در كشور ما نيز هرساله با فرارسيدن ماه مبارك رمضان و اجراي طرح اكرام، توجه به يتيمان رنگ و بوي خاصي پيدا مي‌كند و خانواده‌هاي زيادي براي عمل به سيره امام علي(ع) در راستاي كمك به هزينه‌هاي زندگي يك يا چند كودك يتيم داوطلب مي‌شوند. در اين ميان زوجيني نيز هستند كه از نعمت بچه‌دار شدن محرومند اما هنوز درباره اينكه يك كودك يتيم را به سرپرستي قبول كنند، به يقين نرسيده‌اند و احتمالا از بركات فراوان اين تصميم بي‌خبر هستند. همشهري دو درباره اين موضوع با دكتر طاهره هميز، استاد دانشگاه و مشاور خانواده گفت‌وگو كرده است.
- مراقب شأن يتيم‌ها باشيد
در سوره احزاب آمده است كه حضرت محمد(ص) برده‌اي داشتند كه در جنگ، سهميه ايشان شده بود و ايشان او را آزاد وسپس به فرزندي قبول كردند؛ يعني شأنيت آن انسان را بالا بردند، تا جايي كه پيامبر اكرم(ص) بهترين دختر فاميل را براي او خواستگاري كردند كه احترام او را مدام بالاتر ببرند. پس هر انساني در اجتماعي كه زندگي مي‌كند شأنيتي دارد و فرزندخواندگي يك كودك يتيم به اين معناست كه سرپرست او وظيفه دارد، شأن انساني آن يتيم را بالا ببرد. علاوه براين، نيازهاي مادي و جسماني او نيز در كنار مادرخوانده و پدرخوانده‌اش برآورده شود.
- بچه‌هاي يتيم، آسيب‌پذيرترند
در اسلام خيلي سفارش شده كه افراد نيازمند و بالاخص ايتام را تحت سرپرستي بگيريد تا آنها نيز از لحاظ اجتماعي از امكانات بهره‌مند شوند. در اين ميان بر سرپرستي ايتام تأكيد بيشتري شده چون ايتام بزرگ‌ترين لطمه‌ها را در زندگي خود ديده‌اند. صدمات روحي و رواني كه به كودكان يتيم وارد مي‌شود بنيان‌برانداز است و فشارهاي بعدي باعث مي‌شود كه گاهي اين افراد نتوانند حق طبيعي خودشان را بگيرند و در جامعه به يك انسان محروم تبديل شوند و از عهده وظايف محوله به خوبي برنيايند. بنابراين در اسلام سفارش شده بچه‌هايي كه يتيم مي‌شوند را تحت سرپرستي قرار دهيد تا آنها از آسيب‌هاي پيش‌رو نجات پيدا كنند.
- دستي بر سرش بكش
در احاديث آمده است وقتي دست مهرباني بر سر يتيمي بكشيد، به تعداد موهايي كه از زير دست شما رد مي‌شود خداوند گناهان‌تان را مي‌بخشد. پس خداوند براي پذيرش فرزندخواندگي يا به‌عهده‌گرفتن مسئوليت يك كودك يتيم پاداش قرار داده است تا افراد به اين كار سخت، تشويق و ترغيب شوند.
- آموزش و تربيت فراموش نشود
افرادي كه قصد دارند كودك يتيمي را به فرزندخواندگي قبول كنند حتما بايد حواس‌شان به تربيت درست اين بچه‌ها باشد و نكات مهم و لازم تربيتي را مدنظر قرار دهند چون طبيعتا اين تدابير مشقت تربيت بچه‌هاي غريبه را براي آنها آسان مي‌كند. هر بچه‌اي يك صفتي از پدر و مادر نژادي خودش دارد كه ممكن است اين پدر و مادر جديد نتوانند آن را بپذيرند. ممكن است اين ويژگي‌هاي اخلاقي موجب شود زن و مردي كه يتيمي را به سرپرستي پذيرفته‌اند مدام با آن كودك چالش داشته باشند ولي اگر آموزش‌هاي لازم را ببينند و مطالعه داشته باشند و براي مواجهه با انواع برخوردها آماده باشند، نسبت به اين واكنش‌ها، واكسينه مي‌شوند.
- انسان‌هاي بزرگ اينگونه بوده‌اند
حضرت خديجه، همسر پيامبر اكرم(ص) نيز قبل از ازدواج با ايشان از فرزند خواهر فقيرشان نگهداري مي‌كردند. با مطالعه زندگي اين خانم بزرگوار به اين نتيجه مي‌رسيم كه انسان‌هايي كه اخلاق متعالي دارند هميشه در اين فكر هستند كه حتي بچه‌اي كه پدر و مادر دارد و يتيم نيست ولي از نظر مالي توانايي ندارد را بزرگ كنند. امام علي(ع) همواره بر اين موضوع اهتمام مي‌ورزيدند و يتيمان را سرپرستي و در قبال آنها احساس مسئوليت مي‌كردند. حضرت‌زهرا(س) نيز با آوردن فضه در خانه‌اش از او حمايت كردند.
