همشهری آنلاین_ ثریا روزبهانی: اکنون مصداق بارز این ضرب‌المثل فعالیت گسترده کافه «داونتیسم» در دریاچه «شهدای خلیج‌فارس» است. این کافه با ایجاد فرصت‌های مختلف شغلی بستری برای حضور افراد دارای بیماری «سندروم داون» و «اوتیسم» در جامعه فراهم کرده است که حتی از طریق آن درآمد هم کسب می‌کنند. این کافه تنها کافه‌ای در دنیا است که گردانندگان آن، توان یابان مبتلا به سندرم داون و اوتیسم هستند و اکنون بدون هیچ‌گونه حمایت از سوی سازمان‌های دولتی برای این بچه‌ها کارآفرینی کرده است.
وقتی از کنار مغازه‌های پرزرق و برق مجتمع تجاری محدوده دریاچه خلیج‌فارس می‌گذرید، مکانی دنج و آرام توجه شما را به خود جلب می‌کند. با فونت درشت روی شیشه مغازه نوشته شده است: «کافه دانتیسم، نخستین کافه خاص در جهان». همین جمله کافی است تا حس کنجکاوی شما را تحریک کند. سرک کوچکی می‌کشید تا از داخل مغازه سردر بیاورید، اما شیشه‌های دودی مانع می‌شوند و در نهایت تا چشمتان را باز می‌کنید، خود را در داخل کافه می‌بینید.
نام این کافه از ۲ نام، «داون» و «اوتیسم» شکل گرفته است و گردانندگان این کافه هم مبتلا به سندرم داون یا اوتیسم هستند. کافه دانتیسم از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ به همت «آیلین آگاهی» به‌عنوان معلم موسیقی کودکان استثنایی و ۱۰ نفر از فرشتگان اوتیسم و سندرم داون افتتاح و خبر راه‌اندازی این کافه به سرعت در فضای مجازی منعکس شد و در مدت کوتاهی مخاطبان بسیاری راهی این مکان شدند. از ایده اولیه شکل‌گیری کافه دانتیسم تا مرحله اجرای طرح، حدود ۲ سال طول کشید. کافه‌ای که همه کارهایش از صفر تا صد به همت بچه‌های سندرم داون و اوتیسم اداره می‌شود. به گفته مؤسس کافه دانتیسم، این کافه راه‌اندازی شد تا بقیه مردم توانمندی‌های این بچه‌ها را ببینند. خودشان را خیلی زود نشان دادند و می‌خواستند علاوه بر بقیه به خودشان هم ثابت کنند، آنها می‌توانند.
- ماهیگیری یاد بگیر
«امید عرب»، مدیر اجرایی کافه داونتیسم، درباره دوره‌های آموزشی این کافه توضیحات بیشتری می‌دهد: «برادر من هم از بچه‌های سندرم داون است. به همین دلیل ما هم عضوی از این جامعه هستیم و می‌دانیم دغدغه‌های خانواده‌های آنها چیست و چه سختی‌ها را تحمل می‌کنند. متأسفانه این‌گونه افراد به سبب شرایطی که دارند از سوی جامعه پذیرفته نمی‌شوند و خانواده‌ها می‌ترسند که آنها به لحاظ روحی آسیب ببینند، اما با راه‌اندازی و فعالیت این کافه این طرز فکر کمرنگ‌تر شد. چراکه با فعالیت این بچه‌ها علاوه برخانواده‌ها، شهروندان هم به توانایی‌های آنها پی بردند. در همین راستا، با توجه به پتاسیل‌ها و ظرفیت‌های این بچه‌ها تصمیم گرفتیم دوره‌های آموزشی رایگان یا با حداقل هزینه در زمینه‌های مختلف برگزار کنیم.
این دوره‌های آموزشی شامل کافه‌داری، شیرینی‌پزی، عروسک‌سازی، نقاشی، گلیم‌بافی، آسیاب و بسته‌بندی قهوه است. در واقع هدف ما از برپایی دوره‌های مختلف هنری و فراگیری آنها، مهارت‌آموزی و کسب درآمد برای این بچه‌ها است. اکنون برادرم پای ثابت این کافه و از معدود توان یابان جهان است که می‌تواند با دستگاه حرفه‌ای، اسپرسو آماده کند. این مهارت‌ها موجب می‌شود تا آنها به فردی خودکفا تبدیل شوند. این مهارت‌ها می‌تواند در روزهای سخت به دادشان برسد و آنها مشکلات پیش رویشان را به آسانی پشت سر بگذارند. البته این مهارت‌آموزی و موفقیت مخاطبان کافه داونتیسم، دوسویه است. از یک سو به کسی که قرار است در نقش مربی، ماهی گرفتن را آموزش بدهد و کسی که قرار است آموزش ببیند؛ ۲ نفری که شانه به شانه هم می‌توانند جریان یک زندگی را عوض کنند و شرایط را تغییر بدهند. این مسیر اما ساده نیست و پر از سختی است، سختی‌هایی که سر هر پیچ کمین کرده‌اند و ناگهان از راه می‌رسند و با خودشان ناامیدی به ارمغان می‌آورند، اما راز ماندگاری اینجا، یک چیز است.
