خواص دارویی و طبیعی گیاه شاه تره
شاه تره اکثراً در کنار جاده ها و یا به عنوان علف هرز مزارع می روید و بیشتر توسط کشورهای شرقی اروپا صادر می شود. قسمت مورد استفاده آن شامل برگ، ساقه و گل هاست که به طور مخلوط با هم استفاده می شوند.
شاه تره ای که در بازار ایران است مربوط به دو گونه آخری بوده که با گونه اصلی دارای خواص مشابهی است. شاه تره حاوی حدود یک درصد آلکالوئید است که بیش از ۳ مورد آنها تعیین فرمول شده اند و در نتیجه مشخص شده است که اکثراً از مشتقات بنزیل اینتروکینولین هستند. مهم ترین این آلکالوئیدها شامل فومارین (پروتویین) فوماری لین وسیناکسین هستند. از دیگر ترکیبات مهم آن می توان فلاونوئیدها و اسیدهای گیاهی به ویژه اسید فوماریک و مویسلاژ را نام برد.
خواص دارویی: در طب عوام به عنوان ادرارآور و مسهل مصرف می شود. هم چنین یکی از کاربردهای وسیع آن جهت رفع مشکلات پوستی از جمله اگزما است. که اثر اخیر را مربوط به وجود اسید فوماریک موجود در آن می دانند.
اسید فوماریک ماده ای است که به میزان قابل توجهی در این گیاه وجود دارد و در سال های اخیر آن را به طریقه مصنوعی نیز تهیه می کنند که در بعضی از داروها نظیر داروهای پسوریازیس (نوعی بیماری پوستی) مصرف می شود.
یکی از خواصی که از نظر علمی برای این گیاه اثبات شده است صفرا آوری آن است، به همین دلیل آن را از زمان قدیم برای رفع مشکلات صفراوی مصرف می کرده اند. البته آلکالوئید پروتوپین آن می تواند در مواردی باعث کاهش صفرا شود. بهترین زمان برداشت گیاه در فصل بهار و بعد از زمان گل دهی است که گیاه به طور کامل رشد کرده است.
با توجه به این که گیاه در همه مناطق به طور همزمان رشد نمی کند لذا نمی توان زمان کاملاً مشخصی را جهت جمع آوری آن ذکر کرد. در ایران فرآورده صنعتی از این گیاه وجود ندارد، ولی در بعضی از کشورها محصولاتی به شکل قطره از عصاره این گیاه به صورت منفرد و یا مخلوط با گیاهان دیگر تهیه شده است.
تهیه چای: به همراه ۴-۲ گرم از خشک شده این گیاه (مخلوط برگ، ساقه و گل) یک لیوان آب جوش افزوده و ۱۵ دقیقه بگذارید بماند، سپس آن را صاف نموده و گرما گرم قبل از غذا میل کنید.
می توان روزانه تا سه نوبت این مقدار را (صبح، ظهر، شب) تکرار کرد.(جمعاً می توان روزانه ۱۲-۶ گرم گیاه که معادل حدود سه لیوان محصول صاف شده است را مصرف کرد.)
شاه تره گیاهی است که نمونه خشک آن در بازار موجود است و به شکل طبیعی خرد شده و ریز است، لذا می توان مستقیماً آب جوش را روی آن ریخت و نوشیدنی تهیه کرد.
توصیه می شود دم کرده شاه تره را گرم بنوشید، زیرا با سرد شدن محلول بعضی از مواد موجود در آن رسوب می کند (این موضوع در مورد اکثر گیاهان صادق نیست و می توان محلول تهیه شده از آنها را سرد هم مصرف کرد.)
در بسیاری از موارد عرق شاه تره مورد استفاده است، در حالی که بسیاری از خواص موجود در این گیاه با توجه به روش تهیه ای که ذکر شد در محلول باقی می ماند، چرا که عرق شاه تره برخی از این خواص را با مقدار مصرف عادی ذکر شده، دارا نیست، البته باید به خاطر داشته باشید که مصرف مقادیر زیاد ممکن است باعث لرز، تشنج و حتی مرگ شود.
در مورد مصرف شاه تره در طول دوران بارداری و شیردهی اطلاعات متناقضی وجود دارد و بهتر است در این دوران مصرف نشود.