همشهری آنلاین_ بنفشه حیرت نگاری* : قبل از ورود به بحث یک نکته بسیار حائز اهمیت است و آن اینکه اگر کودکان خود را مورد خشونت قرار می‌دهید تا تغییری در رفتار آنها ایجاد کنید، با این روش نه تنها به این هدف نمی‌رسید، بلکه در ثبات و تکرار آن رفتار نیز نقش بسزایی خواهید داشت. عوارضی که رفتار خشونت‌آمیز و تنبیه می‌تواند در زندگی فرزند شما ایجاد کند به چند گروه یا دسته تقسیم می‌شود که در مورد هریک از آنها می‌توان ساعت‌ها بحث کرد و حرف زد، اما خلاصه و مؤثر در موردشان توضیحاتی می‌دهم.
ابتدایی‌ترین نتیجه اعمال رفتار خشن، آموزش این رفتار به فرزند خود است. اصولاً کودکانی که مورد خشونت قرار می‌گیرند در زمان مواجهه با موقعیت‌هایی که باید با استدلال و گفت‌وگو و روش‌های منطقی مشکل یا مسئله را حل کنند، به خشونت متوسل می‌شوند و احتمال دارد کینه‌ورزی و انتقام‌جویی جزء اهداف آنان قرار گیرد.
نتیجه دیگر رفتارهای خشونت‌آمیز با کودکان از بین بردن اعتماد به نفس آنهاست. بیشتر این کودکان توانایی و استعدادها و ارزش‌های وجودی خود را نادیده می‌گیرند و خود را انسانی بی‌کفایت و کم‌ارزش تصور می‌کنند که کسی دوستش ندارد. به همین دلیل توانایی حل کوچک‌ترین مسائل را در خود نمی‌بینند و به تدریج اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند.
یکی از تصورات غلطی که اغلب والدین به‌خصوص والدین جوان‌تر مرتکب آن می‌شوند این است که تمرکز زیادی روی رفع نیازهای مادی و ابتدایی همچنین آموزشی فرزندان خود دارند. در صورتی که از مهم‌ترین نیاز آنان یعنی ایجاد و حفظ امنیت روانی و محیطی غافل می‌شوند. امنیت برای هر فرد زمینه‌ساز رشد و تحول ذهنی و اجتماعی است و والدین خشن می‌توانند این امنیت را مختل کنند و سبب شوند کودکان جهان را ناامن و بی‌ثبات بپندارند. احساس ناامنی به خودی خود می‌تواند زمینه‌ساز برخی از اختلالات شخصیتی و روانی از جمله بی‌اعتمادی به دیگران، استرس و اضطراب‌های گوناگون را در بزرگسالی فراهم آورد.
از دیگر نتایج رفتار خشونت‌آمیز و تنبیه بدنی در کودک ایجاد زمینه بروز اختلالات جدی ذهنی و روانی و آسیب‌های اجتماعی از جمله افسردگی، اضطراب، فحشا و روابط جنسی خارج از چارچوب، اعتیاد، خیانت، فرار از مدرسه و منزل (به دلیل اعمال فشار شدید)، مشکلات خواب (کابوس‌های مکرر)، گوشه‌گیری و انزوا، ترس، ناتوانایی در ابراز عشق و محبت (بازداری عاطفی و هیجانی) است.
توصیه به والدین
والدین با رفتارهای درست و اصولی می‌توانند زمینه رشد و تعالی کودک خود را فراهم و از خشونت و تنبیه پرهیز کنند. بنابراین:
اول: والدین در نظر داشته باشند که الگوی اولیه و در واقع قوی‌ترین الگوی رفتاری کودکان، خود آنان هستند. بنابراین باید رفتارهایی را که لازم می‌دانند در فرزندانشان ایجاد یا تقویت شود ابتدا در خود ایجاد یا تقویت کنند.
دوم: پدر و مادر باید همواره رفتارهای منطقی و مستدل از خود بروز دهند، حتی اگر کودک در سنی قرار دارد که نمی‌تواند دلایل رفتارشان را درک کند، چراکه کودکان برای همیشه کودک باقی نمی‌ماند و تقریباً تمامی اعمال والدین با شدت و حدت متفاوت در ضمیر آنان حک می‌شود. بنابراین زمانی که بتوانند دلایل اتفاقات و پدیده‌ها را درک کنند، این خاطرات را در ذهنشان تحلیل می‌کنند و در صورتی که نتوانند دلایل قابل قبولی برای رفتارهای گذشته و شاید حال والدین خود بیابند، جایگاه و مقبولیت آنان را زیر سؤال قرار می‌دهند.
سوم: رفتار خشونت‌آمیز سبب می‌شود به جای اینکه روابط بر اساس مهر و محبت و احترام پایه‌ریزی شود، بر مبنای ترس بنا شود. به این معنا که رفتارهای مطلوب فرزندان به جای شکل‌گیری براساس آگاهی و پذیرش از روی ترس و هراس است. بنابراین والدین به جای خشونت می‌توانند از روش تنبیه محروم کردن استفاده کنند. نکته بسیار مهم و پایانی این است که والدین در مواقعی که اصلاح رفتار خاصی را مدنظر دارند، تنها بر همان رفتار متمرکز شوند، نه اینکه کلیت شخصیت فرزندشان را مورد نکوهش قرار دهند. والدین اگر در این زمینه نیاز به فراگیری در خود احساس می‌کنند، می‌توانند از دوره‌های آموزشی فرزندپروری مناسب استفاده یا برای رفع اشکالات و دریافت آموزش‌های لازم با روان‌شناس متخصص مشورت کنند.
*روان‌شناس بالینی و فیلم درمانگر