باور اینکه برای رسیدن به موفقیت نمی‌توان از هیچ مسیر میانبری گذشت، میانبرها هیچ‌وقت به هدف نمی‌رسند. صبر، کلید موفقیت این راه است. کلیدی که درهای بسته زیادی را بدون داشتن چوب جادو به رویشان باز می‌کند. آنها پای هدف‌شان می‌ایستند، انتظار موفقیت یک‌شبه ندارند و کسب و کارشان را قدم به قدم جلو می‌برند تا به مقصد برسند و برگردند پشت‌سرشان را نگاه کنند. به روزهایی که گذرانده و موانعی که پشت‌سر گذاشته‌اند.»
- فروش محصولات
اغلب کارگاه‌های آموزشی باتوجه به شرایط حضور مخاطبان برنامه‌ریزی و برپا می‌شود. عرب، در این‌باره می‌گوید: «برای مثال، برخی از بچه‌ها مبتلا به بیماری اوتیسم، شرایط بیرون آمدن از خانه را ندارند و نمی‌توانند از لحاظ روحی در جمع حضور داشته باشند. برای همین مربیان به منازل آنها مراجعه می‌کنند و آموزش‌های لازم را خصوصی فرا می‌گیرند. برخی از کارگاه‌ها هم مانند شیرینی‌پزی و آسیاب کردن مواد اولیه نوشیدنی‌ها مانند قهوه یا میکس کردن و وزن‌کشی آنها در خود کافه برگزار می‌شود. به دلیل محدودیت مالی و اینکه نمی‌توانیم تبلیغات زیادی داشته باشیم، نتوانسته‌ایم نظر خیّران را به سمت کافه و کارآفرینی برای توان یابان سندرم داون و اوتیسم جلب کنیم. اما خودمان دست به کار شده‌ایم و برای زنان سرپرست خانوار و مادرانی که فرزند مبتلا به سندرم داون و اوتیسم دارند، کارآفرینی کرده‌ایم. آنها صنایع‌دستی آماده می‌کنند و ما آنها را می‌فروشیم و از این طریق آنها می‌توانند بخشی از مخارج زندگی توان یابان را تأمین کنند.
محصولات تولیدی این هنروران مانند عروسک‌های کوچک، گلیم‌های زیبا، جاگلدانی، کوسن و حتی قهوه و چای ماسالا داخل کافه و از طریق فضای مجازی فروخته می‌شود. کیفیت این کارها بسیار خوب است و برای مثال اگر کسی توضیحی ندهد که این گلیم هنر دست چه شخصی است و هرگز خریدار متوجه فرق گلیم‌هایی که این عزیزان درست می‌کنند با گلیم‌های معمولی نخواهند شد. محصولاتی که تولید می‌شود، قیمت های متفاوتی دارد. از دانه‌ای ۱۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان متغیر است. حتی خانواده‌ها هم در بافت یا تولید این محصولات به بچه‌ها کمک می‌کنند. اغلب شهروندان این اقلام را به مناسبت‌های مختلف مانند هدیه دادن برای تولد انتخاب و خریداری می‌کنند.
آنها می‌خواهند دوست یا آشنایانشان را غافلگیر کنند، برای همین به کافه دانتیسم سفارش می‌دهند و هدیه داخل تهران را در منزل به آنها تحویل می‌دهیم. اکنون با توجه به شیوع ویروس «کرونا» و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، حدود ۳۸ نفر از این بچه‌ها که نقاط مختلف از جمله «اسلامشهر»، «کرج» یا شرق تهران می‌آیند، در کافه داونتیسم در ساعت‌های مختلف به‌صورت شیفتی فعالیت می‌کنند. تا پیش از کرونا، این تعداد تقریباً ۲ برابر بود. میانگین سنی آنها حداقل ۱۸ سال و حداکثر محدودیتی برای حضور آنها وجود ندارد.»
- فعالیت در شرایط کرونا
اکنون با توجه به محدودیت‌های کرونایی این ظرفیت پذیرش کافه محدودتر شده و این مکان از ساعت ۱۱تا ۱۸ باز است. عرب در ادامه می‌افزاید: «کرونا بسیاری از کسب و کارها را از بین برده است. ما هم آن اوایل مدتی تعطیل بودیم اما با رعایت همه پروتکل‌ها کافه را باز کردیم و فعالیت را از سر گرفتیم. یکی از خیران، دستگاه ضدعفونی‌کننده‌ای برای ما آورد که کارکنان مدام دست‌ها و کف کفش‌های خود را ضدعفونی می‌کنند و میز و صندلی‌ها نیز پس از رفتن هر فرد یا گروهی، ضدعفونی می‌شوند. همه از ماسک استفاده می‌کنیم. توان یابان کافه سیستم ایمنی حساسی دارند. اما خدا را شکر از زمان شیوع کرونا تا امروز به دلیل رعایت پروتکل‌ها و فاصله‌گذاری اجتماعی، هیچ‌کدام به کرونا مبتلا نشده‌اند.»