همشهری آنلاین _ بهاره خسروی: ازدواج با «ریوزو تاناکورا»، ورشکستی و خودکشی این مرد و راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای لباس تاناکورا که باعث نجات خانواده زن سخت‌کوش سریال شد، موفقیت‌هایی بود که زندگی شخصیت محوری سریال را تماشایی می‌کرد. بسیاری از ما در همان روزگار دلمان می‌خواست سری به این فروشگاه‌ها بزنیم و اگر دست داد به ژاپن هم سفر کنیم، غافل از اینکه پای فروشگاه‌های تاناکورا یا فروش لباس‌های دست‌دوم به خیابان آذربایجان و تکه دهم پایتخت هم باز می‌شود و دیگر برای تماشای این دست فروشگاه‌ها لازم نیست رنج سفر به شرق دور را متحمل شویم.
این روزها خیابان آذربایجان به قطب فروش لباس‌های تاناکورا، احراجات و اوت‌لت‌های تهران تبدیل شده است.لباس‌هایی که هیچ‌کدام وطنی نیستند و در صورت رعایت نکردن موارد بهداشتی، به‌ویژه در این روزهای کرونایی، باعث انتقال بیماری هم می‌شوند. از همه مهم‌تر اینکه وقتی ما تبلیغ استفاده و فروش محصولات ایرانی را داریم، چرا باید مردم بیشتر مشتاق خرید لباس‌های غیروطنی باشند. خواندن این گزارش خالی از لطف نیست.
نشانه‌های بروز و ظهور پدیده فروش لباس‌های دست‌دوم در کشور فقط به سریال سال‌های دور از خانه محدود نمی‌شود. در روزهای ابتدایی همین سده حاضر، فروش لباس‌های دست‌دوم سربازان لهستانی در کشورمان باعث شیوع بیماری تیفوس و تبعات دامنگیر آن تا سال‌های سال بعد شد. حتی مدتی هم لباس‌های دست‌دوم بیروتی در بازار گمرک به فروش می‌رسید. از همه این حرف‌وحدیث‌ها که بگذریم، این روزها خیابان آذربایجان در تکه دهم پایتخت و میدان رسالت بورس فروش لباس‌های دست‌دوم وارداتی با نام‌های مختلفی شده‌اند.
به گفته بسیاری از اهالی، اقتصاد منطقه ۱۰ با همین فروشگاه‌های لباس‌های دست‌دوم می‌چرخد که اکثراً از مرزهای غربی کشور و شهر مرزی مهاباد، از عراق، وارد می‌شود. خیابان آذربایجان، ساعت ۱۷ یک پنجشنبه زمستانی! در دو سمت خیابان، از خیابان خوش تا تقاطع آزادی، یکی در میان پر از مغازه‌های فروش اجناس دست‌دوم یا تاناکورا است. پنجشنبه روز گلچین لباس‌ها، به‌ویژه برندهای تاناکورایی، است و به همین دلیل اکثر مغازه‌ها شلوغ پر مشتری هستند. البته مغازه‌هایی که چیدمان خوش‌رنگ و لعاب و لباس‌های زیباتر دارند پرمشتری‌ترند.
ارزانی و کیفیت
به نظر می‌رسد «ارزان بودن» یکی از علت‌های استقبال مردم از تاناکورا است. اما این روزها با توجه به شیوع کرونا و محدود شدن واردات، قیمت جنس‌های ایرانی هم دست‌کمی از جنس‌های خارجی ندارد. «زهرامحمدی» از مشتری‌های تاناکورای خیابان آذربایجان، این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «ترجیح من خرید لباس دست‌دوم با کیفیت است. نصف قیمت یک لباس ایرانی هزینه می‌کنم و جنس دست‌چندم را چند سال استفاده می‌کنم. اما برای لباس ایرانی باید هزینه زیادی پرداخت و لباس هم چند ماه بیشتر دوام ندارد. این روزها مهم‌ترین مشکل کروناست که با رعایت بهداشت و شست‌وشوی چندباره آلودگی آن از بین می‌رود.»
با گران شدن چند باره ارز، امکان سفر به کشورهای اروپایی محدود شده است که از این رو، شهروندان برای خرید برندهای مختلف به محصولات مرجوعی کارخانه‌های صاحب نام پناه آورده‌اند؛ زیرا محصولات مرجوعی برندهای مشهور خارجی با قیمت ارزان‌تری به فروش می‌رسد. «کبری حاج‌اکبری» با گفتن این سخن می‌گوید: «طرفدار خرید از برندها هستم، چون معتقدم در قبال هزینه‌ای که می‌پردازم، جنس خوب می‌گیرم.»البته او می‌افزاید: «اگر محصول ایرانی با کیفیت باشد، چراکه نه؟ حتماً خرید می‌کنم.»
