همشهری آنلاین_ ثریا روزبهانی: رشد ناهماهنگ و غیراصولی شهر تهران به‌ویژه در چند دهه اخیر، ساخت‌وساز در حریم گسل‌ها و مناطق مستعد ناپایداری‌های زمین شناختی، طراحی و اجرای ساختمان‌ها و تأسیسات حیاتی نامتناسب با شدت لرزه خیزی موجب شده تا ستاد مدیریت بحران منطقه ۲۲ برای ارتقای ایمنی در برابر خطر زلزله تهران، امکانات خود را مجهزتر و حتی آن را توسعه و ارتقا دهد. برای همین، به‌سراغ «مهدی اسفندیاری»، دبیر و جانشین شهردار در ستاد مدیریت بحران در شهرداری منطقه۲۲ رفتیم و با او درباره تدابیر شهرداری منطقه ۲۲ در مقابله با شرایط بحران زلزله، گفت‌وگو کردیم.
تجربه نشان داده است علاوه بر رعایت اصول صحیح شهرسازی در مناطق زلزله‌خیز می‌توان با یادگیری و رعایت نکات ایمنی، آسیب‌های ناشی از وقوع زلزله را تا حد زیادی کاهش داد. «مهدی اسفندیاری»، دبیر و جانشین شهردار در ستاد مدیریت بحران شهرداری منطقه۲۲، بر ضرورت آمادگی این منطقه در مقابله با حوادث طبیعی تأکید می‌کند و می‌گوید: «رخ دادن حوادثی همچون سیل و زلزله، طبیعی است، اما آن موضوعی که اهمیت و ضرورت دارد، آمادگی در برابر این بلایای طبیعی است. برای همین، باید مقاومت و تاب‌آوری منطقه را در حوزه‌های مختلف کالبدی شهری، ساخت وساز و شهرسازی با فرهنگ سازی و آگاه سازی شهروندان نسبت به این رخداد ارتقا دهیم. در تلاش هستیم تا این منطقه در مقابل سوانح و بلایای طبیعی تاب‌آوری داشته باشند و پس از حادثه، دچار آسیب‌های جدی نشوند. بنابراین، هماهنگی سازمان‌های مربوطه در زمینه مدیریت بلایای طبیعی در درون شهر و بین شهرهای همجوار از جمله اقداماتی است که باید انجام شود. وقتی بلایای طبیعی رخ می‌دهد، تنها مختص به محدوده یک شهر نمی‌شود و سایر شهرها را نیز درگیر می‌کند. این حوادث می‌تواند عظیم و گسترده باشد که مدیریت شهری یک شهر به تنهایی پاسخگو نیست. برای همین، شهرهای اطراف همچون «کرج» و «قزوین» باید برای مدیریت این شرایط بحرانی با شهر «تهران» و به‌ویژه منطقه ۲۲ که در غربی‌ترین نقطه شهر واقع شده است، معین و همراه باشند. در همین راستا، استان قزوین به‌عنوان استان معین و پیشتاز در منطقه ۲۲ تعیین شده است. بر این اساس، در دستورالعمل اجرایی مدیریت بحران، نقش شهرداری‌ها، ایفای نقش فرماندهی حادثه در سطح محلی است، اما شهرداری می‌تواند از نظر نوع سازمان و تشکیلات، تعداد نیروی انسانی، اعتبارات و بودجه و همچنین به سبب عمومیت داشتن مجموعه وظایف و مأموریت‌هایش نسبت به سایر سازمان‌ها، در این زمینه موفق‌تر و با آمادگی بیشتری این بحران را مدیریت کند.»
