همشهری آنلاین _ سحر جعفریان: واقعیتی که در گذر زمان به معضلی بزرگ تبدیل شده و کارکرد پیاده‌روها را دگرگون ساخته است. مانند پیاده‌روی کم‌عرض خیابان «شمشیری» در منطقه ۹ که سال‌های سال است از ساعت ۱۶ تا ۲۳، بیش از آنکه عابر را در خود جای دهد، محل بساط‌گستری دستفروشانی شده است که از سر بیکاری، فراوانی مشتری‌های خواهان اجناس ارزان و مهیا نبودن عوامل بازدارنده و ممانعت‌کننده از بساط‌گستری غیرمجاز، در آنجا اطراق کرده‌اند. اکنون این معضل قدیمی با توجه به عوامل اجتماعی و اقتصادی، انضباط شهری را برهم زده و سبب نارضایتی اهالی محله شمشیری شده است. در این گزارش، سری به خیابان شمشیری زده‌ایم تا در گفت‌وگو با بساط‌گستران و شهروندان، سبب بروز این مشکل شهری را بررسی کنیم.
ساعت حوالی ۴ بعدازظهر است که سر و کله نخستین بساطی‌های خیابان شمشیری در محله شمشیری ناحیه ۲ پیدا می‌شود. پس از گذشت بیش از ۱۰ سال، اکنون جای هر کدامشان ثابت و مشخص است. پارچه‌ای به عرض یک تا یک و نیم متر، روی سنگفرش خیابان پهن می‌کنند و بساطشان را می‌چینند. از آجیل و خشکبار گرفته تا زیورآلات و پوشاک زمستانی که هرکدام مشتری‌های خود را دارند. تعدادشان لحظه به لحظه بیشتر می‌شود و عابران گاهی برای تردد مجبور هستند در حاشیه خیابان قدم بزنند.
- دستفروشی نکنم، چه کنم؟
«جعفر» نزدیک به ۵ سالی است که بساطش را درست روبه‌روی بوستان «شمشیری» می‌گستراند. در این فصل، کلاه و شال بافتنی می‌فروشد. او می‌گوید: «چند سال است می‌گویند ما اینجا سدمعبر می‌کنیم؛ درست. اما اینجا بساط نکنیم باید برویم خیابانی دیگر بساط کنیم. فرقی نمی‌کند. کار که نباشد، تخصصی هم که نداشته باشیم، همین می‌شود دیگر. گاهی از شهرداری و کلانتری می‌آیند و تذکر می‌دهند، اما آنها هم می‌دانند ما چاره‌ای نداریم.» «اصغر» هم از بساط‌گستران است. جایی نزدیک داروخانه، خشکبار می‌فروشد. پاسخ مشتری را می‌دهد سپس رو به ما می‌گوید: «این روزها به من بیشترگیر می‌دهند، چون «کرونا» آمده و بساط من هم خوراکی است، می‌گویند احتمال اینکه آلوده باشد، زیاد است. در صورتی که من همه جوانب احتیاط و بهداشت را رعایت می‌کنم. اگر دستفروشی نکنم، جواب ۴ تا بچه و صاحب‌خانه را چه کسی می‌دهد.» «داریوش» گاهی به جای پدرش برای دستفروشی فریم عینک‌های طبی وبند عینک به خیابان شمشیری می‌آید. او نیز می‌گوید: «بساطی‌های خیابان شمشیری پس از این همه سال برای خودشان مشتری‌های دائمی دارند که حتی از مناطق اطراف می‌آیند. حیات و رونق این خیابان به همین بساطی‌هایش است. به جای اینکه بگویند شما نمای معبر را شلوغ و نازیبا کردید و مانع حرکت عابران هستید و در تلاش باشند تا ما را به‌عنوان صورت مسئله پاک‌کنند، طرحی اجرا کنند که در همین محدوده، فضای مناسبی در اختیارمان بگذارند تا مشتری‌هایمان هم سرگردان نشوند. البته بعضی از دستفروش‌ها، فضای داخل بوستان شمشیری را پیشنهاد دادند که آن را هم نپذیرفتند.»
- کاش در خیابان ما سدمعبر شود
ساعت ۱۸ است. دیگر بساطی‌های خیابان شمشیری حدفاصل خیابان شهید «احمدی» تا بزرگراه شهید «آیت‌الله سعیدی» در مکان‌های همیشگی خود مستقر شده‌اند. با این حجم از ازدحام، از فاصله‌گذاری‌های فیزیکی و محدودیت‌های تردد ویژه دوران کرونا خبری نیست. عابران، تنگ هم عبور می‌کنند و دستفروشان هم حسابی مشغول کسب و کارند. «اعظم شادابی» از ساکنان محله شمشیری سال‌ها است که مشتری ثابت این فروشندگان سیار محسوب می‌شود. او می‌گوید: «واقعاً قیمت‌هایشان با مغازه‌ها بسیار تفاوت دارد. کمی جلوتر وانت‌هایی هم هستند که میوه‌هایشان نصف قیمت میوه‌فروشی‌ها است. با این شرایط، امثال ما راضی هستند در خیابان اصلی محله‌شان سدمعبر ایجاد شود، ولی اجناس را به قیمت واقعی خریداری کنند. خسته شدیم از بس که پول به دلال‌های‌ریز و درشت دادیم. از دستفروش به سبب قیمت‌هایشان استقبال می‌کنیم.»
