همشهری آنلاین_پریسا نوری: اما بعد از کمی گفت‌وگو با افسر پلیس، اخم‌هایش باز شده و لبخند رضایت بر لبانش می‌نشیند. چند دقیقه بعد هم در حالی که کاور پلیس به تن و راکت ایست به دست دارد، کنار افسر پلیس سر چهارراه ایستاده و رانندگان متخلف را راهنمایی و ارشاد می‌کند و...
این یک سکانس از طرح «موتوریار پلیس» است؛ طرحی که از اول دی ماه در ۶۰ نقطه پر تردد پایتخت در حال اجراست و در آن پلیس از موتورسواران متخلف می‌خواهد بین توقیف موتور و پوشیدن کاور برای کمک به پلیس، یکی را انتخاب کنند. برای اطلاع از کم و کیف اجرای این طرح در شمال شرق پایتخت، به چهارراه تیرانداز محله تهرانپارس یعنی محل اجرای طرح در منطقه ۴ رفتیم.
- این‌بار جریمه نمی‌شوی
ساعت ۸ ونیم صبح به تقاطع بزرگراه شهید سلیمانی و خیابان آیت‌الله خوشوقت که بین محلی‌ها به چهارراه تیرانداز معروف است، می‌رسیم. افسران پلیس راهور در ضلع شمال چهارراه مستقرند و موتورسواران متخلف را متوقف و پس از آموزش کوتاه به همکاری دعوت می‌کنند.
«حسین» یکی از موتورسوارانی است که هم کلاه کاسکت ندارد و هم چراغ قرمز را رد کرده. او که جوانی حدودا ۳۰ ساله و پیک یک رستوران است، در دفاع از تخلفاتش به پلیس می‌گوید: «چند روز پیش کلاهم را دزیدند و هنوز نتوانستم بخرم. امروز هم چون خیلی عجله داشتم چراغ را رد کردم.»
مأمور پلیس با خوشرویی می‌گوید: «حیف از جوانی‌ات نیست که این‌طوری با جانت بازی می‌کنی؟ اگر چند دقیقه دیرتر برسی بهتر است تا اینکه خدای نکرده هیچ‌وقت نرسی؟ اگر به فکر خودت نیستی، به فکر خانواده‌ات باش، به فکر امنیت جامعه‌باش و... و.» حسین که سرش را پایین انداخته می‌گوید: «حق با شماست جناب سروان این دفعه را ننویسید...، دیگر تکرار نمی‌شود و...» مأمور پلیس در حالی‌که گواهینامه و کارت موتور را کنترل می‌کند، می‌گوید: «جریمه عبور از چراغ ۲۰۰ هزار تومان و نداشتن کلاه کاسکت هم ۶۰ هزار تومان است، اما این بار قرار نیست جریمه شوی، فقط کافی است ساعتی کنار ما بایستی و به راکبان موتور و رانندگان متخلف تذکر بدهی و...»
- همکاری روزانه ۲۰ موتورسوار با پلیس
طرح موتوریار از ساعت ۷ تا ۱۰ صبح یعنی پیک ترافیک صبحگاهی در چهارراه تیراندازاجرا می‌شود. ستوان دوم «محمد طیبی» افسر پلیس راهور منطقه که نحوه اجرای طرح را به موتورسواران متخلف توضیح می‌دهد، درباره تعداد راکبان متخلف و نوع تخلفات انجام شده در این معبر می‌گوید: «تقریباً هر روز در این بازه زمانی حدود ۲۰ موتورسوار متخلف متوقف می‌شوند، بیشترین تخلفات هم نداشتن کلاه کاسکت، پوشاندن پلاک موتور و عبور از چراغ قرمز است.»
ستوان دوم طیبی درباره برخورد راکبان موتور می‌گوید: «موتورسواران ابتدا فکر می‌کنند قرار است جریمه شوند، برای همین ناراحت می‌شوند اما وقتی با آنها درباره طرح صحبت می‌کنیم، استقبال کرده و خیلی خوب همکاری می‌کنند.» طیبی درباره نتیجه اجرای طرح در این مدت می‌گوید: «خوشبختانه طرح تا اینجا موفق بوده و برخی از موتورسواران که در روزهای اول به دلیل تخلف متوقف و ارشاد شده بودند، حالا می‌بینیم که کاملاً قانونمند شده‌اند، امیدواریم که این موضوع نهادینه شود.»
او در ادامه به دفتری که مشخصات موتورسواران، نوع تخلف و مدت زمان همکاری با پلیس در آن نوشته شده، اشاره کرده می‌گوید: «طبق مجوز قضایی پلیس می‌تواند از یک تا ۱۲ ساعت افراد را برای فعالیت در کنار پلیس نگه دارد، اما چون همه موتوسواران همکاری خوبی با ما داشتند اکثراً یک ساعت متوقف شده‌اند.»
- موتورسوار خوب
در ضلع شمال غربی چهارراه تیرانداز چادری به نام «ایستگاه تلنگر» برپاست. در این ایستگاه که به همت اداره شهروندی معاونت اجتماعی شهرداری منطقه ۴ برپا شده، افسر آموزش پلیس راهور با نمایش کلیپ‌های کوتاه آموزشی در لپ تاپ، نکاتی را درباره پیشگیری از تصادفات رانندگی به موتورسواران متخلف آموزش می‌دهد.
