و هر کس به فراخور خود پس از توکل و سپردن دل به خدا، دنبال کار و تلاش بیشتر برای کسب حلال و افزایش روزی باشد.
در حديث است كه پيامبر اكرم صليالله عليهوآله به ابوذر سفارش كردند كه مراقب باش خود را با بالادستيهاي خود مقايسه نكني و در همه حالات به پايين دستيها نگاه كن تا قدر نعمت بداني. دليل اين امر از نظر روانشناسي بسيار روشن است؛ زيرا مقايسه با برتر از خويش، باعث رنج و حسرت و حسهاي منفي ميشود و مقايسه با پايينتر از خود، از آنجا كه وضع فعلي صرفا از روي هوش و استعداد و استحقاق شخصي نبوده، فرد را شاكر الطاف خداوند قرار ميدهد.
آنچه مسلم است اينكه انسان با مقايسه بين خود و كساني كه وضعي بهتر از او دارند، دچار حسرت ميشود و از راه و روال طبيعي زندگي منحرف ميشود و چه بسا براي رسيدن به جايگاه مالي ديگران، دست به دزدي و غارت و حتي كشتار بزند. مقايسه باعث رفتوآمد افكار منفي به ذهن انسان ميشود و نتيجهاش در بهترين شرايط اين است كه اعتماد به نفس آدمي پايين ميآيد و قدرت تصميمگيري و كار مفيد و رسيدن به اهداف والا را از دست ميدهد.
اشتباه نكنيد؛ اين حرف بهمعناي اين نيست كه براي آينده برنامه نداشته باشيم و يا اينكه كسي را الگو قرار ندهيم و ويژگيهاي خوب و مناسبش را نبينيم و از او درس نگيريم؛ برنامهريزي، اميد به آينده، الگوپذيري و سرمشق قرار دادن انسانهاي موفق از همهنظر كاري پسنديده و مطلوب است و آنچه مذموم و ناپسند است، مقايسه است كه پيامدهاي نامناسب خود را دارد. قرآنكريم، برخورداري يا نابرخورداري مالي مردم نسبت به يكديگر را براي امتحان و آزمايش ميداند تا به وسيله اين كم و زيادي، ميزان پايبندي آنها به اصول الهي و انساني سنجيده شود(انعام،165).
بنابراين انسان وقتي به بالادستيها نگاه ميكند بايد ضمن سپاس به درگاه الهي، تلاش و اميد و توكلش را بيشتر كند و وقتي به پايين دستيها نگاه ميكند بايد ضمن توجه به محرومان و افتادگان، شكر گزاري و سپاس را بيشتركند. اينگونه هم حق نعمت را ادا كرده و هم كمتر به گله و شكايت از خود و بخت خود پرداخته است.