آن را در یخچال نگه دارید، زیرا حتی اگر تغییری در طعم و ظاهر آن ایجاد نشده باشد، قابل مصرف نیست.
اگر مسموم شدید این خوراکی را فوراً بخورید
اگر ساندویچی نامرغوب خورده‌اید و مسموم شده‌اید با خوردن چند حبه سیر می‌توانید حالتان را بهتر کنید. یکی از قدیمی‌ترین گیاهان مورد مصرف غذایی و دارویی گیاه سیر است. قدیمی‌ترین اسناد به جای مانده در مورد سیر مربوط به کتیبه‌های سومریان است که از 2600 سال قبل از میلاد مسیح به جای مانده است.
همچنین سیر یکی از مهم‌ترین داروهای مصر باستان است که حداقل 22 خاصیت درمانی برای آن قائل بوده‌اند و در پاپیروس‌های به جای مانده از 1550 سال قبل از میلاد مسیح ثبت شده است. محققان می‌گویند سیر از هر آنتی‌بیوتیکی قوی‌تر است و می‌تواند مسمومیت‌ها را هم کاهش دهد.
بررسی‌ها نشان می‌دهند سیر می‌تواند مسمومیت‌های ناشی از گوشت‌های خام یا فرآوری شده را درمان کرده و آمار مسمومیت‌ها را کاهش دهد. گفتنی است، سیر به دلیل دارا بودن خواص بسیار، کاربرد دارویی نیز دارد این گیاه خاصیت ضد باکتریایی، ضد ویروسی و ضد قارچ دارد و قادر است به محض وارد شدن ماده‌ای مسموم و یا آلوده با آن مبارزه کند و سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.
گفتنی است، سولفور موجود در آن مانع از ایجاد مشکلات گوارشی می‌شود و باعث تقویت معده و روده خواهد شد از این رو افرادی که دچار این‌گونه مشکلات هستند می‌توانند از آن به عنوان مسکن برای بهبود سیستم گوارشی خود استفاده کنند و عفونت‌های گوارشی و مسمومیت‌های شدید را درمان کنند.
مصرف آب‌لیمو و مایعات؛ درمان خانگی مسمومیت
درمان خانگی مسمومیت تا زمانی مجاز است که بیمار احساس سردرد و سرگیجه نداشته باشد چرا که پس از آن بیماری خطرناک می‌شود. بیماران با مصرف مایعات، آب‌لیموی تازه و لبنیات تازه می‌توانند به دفع مواد مسموم کمک کنند. با توجه به افزایش مسمومیت‌های غذایی در فصل گرما، مردم باید به محض مشاهده تغییر رنگ و طعم مواد غذایی با دقت در مورد مصرف آن تصمیم بگیرند و فقط به تاریخ مصرف روی آن اطمینان کامل نداشته باشند.
از طرفی بعضی از مواد غذایی پس از پایان مهلت استفاده، فقط کیفیت آن کاهش پیدا می‌کند اما برخی از مواد غذایی ممکن است آلودگی‌های میکروبی و حتی سموم خطرناک و کشنده تولید کنند.
توجه داشته باشید که مصرف داروهای خودسرانه در منزل بسیار خطرناک است و در صورتی که بیمار احساس سردرد و سرگیجه داشت، حتماً به مراکز درمانی مراجعه کند تا با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌هایی که پزشک معالج تجویز می‌کند، بهبودی حاصل شود. در نظر داشته باشید که سیستم دفاعی بدن تلاش می‌کند تا از راه اسهال و استفراغ و در واکنش اولیه مسمومیت را دفع کند، در این صورت بیماران باید با مصرف مایعات، آب‌لیموی تازه و لبنیات تازه به دفع مواد مسموم کمک کنند.
مرزه؛ گیاهی برای درمان مسمومیت‌های غذایی
پزشکان به افرادی که دچار مسمومیت‌های غذایی خفیف شده‌اند توصیه می‌کنند تا در کنار وعده‌های غذایی از مرزه استفاده کنند. گیاه مرزه به صورت طبیعی دارای خاصیت گرمابخشی به بدن است. می‌توان از گیاه مرزه در درمان اسهال استفاده نمود.
بررسی‌ها نشان می‌دهند سبزی مرزه خاصیت ضد نفخ و ضدعفونی‌کنندگی دستگاه گوارش را نیز دارا می‌باشد. البته پزشکان به افرادی که دچار مسمومیت غذایی هستند توصیه می‌کنند تا حتماً به پزشک مراجعه کنند و با صلاحدید او از سبزی مرزه برای بهبودی استفاده کنند.
منابع:
هفته نامه سلامت - دکتر آراسب دباغ‌مقدم، متخصص بهداشت مواد غذایی
باشگاه خبرنگاران
ایسنا - دکتر ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه
جام نیوز