طرحی که یک سال بعد، مردم را به پای صندوق‌های رأی محله خود کشاند تا شورایی از معتمدان و کاربلدان محلی را تشکیل دهند تا پل ارتباطی بین آنها و مسئولان شهری بزنند. حالا ۱۹ سال از آن روزها می‌گذرد و شورایاری‌ها چهارمین دوره خود را هم پشت سر می‌گذارند. افزایش تعداد محله‌های شهر تهران، افزایش تعداد اعضای شورایاری‌های هر محله و همچنین افزایش مراجعه مردم به شورایاری‌ها و افزایش مشارکت‌های شهروندی در انتخابات شورایاری، از بیشتر شدن اهمیت شورایاری در میان شهروندان خبر می‌دهد. «احیای مفهوم بچه‌محل» یکی از مهم‌ترین اهداف تشکیل شورایاری‌ها در محله‌های تهران است. برگزاری پنجمین دوره انتخابات شورایاری محله‌های تهران بهانه‌ای است برای مرور وظایف و اهداف و رویکردهای شورایاری در این سال‌ها. نخستین دوره انتخابات شورایاری‌های شهر تهران در ۱۳ منطقه شهر برگزار شد و شورایاری محله جوانمرد قصاب در شهر ری، نخستین شورایاری شکل گرفته در تهران در سال ۱۳۷۹ بود.
- احیای مفهوم «بچه‌محل»
«شورایاری انجمنی غیردولتی، غیرمتمرکز، غیرسیاسی، داوطلبانه، مشارکتی و خودگردان است که اعضای آن به‌صورت افتخاری فعالیت می‌کنند.» این تعریف شورایاری در اساسنامه شورایاری‌های شهر تهران است که آنها را واسطه میان مردم و مسئولان محلی قرار می‌دهد. مدتی از تشکیل شورای‌شهر تهران نگذشته بود که نیاز به ایجاد شوراهای محلی خود را نشان داد افرادی که بتوانند از گوشه و کنار همه محله‌های تهران مشکلات و ضعف‌ها و قوت‌ها را بشناسند و برطرف کردن آنها را از مسئولان شهری و محلی مطالبه کنند. شورایاری در حال حاضر بزرگ‌ترین انجمن محلی در تهران است که بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ عضو دارد. اعضای شورایاری هر محله از میان اهالی همان محله انتخاب می‌شوند. «احمد مسجدجامعی»، عضو شورای‌شهر و رئیس ستاد شورایاری‌های شورای‌شهر تهران می‌گوید: «با اجرای موفق انتخابات شورایاری‌ها می‌توانیم شاهد رشد و تکامل حرکتی باشیم که حضور مردم در تصمیمات شهری و محلی را فراهم می‌کند. شورایاری‌ها ارتباط‌دهنده مدیران شهری و شورا به تک تک خانه‌ها و کوچه‌های این شهر هستند و کمک می‌کنند که فضای شهری، فضای پرطراوت‌تر و شادتری باشد.» جوانان و میانسالان در دوره‌های گذشته بیشترین حضور در میان اعضای شورایاری‌های محله‌های تهران را داشته‌اند و در میان آنها افرادی با تخصص‌های تحصیلات مختلف به چشم می‌خورد. مهم‌ترین وجه مشترک همه اعضای شورایاری‌ها در دوره‌های مختلف در محله‌های تهران، دغدغه‌مند بودن آنها نسبت به محله و برطرف کردن مشکلات شهری و شهروندی همسایه‌های‌شان است. ایجاد حس تعلق محلی بیشتر در شهروندان و احیای مفهوم «بچه‌محل» در بسیاری از محله‌های شهر، بزرگ‌ترین هدفی است که شورایاری‌ها به دنبال تحقق آن هستند. - تجربه و تخصص اهالی هر محله
«یاران شهر» عنوانی است که احمد مسجدجامعی با اطلاق آن به شورایاران، به وظایف و رویکردهای شورایاری‌ها اشاره می‌کند؛ افرادی که قرار است چشم و گوش مردم محله خود باشند و بر اساس اولویت‌های محلی خود، برطرف کردن مشکلات را از مدیران شهری‌طلب کنند. از مهم‌ترین وظایف این افراد، استفاده از تجربه و تخصص شهروندان محله‌ها و واگذاری امور هر محله به اهالی آن است. اصلاح هندسی معابر شهر، ایجاد پاتوق‌های محلی، تلاش برای آسیب‌های اجتماعی محله‌ها، بهبود سرانه‌های ورزشی و فرهنگی و تفریحی از جمله نیازهایی است که در این سال‌ها به کمک شورایاران شناسایی شده و مدیران شهری و اهالی محله سعی در برطرف کردن آن داشتند. جلب مشارکت‌های بانوان در اداره شهر، توجه به نیازهای اقشار خاص در جامعه از جمله افراد معلول و سالمندان و کودکان، تعریف پروژه‌های محلی بر اساس نیازها و کاستی‌های موجود در محله از دستاوردهای شورایاری‌ها در دوره‌های مختلف بود.
- آفتی که دامنگیر شورایاران شده است
شورایاران در ۳ دوره نخست، بیش از هر چیز نقش نظارتی بر فعالیت‌های مدیران محلی و شهری داشتند و نیازسنجی در محله‌ها به کمک آنها انجام می‌شد. با گسترش فعالیت‌های شورایاران کم‌کم تغییراتی در روند این فعالیت‌ها هم به وجود آمد؛ شورایاران وارد فازهای اجرایی طرح‌ها شدند و از نقش نظارتی خود دور افتادند. آسیبی که در دوره چهارم شورایاری‌ها با آن مواجه بودند کم شدن مطالبه‌گری شورایاری‌ها بود؛ چراکه خود این افراد در بخش‌های مختلف فعالیت‌های عملی را برعهده گرفته بودند. افزایش فعالیت‌های شهری در سطح خرد محلی که به مدد شورایارها رقم می‌خورد، روی دیگر این اتفاق بود. شورایاران به‌عنوان افرادی که هر روز در کوچه‌ها و خیابان‌های محله خود تردد می‌کنند و از نزدیک با اهالی محله در ارتباط و تعامل هستند، مثل ذره‌بین‌هایی عمل می‌کنند که ریزترین مشکلات شهر تهران را به مدیران شهری نشان می‌دهند. شناخت بافت شهری و ویژگی‌های محلی، شناخت رفتارهای اجتماعی ساکنان هر محله و اولویت‌های آنها باعث می‌شود تا شورایاران بهتر از هرکس دیگری برای برطرف کردن مشکلات محلی راه‌حل‌های عملی ارائه دهند. اساسنامه شورایاران در دوره پنجم اصلاح شده است تا با تکیه بر این ویژگی‌های یاران شهر، قبل از اجرای هرگونه طرح و برنامه و پروژه‌ای از سوی شهرداری، نظر شورایاران هر محله هم اخذ شود؛ این یعنی بازوهای فکری مدیران شهری و زبان گویای مردم محله، به نقش نظارتی و مشورتی خود برمی‌گردند. یکی دیگر از تغییرات اعمال شده در اساسنامه شورایاری‌ها در دوره پنجم، این است که بودجه شهرداری هر محله با مشورت شورایاران محله‌ها مصوب می‌شود. این یعنی اولویت‌های هر محله به کمک شورایاران شناسایی و برای نحوه برطرف کردن مشکلات با توجه به این مشورت‌ها بودجه لازم تخصیص داده می‌شود.
نظر شما