- راهکارهای شورایاران برای ساماندهی دستفروشان
«محمد رحیمی» یکی از اعضای شورایاری محله شمشیری نیز از سابقه طولانی پیگیری‌ها برای رفع معضل بساط‌گستران محله شمشیری می‌گوید: «بیش از ۱۰۰ بساط‌گستر در خیابان شمشیری سال‌های سال است که فعال هستند. در دوره‌های مختلف شورایاری هم پیگیری‌های جدی مبنی بر ساماندهی آنها انجام شده است. شهرداری منطقه می‌گوید بدون همکاری جدی کلانتری نمی‌توان اقدامی تأثیرگذار انجام داد. کلانتری هم توپ را به زمین شهرداری می‌اندازد. بسیاری از این بساط‌گستران، پس از گذشت این همه سال، دیگر ادعای سرقفلی دارند و به آسانی از همان یکی دومتر جای خود دست نمی‌کشند. بیش از ۹۰درصدشان دستفروشی از محله‌های حاشیه تهران برای به اینجا آمده‌اند و ماندگار شده‌اند. به‌گونه‌ایی که برخی از آنها خلاف‌هایی هم انجام می‌دهند و باز پس از یک دوره حبس و مجازات به همین‌جا برمی‌گردند.» رحیمی می‌افزاید: «شورایاری ۲ مکان مناسب برای ساماندهی این دستفروشان به شهرداری منطقه معرفی کرده است. یکی ابتدای خیابان شمشیری است که گاراژ «اسلامی» نام دارد و مدت کوتاهی هم ساماندهی آنها در این گاراژ اتفاق افتاد. اما چون مالک گاراژ با شهرداری دچار اختلاف شد، بساطی‌ها دوباره به پیاده‌رو ۳ متری خیابان شمشیری سرازیر شدند. مکان دوم انتهای خیابان شمشیری در خیابان «صفری» است که فضای بی‌دفاع شهری وسیعی در آن وجود دارد. فضایی که محل تجمع معتاد و سارق هم شده است. برای همین آنجا باید ساماندهی شود تا اهالی آن خیابان نیز از معضلات امنیتی و فرهنگی آن فضای رها شده، خلاص شوند.»
- رقیبان کسبه
«نعمت افشاری» از کاسبان خیابان شمشیری است که می‌گوید: «بازار ما را کساد کرده‌اند. این همه سال گذشته است، مدیران مختلف شهری آمده‌اند و رفته‌اند، اما نتوانسته‌اند بساط اینها را جمع کنند. بساطی که گاهی در آنها خلاف هم اتفاق می‌افتد. انواع موادمخدر و اجناس دزدی را می‌فروشند. چند باری کلانتری دستگیرشان کرده است اما باز پس از چند وقت برمی‌گردند.»
رئیس شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل تهران:
- ساماندهی دستفروشان، وظیفه شهرداری است
معضل قدیمی خیابان شمشیری را با «سید علی مفاخریان»، رئیس شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل تهران، که سال گذشته سکان شهرداری منطقه را نیز در دست داشت، در میان گذاشتیم. مفاخریان با تأکید بر ساماندهی هرچه بیشتر بساط‌گستران در دوران کرونایی که بهداشت در آن اولویت فراوان دارد، می‌گوید: «شهرداری مناطق موظف هستند محدوده‌های بساط‌گستری را شناسایی کنند و برای ساماندهی دستفروشان، اماکن مناسب و روباز را در منطقه پیشنهاد دهند تا با همکاری ناظران ساماندهی، فعالیت آنها در دایره قانون و سیاست‌های شهرداری قرار گیرد.»
شهردار ناحیه ۲ منطقه ۹:
- در حال مذاکره با کلانتری هستیم
«عباسعلی کارگر»، شهردار ناحیه ۲ منطقه ۹ نیز می‌گوید: «متأسفانه شرایط اقتصادی جامعه به گونه‌ای است که شغل کاذب دستفروشی و بساط‌گستری در حال افزایش است. به هر میزان که شهرداری و سایر نهادهای متولی تلاش در جمع‌آوری و ساماندهی آنها داشته باشند باز بر تعدادشان افزوده می‌شود. در این شرایط، شهرداری‌ها چقدر می‌توانند اماکن خاص را شناسایی و به روز بازار و مرکز تجمع بساط‌گستران تبدیل کنند. از سویی، استقبال قابل توجه اهالی از بازار فروش آنها سبب شده است تا فعالیتشان بیشتر و پررونق‌تر از پیش شود. البته این موارد مهم، از پیگیری و تلاش ما در ساماندهی دستفروشان خیابان شمشیری نمی‌کاهد. همچنان که در حال مذاکره با کلانتری محدوده و انتخاب مکان مناسب و قابل دسترس هستیم تا به امید خدا برای بازار شب‌عید آنها بتوانیم شرایط مطلوبی فراهم کنیم تا رونق محله به قوت خود باقی بماند.»