در این میان منطقه ۴ نیز ارتباط خوبی با این بازوان اجرایی داشته و این روزها هم دست‌اندرکاران این منطقه مشغول تدارک زیرساخت‌های برگزاری پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها هستند. از این‌رو سراغ «محمد محمددوست» شهردار منطقه ۴ رفتیم تا دراین‌باره بیشتر بدانیم.
- کانون‌های مردمی
فعالیت شورایاری‌ها مصداق همان گردهمایی مردم اثرگذار محله در یک کانون است. شهردار منطقه ۴ درباره لزوم شکل‌گیری کانون‌های محلی می‌گوید: «در دورانی که هویت تاریخی، اجتماعی و فرهنگی بسیاری از محله‌های شهر ما کمرنگ می‌شود، ایجاد کانونی برای گردهم‌آوری شهروندان محله دور یکدیگر می‌تواند منجر به تقویت هویت محله شده و با فراهم آوردن زمینه‌های مشارکت معنی‌دار شهروندان، به توسعه پایدار شهر بینجامد.» او با اشاره به اهمیت مشارکت شهروندان در اداره امور شهر می‌افزاید: «مشارکت شهروندان به‌عنوان یکی از شاخص‌های اصلی ارتقای کیفیت زندگی نقش مهمی در اداره امور محله دارد؛ همان‌گونه که بسیاری از کارشناسان و متخصصان حوزه شهری حل بسیاری از مشکلات شهری از جمله مدیریت پسماند، ترافیک، آلودگی هوا و... را در گرو مشارکت شهروندان می‌دانند.» محمددوست با تأکید بر اینکه دستیابی به شهری زیست‌پذیر در گرو آگاهی از شرایط محلی است؛ می‌گوید: «امروزه دیگر، صرف ایجاد خیابان، میدان و آسفالت و اجرای اقدامات کالبدی و فیزیکی بدون در نظر گرفتن شرایط و ملاحظات هر منطقه از شهر یا نوع زیست شهروندان، به ارتقای کیفیت زندگی منجر نمی‌شود و دستیابی به شهری زیست‌پذیر، سالم، امن، سبز و... جز با مشارکت شهروندان میسر نیست و لازمه این مشارکت آشنایی آنها با حقوق و تکالیف خود مشارکت و همراهی در اداره امور شهر است که به‌طور قطع، هیچ‌کس بهتر و بیشتر از شهروندان ساکن هر محله، مسائل و مشکلات آنجا را درک نکرده است؛ لذا جلب مشارکت و بهره‌گیری از دیدگاه و نظرات شهروندان ساکن در محله‌ها، نقطه طلایی موفقیت در اداره شهر به شمار می‌رود.»
- یاری‌رسانان مدیریت شهری
نقش مفید شورایاران در محله بر هیچ‌کس پوشیده نیست، شهردار منطقه ۴ نیز درباره نقش کلیدی شورایاران در اداره شهر می‌گوید: «شورایاری‌ها، همان کانون و نقطه ارتباطی مدیران شهری و شهروندان به شمار می‌روند که اگر در جای خود به درستی دیده و درک شوند، می‌توانند زمینه‌ساز تحولات شهری در ابعاد مختلف باشند.» محمددوست درباره فلسفه ایجاد شورایاری‌ها نیز می‌گوید: «نگاهی به فلسفه ایجاد شورایاری‌ها که ماهیت وظایف‌شان جنبه شناسایی، نظارتی، مشورتی و همکاری دارد، همان شناسایی مشکلات محله در زمینه‌های گوناگون، ارائه طرح و پیشنهاد، همکاری در ایجاد و گسترش فضای سبز، همکاری با شورای اسلامی شهر و شهرداری منطقه و ناحیه، شناسایی و انتقال نارسایی‌های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی و رفاهی محله و همکاری در اداره امور شهر و از همه مهم‌تر معرفی و آموزش حقوق و وظایف شهروندی و مشارکت‌های مردمی و آگاه‌سازی همگانی و نیز بررسی و شناخت کمبودها، نیازها و نارسایی‌هایی اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی، رفاهی و عمرانی محله است که نقش این انجمن محلی را در پیشبرد اهداف مدیریت شهری روشن می‌کند.» او ادامه می‌دهد: «یکی دیگر از مأموریت‌های شورایاری همان‌طور که در عنوان آن بیان شده، یاری شورای‌شهر است. شورایاران بر عملکرد شهرداری در محله‌ها نظارت و در تدوین بودجه و تعیین اولویت‌ها با شورا و شهرداری همکاری می‌کنند؛ بدیهی است نظارت برای دستیابی به رشد و پویایی شهرداری مستلزم تقویت یک ساختار منسجم است و فرایندها می‌بایست در آنها به روشنی تعریف شده باشد. شاید یکی از دلایل ناکارآمدی شورایاری‌ها در این بخش ناشی از نبود همین ساختار است.»
