این شبکه‌ها در ابتدا پروژه‌ای بود که وزارت دفاع آمریکا در دهه 1960 تا اوایل دهه 1970 آن را انجام داد. این پروژه به نام " آرپانت ARPAnet" معروف شد. هدف اولیه آرپانت ایجاد ارتباط بین نظامیان ارتش آمریکا بود به نحوی که به آسانی بتوانند از بروز نقض و یا عملکرد پرسنل نظامی آگاه شوند و اقدام لازم را صورت دهند.
این پروژه که امروزه اینترنت خوانده می‌شود در چهل سالی که از عمر آن می‌گذرد، دستخوش تحولات چشمگیر شده و بر سطوح مختلفی از زندگی اجتماعی انسان ها تاثیراتی عمیق برجای گذاشته است. به عنوان مثال، در این مدت این فناوری با بهره‌گیری از بسیاری از تکنولوژی‌های پیشرفته دیجیتالی، ابعاد وسیعی از صنعت و فرهنگ چاپی ما را به چالش کشیده اند.[چطور زیر ساخت‌های اینترنت کار می‌کنند؟]
اینترنت در حال تولید فرم های جدید انسان اجتماعی و عملکردهای جدید فرهنگی و نیز متحول ساختن جهتگیری‌ها و عملکردهای قدیمی است.[از داده ها تا فرهنگ] سرعت این تحول آنچنان بالا است که اغلب بررسی کلی تحولات ناشی از آن دشوار است، درست مثل این است که بخواهیم از قطاری که به سرعت در حال حرکت است، عکس بگیریم.
بررسی های انجام شده و آمارهای موجود نشان می دهند که در دهه 1990 افراد تنها از ایمیل استفاده می‌کردند، یعنی از چت استفاده نمی‌کردند و در وب هم جستجو نمی‌کردند. به تعبیری آنها در عصر حجر زندگی می‌کردند.
تغییر نوع و میزان استفاده از اینترنت با بسیاری از قیود، ارزش ها و هنجارهای نهادینه تعارض ایجاد کرده است. تنها به عنوان نمونه می‌توان به این نکته اشاره کرد که گسترش و تعمیق استفاده از اینترنت بین بچه ها و نوجوانان مشارکت کننده در این دنیای جدید و اقتدار سنتی والدین آنها تعارض ایجاد کرده است.
یکی از تحولات مهم در اینترنت تغییر کاربردهای کاملا ابزاری (Instrumental Uses) آن به کاربردهای بیانی (Expressive Uses) بوده است.
این تحول تولید رسانه های جدید، توسعه روابط اجتماعی، بیان احساسات و بروز خلاقیت های بسیاری را آسان کرده است. دانشمندان علوم اجتماعی بسیار دیر متوجه ابعاد بیانی نوظهور این فناوری شدند، زیرا آنها نیز گرایشی ابزاری نسبت به کامپیوتر داشتند. این وسیله ورای کاربرد های نظامی اش، اساسا در حوزه های کاری به کار می‌رود. پژوهش‌های اولیه ایی که در فاصله سال های 1975 و 1990 صورت گرفته است، تاثیر چشمگیر پست الکترونیکی "ایمیل" بر ارتباطات کاری و غیره را کاملا نشان داده است.
پژوهشگران در اوایل دهه 1980 این وسیله را سرد، بی هویت و فاقد حضور اجتماعی دیدند چرا که فاقد امکان استفاده از نشانه های ارتباط شفاهی نظیر گفتگوی رو در رو بود. امروزه می دانیم که فضای مجازی به همان میزان که به افراد و فعالیت های آنان مربوط است با انتقال اطلاعات نیز در ارتباط است. [اینترنت در خدمت اطلاع رسانی]
اصطلاح شاهراه اطلاعاتی که بطور عمومی بکار برده شده است، مفهوم رسانه جدید را به عنوان مسیرهای ویژه انتقال بیت‌ها (Bits) و بایت‌ها ( Bytes) را دائمی و جاودانی کرده است. [مدیریت داده ها: چند مفهوم]
اینترنت در کنار توزیع اطلاعات – عملکردهای توزیعی (Distributing Functions) به نوعی " پیانوی بزرگ" تبدیل شده است؛ ابزاری هیجانی که راه‌های بسیاری را برای ارتباط و انتقال پیام انسان‌ها بدون نیاز به برنامه آموزشی گسترده یا سخت افزارهای پیچیده فراهم کرده است. [یک شهر زیر پوشش وای مکس]
برخی از این تلاش‌ها در راستای انتقال نسل فرهنگی کهن به رسانه‌های جدید و بهره برداری از امکانات جدید انجام گرفته است. سرعت بسیار تغییر و توسعه اینترنت ما را گیج کرده است.