- قدر نعمت مكرر را بدانيد
به‌كرات ديده‌ايم پدر و مادرهايي كه بچه‌دار نمي‌شوند، وقتي كودك يتيمي را به فرزندخواندگي قبول مي‌كنند، بعد از مدتي خودشان نيز صاحب فرزند مي‌شوند. پس در اين مواقع بايد با خود فكر كنند كه اين كودك نعمتي بوده كه خداوند به لطف او يك نعمت جديد را به آنها داده است و دست از محبت به اين فرزند برندارند. زن و شوهري ثروت بسياري داشتند ولي بچه‌دار نمي‌شدند. تا خارج از كشور هم براي درمان رفتند ولي اثر نكرد. تا اينكه بچه ششم يك خانواده جنگ زده را به فرزندخواندگي قبول كردند و او را از طريق آداب اسلامي محرم كردند. اين بچه هنوز يك‌سالش نشده بود كه اين مادر كه 17سال بچه‌دار نشده بود باردار و صاحب يك پسر شد. اين خانواده به شكرانه نعمتي كه خداوند به آنها عطا كرده بود، دست از محبت و حمايت از آن كودك بي‌پناه برنداشتند. تا جايي كه آن كودك را بزرگ كردند و براي او خانواده‌اي تشكيل دادند و همچنان هم از او حمايت مي‌كنند.
- خدمتي كه نزد خداوند گرانقيمت است
اگر زوجي از نعمت بچه‌دار شدن محروم باشند و فرزندي را به سرپرستي قبول كنند و باز هم مقدرات الهي براي آنها به‌گونه‌اي رقم نخورد كه آنها از خودشان فرزندي داشته باشند نيز نبايد ناشكري كنند. يكي از نعمت‌هاي خدا به آنها اين است كه مي‌توانند يك انسان را به مولفه‌هاي طبيعي انسانيت خود برسانند و نزد حضرت حق نيز جايگاه و پاداش‌شان محفوظ است. خودشان نيز احساس پدري و مادري را از اين طريق درك خواهند كرد. خداوند هيچ‌كس را خادم كسي نيافريده است ولي وقتي كسي بچه‌اي را به فرزندخواندگي قبول كرده و او را بزرگ مي‌كند، خدمت به اين كودك نزد خدا خيلي گرانقميت است؛ پس به پاداش دنيوي و اخروي نگهداري از يك كودك بي‌سرپرست و يتيم فكر كنيد.
- حساب‌تان را پر كنيد
فردي نزد پيامبر(ص) آمد و گفت من فقيرم، حضرت فرمودند سرپرستي يك يتيم را قبول كن خداوند به‌كار و مال تو گشايش مي‌دهد و روزي او در روزي تو مي‌آيد. مصداق امروزي اين حديت، خانواده‌اي بود كه مشكل مالي زيادي داشت و خانم خانه مي‌گفت از وقتي يك يتيم را تحت سرپرستي قرار داده اصلا حساب بانكي‌اش خالي نمي‌شود و اوضاع مالي‌شان گشايش پيدا كرده است. پس هر چقدر در توان‌داريد به‌كار گيريد و حتي سرپرستي يك فرزند يتيم را به‌عهده بگيريد. البته اگر قرار نيست آنها را در خانه خودتان بزرگ كنيد بهتر است از طريق واسطه‌هاي مطمئن به اين بچه‌ها كمك كنيد تا شأن و احترام آنها نيز حفظ شود. هرساله در طرح اكرام از طرف كميته‌امداد كار جالبي انجام مي‌شود كه عكس‌هاي بچه‌هاي نيازمند و بي‌سرپرست را به خانواده‌هاي متقاضي نشان مي‌دهند تا خانواده‌هايي كه تمايل به انجام كار خير دارند، سرپرستي آنها را به‌عهده بگيرند. تعداد زيادي از اين بچه‌ها در اين طرح، حامي‌هاي مهرباني پيدا مي‌كنند كه مي‌توانند به كمك آنها رشد و تعالي لازم را پيدا كنند و چه خوب است كه اين اقدام هر سال باشكوه‌تر از سال‌هاي گذشته برپا مي‌شود و به‌طور قطع گشايش زيادي هم در زندگي افراد يتيم و نيازمند و هم در زندگي سرپرستان آنها ايجاد خواهد شد.