- رفع موانع قانونی انتخابات
چهار دوره از شکل‌گیری نهاد شورایاری در پایتخت را پشت سر گذاشته‌ایم و این گروه در دوره‌های مختلف، فعالیت‌های متنوع و مؤثری داشته‌اند. شهردار منطقه ۴ با مرور عملکرد شورایاری‌ها در دوره‌های گذشته می‌گوید: «واکاوی فعالیت شورایاری‌ها با گذشت ۲ دهه از شکل‌گیری آنها چالش‌ها و فرصت‌هایی را نمایان می‌کند که توجه به آنها برای تقویت و تثبیت جایگاه این نهاد ضروری است؛ شاید خلأ‌های قانونی را بتوان اصلی‌ترین چالش این مسئله ذکر کرد که در دوره‌های گذشته مشکلاتی را سر راه قرار داده، چه بسا همین امر موجب تأخیر در شکل‌گیری آن در دوره کنونی نیز شده است.» محمددوست تأکید می‌کند: «اداره پایتخت ۱۰ میلیون نفری با ۲۲ منطقه و ۷۰۰ کیلومترمربع وسعت با داشتن برنامه‌ای واحد برای تمام مناطق و محله‌های آن ممکن نیست و هر محله نیازمند الگوی توسعه ویژه خود است که البته این موضوع در برنامه سوم توسعه شهر تهران مورد توجه قرار گرفته است.» شهردار منطقه۴ درباره رفع موانع قانونی برگزاری انتخابات شورایاری‌ها به شکل ریشه‌ای می‌گوید: «در شرایطی که کسی نمی‌تواند بر ضرورت مشارکت ساکنان محله‌ها در امور اداره شهر خدشه وارد کند، ضرورت دارد زیرساخت‌های توانمندسازی شورایاری‌ها و حل موانع قانونی آن نیز فراهم شود. اگر موانع قانونی برگزاری انتخابات شورایاری‌ها، ریشه‌ای از طریق نهادهای قانونگذار حل شود، می‌توان امیدوار بود که در روند اجرای انتخابات هر دوره نسبت به دوره قبل بادرصد خطای کمتری برگزار و اعتماد شهروندان به این ساختار بیش از گذشته، جلب شود.»
- گره‌گشایی مشکلات با شورا و اتحاد
همه ما با ضرورت مشورت کردن آشنا و از اهمیت آن در پیشبرد بهتر کارها و امور آگاه هستیم و در دین و قوانین کشور ما هم به این موضوع بسیار اشاره و تأکید شده است. شهردار منطقه با بیان اینکه خداوند با دو آیه «و امرهم شوری بینهم» و «شاورهم فی الامر» در قرآن کریم به شوراها مشروعیت بخشیده، می‌گوید: «قانونگذاران قانون اساسی از زمان تدوین پیشنویس آن، تا زمانی که کاملاً آن را به تصویب رساندند، همواره اصل شوراها را به‌عنوان یک اصل اساسی، برای از بین بردن ریشه‌های نابرابری در جامعه و تحقق عدالت اجتماعی، اداری و مردم‌سالاری دینی به حساب می‌آوردند، با این حال، نوع نگاه به شوراها، خصوصاً با تحولاتی که در زمان تشکیل و آغاز فعالیت آن در دید افراد جامعه وجود داشت، با همدیگر تفاوت بسیار داشته است.» محمددوست با ابراز امیدواری از بازگشت شورایاری‌ها به جایگاه اصلی خود در کمک به حل مسائل شهر می‌گوید: «شورایاری‌ها به مثابه شوراهای کوچک محلی، هرچند که از ایده‌آل خود، فاصله معناداری دارند ولی در عمر کوتاه خود، توانسته‌اند جای خود را در ساختارهای کشور باز کنند. با این همه همیشه انتقاداتی پیرامون این نهاد وجود داشته که نمی‌توان منکر آن بود که امید است با اولویت قراردادن بحث شورا و مشورت که به صراحت در قرآن مجید به آن اشاره شده است، بتوان هرچه بیشتر در حل مشکلات مردم قدم برداشته و با توجه به این امر گره‌های کور زندگی افراد را به دستان توانای اتحاد و شورا باز کرد.»