این تغییر و تحولات سریع و پیاپی مشکلات زیادی را برای گروه خاصی از محققان ایجاد کرده است: محققانی که می‌خواهند نتایج تحقیقات خود را به تبعیت از علوم طبیعی تعمیم دهند و نیز آن هایی که عمدتا در پی مطالعه "تاثیر" پدیده‌های ارتباطی بر زندگی گروهی هستند. [روش شناسی مطالعه فضای مجازی]
در مقابل، گروه دیگری از محققان هستند که نسبت به این فناوری دیدگاه‌هایی متفاوت دارند. [اینترنت؛ خوب یا بد]
به عنوان نمونه شری ترکل Sherry Turkle کامپیوتر ها را امتداد خود و یا حتی خود دوم محسوب می‌کند و می‌گوید: "کاربران اینترنت احساس در جریان بودن و بی زمانی می‌کنند و حالت سحر آمیز تعامل با کامپیوتر، حتی زمانی که به تنهایی و بدون مخاطب انسانی باشند، این حس در جریان بودن را برای آنها تقویت می‌کند."
اینترنت از نگاه ویکتور ترنر Victor Terner ، مردم شناس اینطور تعریف شده است: فضایی است متفاوت از زندگی عادی و زندگی غیر عادی. او این فضا را یک فضای آستانه ای (Space liminal) تعریف می‌کند. [اینترنت ابزاری جهان‌گرایانه، دین محتوایی جهان‌گرایانه]
لذا این فضا یک فضای بینابین (betwixt and between) است؛ فاقد قوانین و انتظاراتی است که عموما بر زندگی روزانه حاکم اند، بیشتر احتمالی و نامتعین هستند. به همین دلیل این امر فضایی جدید و به لحاظ فرهنگی بدون چارچوب است. دست کم در فرم های نوشتاری آن غالبا هویت فردی را پنهان می کند و مسئولیت در برابر کنش ها را کاهش می‌دهد.
و از نظر ریچارد لانهام Richard Lanham نویسنده کتاب "واژه الکترونیک: دمکراسی، تکنولوژی و هنر"، کامپیوترهای شخصی ابزاری اساسا نمایشی هستند که گذشته از سرعت، انعطاف پذیری، تعامل و غنای امکانات، این ابزاردر صورت وجود چند رسانه، کاربر را به نوعی "کارگردان" برنامه خود می‌کند.
این نوع ارتباط، ارتباطات اینترنتی، نظیر ارسال پیام و چت بخشی از زندگی روزانه میلیون‌ها انسان خاصه نوجوانان و نیز بزرگسالان شده است.
ویژگی‌های اینترنت:
گوردون گراهام Gordon Graham استاد فلسفه و اخلاق دو خصلت بارز برای اینترنت قائل است: بین الملل گرایی (انترناسیونالیسم) و عوام گرایی (پوپولیسم). [چشم‌انداز جهانی جامعه اطلاعاتی]
بین الملل گرایی اینترنت صرفا عامل ارتباط میان افراد ملل مختلف نیست، چرا که بسیاری از ابزارها و فعالیت‌های انسانی نیز همین کارکرد را دارند. نکته اصلی در اینجاست که جستجو در اینترنت کاملا نسبت به مرزهای ملی بی اعتنا است. افرادی که در فضای مجازی یکدیگر را می یابند تا قبل از ورود به اینترنت با یکدیگر غریبه هستند، اما بواسطه علائق مشترک که هیچگونه ارتباطی به ملیت آنان ندارد با یکدیگر پیوندی می‌خورند. [وبلاگ؛ خانه هویت و تجسم شخصیت]
در چنین حالتی فرد در تضادی شدید با اظهارات اندیشمندان "جامعه مدنی" مبنی بر جامعه ای با خصوصیت پیوند دادن افراد بیگانه یا وحدت بخشیدن به آنان در قالب یک‌حکم یا حوزه سیاسی قرار می‌گیرد.