- پشتیبان مناطق شهر تهران
پشتیبانی از مدیریت بحران شهر تهران به‌عنوان یکی از کارهای فرا منطقه ای در طرح تفصیلی منطقه ۲۲ به تصویب رسیده است. چراکه برخی از مناطق تهران مکان اسکان اضطراری ندارند و منطقه ۲۲ پشتیبان آنان در زمان بحران است. اسفندیاری در این باره توضیحات بیشتری ارائه می‌دهد و می‌گوید: «منطقه۲۲ پشتیبان سایر مناطق در زمان بحران است و این موضوع در طرح تفصیلی جدید منطقه تثبیت شده و مسئولیت ما را در زمان بحران چند برابر می‌کند. اکنون در نقاط مختلف شهر تهران و همچنین اطراف آن، گسل‌های متعددی وجود دارد. از «دماوند» گرفته تا «قیامدشت» و اطراف آن. به همین دلیل باید برای رویارویی یا حتی وقوع احتمالی زلزله هم آمادگی داشت. با توجه به گستردگی منطقه ۲۲ پایتخت، اغلب فضاها برای اسکان اضطراری در این منطقه روباز است. منطقه ۲۲ این امکان را دارد که در زمینه زلزله یا هرگونه بلای طبیعی، پذیرای شهروندان‌باشد. اما براساس آمار و اطلاعات موجود، جمعیت این منطقه روبه افزایش است. برای همین، بی‌شک باید این امکانات هم با توجه به جمعیت ساکنان افزایش پیدا کند. در همین زمینه اعتبار گرفتیم تا بتوانیم جایگاه‌های «خرگوش‌دره» و بوستان «چیتگر» را تکمیل کنیم، اگر بودجه ای باقی ماند، این فضا را به سوی «وردآورد» توسعه بدهیم. اکنون ۷ پایگاه در منطقه ۲۲ پایتخت به انضمام پایگاه ویژه پشتیبانی در ستاد مدیریت بحران منطقه برای مواقع بحران، برای اسکان جمعیت آماده‌سازی شده است. بی‌تردید این ۷ سوله، جواب‌گوی این همه آدم نیست و کارهایی که در حال انجام است برای پوشش دهی خدمات به همه ساکنان در زمان بحران است. همچنین با توجه به گستردگی منطقه و تراکم جمعیتی که از بقیه مناطق همجوار کمتر است، این امکان را به وجود بیاوریم که در مواقعی بتوانیم پذیرای شهروندان مناطق همجوار باشیم.»
- راه‌اندازی باغ‌موزه زلزله
هدف از تلاش‌های ستاد مدیریت بحران منطقه ۲۲، بالا بردن سرعت عمل مدیریت شهری در برابر حوادث طبیعی و بهترین امداد و خدمت‌رسانی به شهروندان است. او در ادامه به اقدامات مهم منطقه برای مقابله با شرایط بحرانی اشاره می‌کند و می‌گوید: «باید امکانات و تجهیزات موجود منطقه به‌صورت ویژه تجهیزتر شود تا بتوانیم در زمان وقوع حادثه به خوبی از عهده مدیریت آن برآییم. به همین دلیل، علاوه بر فعالیت‌های ستاد مدیریت بحران در منطقه از جمله برگزاری دوره‌های آموزشی درسراهای محله و ستاد مدیریت بحران و نیز اجرای مانور برای آمادگی اهالی و ارتقاء آگاهی‌های عمومی، اکنون بازسازی و توسعه بخش‌هایی از اسکان اضطراری در بوستان جنگلی چیتگر و خرگوش دره، یکی از اقدامات مهم ستاد مدیریت بحران این منطقه برای رویارویی و آمادگی در شرایط بحرانی به شمار می‌رود. همچنین می‌توان از ساخت بوستان «آموزش‌های بین المللی زلزله و راه‌اندازی باغ‌موزه زلزله» در مقیاس ملی در پارک جنگلی چیتگر به‌عنوان فعالیتی دیگر در این زمینه نام برد. در این پارک، موضوع‌های مهمی در رابطه با زلزله و اقدامات مقابله با آن به شهروندان آموزش داده می‌شود. تکمیل پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران در شهرک چشمه از دیگر اقدامات در حال انجام ستاد مدیریت بحران منطقه است. اکنون این عملیات بیش از ۸۰درصد پیشرفت داشته و در مراحل پایانی کار قرار دارد.»