«ابوالقاسم پورمیرزایی» مدیر اداره آموزش شهروندی منطقه با بیان اینکه این ایستگاه در راستای پویش «موتورسوار خوب» برپا شده، می‌گوید: «پویش موتورسوارخوب با همکاری معاونت اجتماعی، حمل‌ونقل و ترافیک و پلیس راهور و با هدف ترویج فرهنگ موتورسواری ایمن، آگاهی‌بخشی نسبت به مقررات راهنمایی و رانندگی توسط موتورسواران، از اول دی ماه در سطح منطقه آغاز شده و تا پایان اردیبهشت سال ۱۴۰۰ ادامه دارد.»
پورمیرزایی در ادامه می‌افزاید: «برگزاری کارگاه‌های آموزشی آنلاین برای موتورسواران، آموزش به پیک‌های موتوری رستوران‌ها و...، ارائه کلیپ‌هایی با محتوای آموزش ترافیکی برای دانش‌آموزان، همچنین برگزاری مسابقات مختلف و تولیدات رسانه‌ای، توزیع بسته‌هایی با محتوای آموزشی و بهداشتی بین موتورسواران و اهدای کلاه کاسکت به موتورسوار نمونه و... بخشی از این پویش است.»
- فرهنگسازی به جای جریمه
برخی راکبان موتورسیکلت به دلیل تخلفات متعددی که مرتکب می‌شوند، متهم ردیف اول تصادفات رانندگی هستند. برای قانونمند شدن این افراد و مقابله با رفتارهای پرخطر موتورسواری، تاکنون طرح‌های زیادی اجرا شده است؛ از جمله توقیف موتور و انتقال به پارکینگ که سختگیرانه‌ترین شیوه برخورد با تخلفات موتورسواری است. اما این روش هم در کاهش آمار تخلفات و تصادفات تأثیر چندانی نداشته است.
حالا به نظر می‌رسد اجرای طرح «موتوریار» که به جای برخوردهای قهری بر پایه فرهنگسازی و آموزش بنا شده در کاهش این آمار مؤثر باشد. سرهنگ «بردیا دریکوند» رئیس پلیس راهور منطقه ۴ درباره کلیات اجرای طرح می‌گوید: «این طرح برای راکبانی که مرتکب جرم می‌شوند نیست، با آنها مطابق قانون عمل می‌شود؛ اما شامل موتورسوارانی است که مرتکب تخلفاتی از جمله نداشتن کلاه کاسکت، عبور از چراغ قرمز، مخدوش یا پوشاندن پلاک موتور، سرعت غیرمجاز، عبور از پیاده‌رو و خط ویژه و... و. شوند.» رئیس پلیس راهور منطقه ۴ درباره جایگزینی این طرح به جای جریمه می‌گوید: «پلیس می‌تواند راکبان متخلف را جریمه نقدی کند یا طبق قانون ۲ هفته تا ۶ ماه موتور آنها را در پارکینگ توقیف کند، اما به دلیل مسائل اقتصادی و معیشتی افرادی که با موتور کار می‌کنند و کسب درآمد دارند طرح موتوریار جایگزین شده تا فرد متخلف از نزدیک با فعالیت پلیس در حوزه روان‌سازی ترافیک آشنا شده و مرتکب تخلف نشود.»
او در ادامه با بیان اینکه پلیس مجوز قضایی برای به کارگیری ۱۲ ساعته افراد متخلف را دارد، می‌افزاید: «در حال حاضر افراد حدود یک تا ۲ ساعت در کنار پلیس فعالیت می‌کنند، ولی با توجه به اینکه سوابقشان در سیستم ثبت می‌شود، چنانچه بار دیگر اقدام به تخلف کنند، جرائم دیگری برای آنها در نظر گرفته می‌شود از جمله اینکه باید به بخش اورژانس بیمارستان‌هایی که تصادفی‌ها را پذیرش می‌کنند بروند یا در مراسم تشییع افرادی که بر اثر تصادف رانندگی فوت شده‌اند بروند تا متنبه شوند و در صورت تکرار تخلف قوانین سختگیرانه از جمله توقیف موتورسیکلت و جریمه مالی یا ابطال گواهینامه و... اجرا می‌شود.»
- هر کلاهی را بر سرتان نگذارید!
«مرتضی» جوان ۲۵ ساله‌ای که به دلیل همراه نداشتن کلاه کاسکت، موتورش متوقف شده، بعد از کمک به پلیس و حضور در کلاس آموزشی درباره این طرح می‌گوید: «به نظرم طرح خوبی است، خیلی بهتر از جریمه کردن تأثیر دارد. با اینکه دیرم شده، اما الان به خانه می‌روم و کلاهم را برمی‌دارم و دیگر بدون کلاه سوارموتور نمی‌شوم.» اما «آقا ماشالله» موتوسوار میانسالی است که دل خوشی از کلاه کاسکت ندارد. او در پاسخ افسر پلیس که چرا کلاه ایمنی بر سر نگذاشتی، می‌گوید: «وقتی کلاه می‌گذارم، دیدم کمتر می‌شود، نمی‌توانم با گوشه چشم دو طرفم را خوب ببینم. تازه سرم هم خارش می‌گیرد و حواسم پرت می‌شود، به خاطر همین ۲ بار تصادف کرده‌ام.»
افسر پلیس در پاسخ می‌گوید: «هرکلاهی مناسب نیست. اگر از کلاه استاندارد موتورسواری استفاده کنید، این مشکلات پیش نمی‌آید.» مرد میانسال در پاسخ پلیس نجواکنان، می‌گوید: «کلاه استاندارد گران است. کاش فروشندگان، همراه موتور یک کلاه رایگان می‌دادند یا حداقل یک کلاه ارزان و استاندارد تولید می‌کردند.»