و تنها چیزی که می‌تواند ما را در مقابل آن‌ها ایمن کند، پیش‌بینی و اقدامات پیش از وقوع است. به جرات می‌توانیم به شما قول بدهیم با خواندن این گزارش، با آرامش بیشتری زندگی می‌کنید!
این روزها به رگ و پی مدیریت شهری تهران، واکسن جدیدی تزریق شده است. دارویی که نمی‌تواند جلوی بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله را بگیرد، اما این دارو باعث می‌شود شهر تهران در مقابل هجوم این ویروس‌های مخرب مقاوم‌تر شود. پیش‌بینی‌هایی که هر کدام به افزایش آمادگی دستگاه‌های اجرایی شهر در هنگام بحران کمک می‌کند.
به هر حال دیر یا زود، چه در زمان حیات ما و چه در آینده زلزله از راه خواهد رسید. پس بهتر است به آن فکر کنیم و هر لحظه برای مقابله با آن آماده باشیم. مسلماً اگر این آمادگی را داشته باشیم در برخورد با آن صدمات کمتری می‌بینیم. شاید برخی از این اقدامات هزینه زیادی هم برای ما نداشته باشد و حتی وقت زیادی را هم از ما نگیرد، اما می‌تواند جان انسان‌های زیادی را از مرگ نجات دهد.
طبیعی است که نمی‌توان جلوی آمدن زلزله را گرفت و فکر کردن به آن هم چندان خوشایند نیست. بعضی از ساکنان تهران بعد از زلزله‌ای که همین چند سال قبل در چالوس(یوش و بلده) اتفاق افتاد و تهران را تحت‌تاثیر قرار داد؛ دچار افسردگی و ترس شدند. فکر کردن به این‌که اگر مرکز این زلزله در تهران بود، آن‌وقت چه اتفاقی برای بستگان‌مان می‌افتاد، نگرانی کوتاه مدتی را برای همه ایجاد کرد، اما با گذشت زمان همه‌چیز به حال عادی بازگشت و شاید این ترس به دست فراموشی سپرده شد.
البته حقیقت این است که زلزله هیچ‌گاه در نمی‌زند. او در همین نزدیکی و درست زیر پای ماست. کافی است لایه‌ای از زمین تکان بخورد و روی لایه دیگر بلغزد. بقیه‌اش را می‌توانید خودتان تصور کنید، اما آن چیزی که در تصور شما نمی‌گنجد اقدامات وسیع و کاربردی شهرداری تهران برای مقابله با همین بلایای طبیعی است.
چه سازمانی با بلایای طبیعی مقابله می‌کند؟
شاید ترس‌مان از زلزله نریزد! اما باعث آرامش خاطرمان می‌شود اگر بدانیم به محض وقوع زلزله کسانی هستند که به سرعت یک چشم برهم زدن مسئولیت‌های از پیش تعیین‌شده‌شان را به دوش می‌گیرند و جسم ناتوان آسیب‌دیدگان را از زیر خروارها خاک بیرون می‌آورند.
با این اوصاف ابتدا از وظیفه قانون پدافند غیرعامل شهر تهران می‌گوییم. قانونی که برای مقابله با حوادث و بلایای طبیعی توسط مجلس شورای اسلامی‌تصویب شده است: «در تاریخ 31اردیبهشت‌ماه سال87 مجلس شورای اسلامی‌قانونی را تصویب کرد که براساس آن سازمان پیشگیری و مدیریت بحران، باید مسئولیت آمادگی برای مقابله با حوادث غیرمترقبه و بلایای طبیعی را برعهده می‌گرفت.
بر همین اساس در استان‌های سراسر کشور این مسئولیت به استانداران واگذار شد که به دلیل اهمیت شهر تهران به عنوان پایتخت ایران و هم‌چنین به دلیل موقعیت استراتژیکی که این شهر دارد، این مسئولیت به شهردار تهران محول شد». به گفته مسئولان شهری این طرح به صورت آزمایشی و به مدت 5سال اجرا می‌شود و سپس نتایج حاصله توسط مجلس شورای اسلامی بررسی شده و تغییرات لازم در آن اعمال خواهد شد.
معاونت خدمات شهری مسئول کمیته هماهنگی
در سازمان پیشگیری و مدیریت بحران چه می‌گذرد؟ آیا پیشگیری از بلایای طبیعی در حد تصویب قانون توسط مجلس شورای اسلامی باقی‌مانده است؟ پاسخ مسئولان شهری به این سوال منفی است. مثلا درباره مسئولیت‌های واگذار شده توسط سازمان پیشگیری و مدیریت بحران به معاونت خدمات شهری شهرداری تهران «ساختاری در سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تعریف شده که براساس آن 12کمیته مختلف باید در صورت بروز بلایای طبیعی دست به‌کار شده و این حادثه را مدیریت کنند.