اگرچه تا کنون روابط بین الملل در دنیای ما از طریق برقراری روابط میان دولتها اتفاق می‌افتاده است، اکنون با وجود اینترنت فضایی در حال رشد از تماس و همکاری به وجود آمده که دولت ها، حتی در صورت هماهنگی با یکدیگر نیز، کنترل ناچیزی بر روی آن دارند [جدال بر سر بیطرفی شبکه‌ای] و پتانسیل اینترنت در کاهش قدرت و سلطه دولتها بسیار است. [دولت دیجیتال]
اینترنت به افراط گرایی اخلاقی بیش از افراط گرایی سیاسی که ذاتا ویرانگر است، دامن می‌زند. پیامد منطقی چنین وضعیتی، توسعه گسترده استفاده از اینترنت، فرو پاشی اخلاقیات است.
این فرو پاشی به معنای بد کلمه "افراط گرایی" است چرا که وسیله ای برای انتشار و ادغام تدریجی و خودساخته از نظامات اخلاقی متنوع است[حیات دینی و اینترنت] .
از این رو، به احتمال زیاد این گروه های خاصی هستند که از توسعه پدیده اینترنت استقبال خواهند کرد.
دومین ویژگی اینترنت ، عوام گرایی یا پوپولیسم است. عوام گرایی اینترنت نه در مرتبه ای سطحی بلکه در مرتبه ای عمقی قرار دارد. در حال حاضر صلاحیتهای خاصی برای جستجوی اطلاعات در شبکه ها و مشارکت در آنها وجود ندارد. [تیپ شناسی شخصیت در فضای آنلاین]
افزایش تعداد کامپیوتر ها در مدارس ، دانشگاه ها و کافه های اینترنتی و کاهش چشمگیر هزینه ورود به اینترنت و استفاده از آن را می توان از جمله عواملی دانست که باعث شده اند نهادهای کنترلی جامعه نتوانند در مقابله کردن با عوام گرایی به عنوان یک کل کار خاصی انجام دهند.
عوام گرایانه بودن، موجب جذب گروههای افراطی به اینترنت شده است چرا که این پدیده اجتماع نوینی را در سطح بین الملل عرضه می دارد که در آن عوام ترین افراد نیز از امکان دسترسی نامحدود به جهان اطلاعات برخورداراند و مستقیما در شکل دهی به نظام جهان مشارکت می کنند.
کاربران اینترنت برمبنای علائق و گزینش های فردی خود عمل کرده و با یکدیگر هم پیمان می شوند. چنین اقداماتی توسط هیچ کدام از مرز های ملی یا قدرت های مسلط بازرسی نمی شود و دولت ها، علی رغم برخورداری از قدرتهای قهار ، از اعمال کنترل بر روندهای جاری ناتوانند و تنها عاجزانه به این وضعیت می نگرند. [ابراز وجود در زندگی الکترونیک]
در اینترنت کاربران این فرصت را می‌یابند که در جستجوی کسانی با روحیه های مشابه خود باشند و تاثیرات اصلاح و تزکیه کننده فرایند های طبیعی را نادیده بگیرند. این وضعیت در مسائلی نظیر شبکه های هرزه نگاری کودکان بیشتر دیده می شود. [مرکز حمایت آنلاین از کودکان در اینترنت]
پیامد منطقی چنین وضعیتی فرو پاشی اخلاقی و نه یگانگی اخلاقی است. مقصود از این شیوه تفکر نه راه انداختن جار و جنجال، بلکه یادآوری این موضوع است که اینترنت ابزاری با امکانات جدید است که باید به درک عمیقی از آن رسید.