این کمیته‌ها نبض حیاتی شهر تهران در صورت بروز حوادث غیرمترقبه هستند. یعنی در شرایطی که فعالیت‌های روزمره تعطیل شده و ارتباطات به دلیل بروز فاجعه مختل می‌شود، این 12کمیته باید توسط معاونت خدمات شهری هماهنگ شده و بحران را مدیریت کنند. درواقع این حوزه مسئول یکی از این 12کمیته است.
یعنی کمیته هماهنگی و لجستیک». بر اساس آن‌چه در منابع آموزشی ستاد مدیریت بحران می‌خوانیم در تهران، 3کمیته دیگر هم به عنوان زیرمجموعه‌های این معاونت در این تشکیلات فعالیت می‌کنند: «کمیته اطفای حریق و موادخطرناک توسط سازمان آتش‌نشانی، کمیته انتقال و تدفین اجساد توسط سازمان بهشت‌زهرا(س) و کمیته آواربرداری و بازگشایی معابر توسط سازمان بازیافت و تبدیل مواد مدیریت می‌شوند».
کمیته هماهنگی تجهیز می‌شود
فعالیت‌های انجام شده برای پیشگیری از بروز بحران به تشکیل کمیته‌ها ختم نمی‌شود. علاوه بر 4کمیته‌ای که در حوزه معاونت خدمات شهری فعالیت می‌کنند، 8کمیته دیگر هم وجود دارد که مسئولیت هماهنگی آن‌ها نیز بر عهده حوزه معاونت خدمات شهری است:
«کمیته ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات با مسئولیت شرکت مخابرات، کمیته اسکان موقت حادثه‌دیدگان توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، کمیته اطلاع‌رسانی و هشدار توسط سازمان صداوسیما، کمیته امنیت و انتظامات توسط فرماندهی نیروی انتظامی، کمیته بهداشت و درمان توسط معاونت سلامت وزارت بهداشت و درمان، کمیته حمل‌ونقل و ترافیک توسط معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران و کمیته تامین سلامت روانی و اجتماعی توسط اداره‌کل بهزیستی استان تهران اداره می‌شوند.
این کمیته‌ها به همراه 4کمیته‌ای که در معاونت خدمات شهری وجود دارند جلسات منظمی را در هر فصل از سال برگزار می‌کنند. این کمیته‌ها براساس اولویت به تدریج تشکیل شده‌اند. اولین جلسه کمیته هماهنگی دی ماه سال87 برگزار شد و از آن تاریخ به بعد جلسات دیگر به طور منظم در فصل‌های بهار و تابستان برگزار شده است». طبق برنامه‌ریزی انجام شده جلسه بعدی این کمیته در آذرماه سال‌جاری برگزار خواهد شد.
در جلسات کمیته هماهنگی چه می‌گذرد؟
شاید نتوانید جزییات برنامه‌ریزی‌های انجام شده را حتی تصور کنید! به گفته مسئولان تمام امکانات موجود برای مقابله با بلایای طبیعی بررسی شده است. حتی نیازهایی که در صورت بروز بحران ممکن است ایجاد شود نیز شناسایی شده و برای رفع آن‌ها چاره‌اندیشی کرده‌اند. مدیریت شهری معتقد است که این هماهنگی‌ها می‌تواند در صورت وقوع بلایای طبیعی، شهر تهران را با سرعت بیشتری از شرایط بحرانی خارج کند:
« چرا که در این جلسات باید تطابق امکانات موجود را با نیازها بررسی کنند و هماهنگی‌های لازم را با سایر ارگان‌ها مثل ارتش و سپاه صورت دهند. به هر حال در چنین شرایطی همه باید دست به دست همدیگر بدهیم تا اوضاع به حال عادی بازگشته و کمترین خسران متوجه شهروندان شود.
بلایای طبیعی چیزی نیست که بتوان جلوی بروز آن را گرفت، اما می‌توان از میزان آسیب‌ها و زیان‌های ناشی از آن کم کرد». شاید همین کافی باشد که بدانید حتی مکان‌های لازم برای اسکان موقت هم جانمایی شده است. یعنی این تشکیلات مشخص می‌کند که ساکنان کدام‌یک از مناطق شهر تهران، در صورت بروز بحران باید به کدام شهر در کشور منتقل شوند؛ آرامش‌دهنده است، نه؟
همشهری زندگی