کیفیت یکی از مهم‌ترین شاخصه‌ها برای جذب مشتری است. «مریم سرمدی» از مشتریان پروپاقرص کفش‌های دست‌دوم مغازه‌های تاناکورا، با تأکید بر این ملاک می‌گوید: «من چند بار از این مغازه‌ها کتانی خریده‌ام. خیلی راضی‌ام. کفش‌های ایرانی، به‌جز چرم تبریز، کیفیت چندانی ندارد. من اگر همین کفش را از برند ایرانی خریداری کنم، باید کلی پول بپردازم و یک کفش غیراستاندارد به پا کنم. برای همین، ترجیح می‌دهم کفش غیرایرانی بخرم.»
این همسایه ما با اشاره به کرونا و رعایت بهداشت و این نکته که شاید لباس‌های دست‌دوم ناقل بیماری باشند توضیح می‌دهد: «بعد از خرید، در خانه هم چند بار کفش را می‌شویم تا کاملاً تمیز شود.»
مزون‌ها؛ مشتری ثابت تاناکورا
همان‌طور که اشاره کردیم، بسیاری بر این باورند که خرید لباس‌های دست‌دوم به دلیل ارزانی این اجناس است، اما این همه واقعیت نیست. گاهی اوقات عده‌ای به دلیل انگیزه‌های روانی علاقه‌مند به خرید و استفاده از برندهای معروف خارجی هستند. «جعفر کاظمی» از کاسبان قدیمی خیابان آذربایجان، با اشاره به این موضوع می‌گوید: «با شیوع کرونا کسب‌وکار بسیاری از مغازه‌ها کساد شده است. کار ما هم از این قاعده مستثنی نیست. پنجشنبه‌ها به دلیل فروش لباس‌های گلچین خارجی و برندها در بیشتر مغازه‌های این راسته، بازار نسبتاً شلوغ‌تر است. بعضی‌ها این تصور را دارند که مشتریان لباس‌های خارجی به دلیل ارزان بودن این اجناس خرید می‌کنند، اما بسیاری از مشتری‌ها مزون دارند و حتی خیلی‌هایشان از بوتیک‌داران شمال شهرند. این‌ها مجموعه خریدهایشان را، بعد از شست‌وشو در اتوشویی، در مغازه‌های خود به‌عنوان جنس نو می‌فروشند. قیمت بسیاری از لباس‌ها حتی از لباس‌های دست‌اول ایرانی هم گران‌تر است.»
مشتری‌های فرامنطقه‌ای
خیابان آذربایجان یکی از قطب‌های فروش لباس‌های دست‌دوم یا تاناکورایی است. این پیش‌فرض شاید در ذهن خیلی‌ها شکل گرفته باشد که به دلیل ارزانی اجاره مغازه و توان اقتصادی طبقه اجتماعی ساکن در محله، اینجا مبدل به مرکز فروش اجناس دست‌دوم شده است. یکی از کسبه که در خیابان آذربایجان آژانس املاک دارد در این‌باره توضیح می‌دهد: «خیابان آذربایجان تبدیل به بورس فروشگاه‌های تاناکورایی شده است. جالب است بدانید که قیمت اجاره مغازه در این محدوده به دلیل یدک کشیدن عنوان بورس از همه‌جا گران‌تر است. جالب‌تر اینکه بیشتر مشتری‌های این مغازه‌ها مشتری‌های غیرمحلی هستند که وضع مالی خوبی دارند. البته اهالی هم از این مغازه‌ها خرید می‌کنند، اما مشتری‌های غیربومی بیشترند.»
اولویت مشتری‌ها جنس خارجی است
مشتری‌هایی که راهی مغازه‌های دست‌دوم‌فروشی یا تاناکورا می‌شوند، بیشتر دنبال قیمت و کیفیت مناسب هستند. در این مغازه‌ها، بر اساس سلیقه مخاطب، همه‌جور لباس پیدا می‌شود. «مجید شاملو» یک سال است که مغازه فروش لباس دست‌دوم دارد. او با اشاره به این نکته می‌گوید: «ما در مغازه لباس ایرانی هم داریم، اما بیشتر مشتری‌ها دنبال لباس‌های خارجی هستند. همین موضوع باعث می‌شود تا بیشتر به جنس‌های خارجی توجه کنند. البته این روزها به علت شیوع کرونا مشتری‌ها کم شده‌اند. ما خیلی جدی پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنیم تا مشتری دچار بیماری نشود، چون اگر مشتری بیمار شود، اعتبار مغازه و کسب‌وکار ما خدشه‌دار می‌شود.» به گفته این کاسب، رعایت بهداشت در همه مغازه‌ها مهم است، چون افراد زیادی از این حرفه نان سر سفره زن و بچه‌شان می‌برند و کوچک‌ترین اشتباه باعث تعطیلی کسب‌وکارشان می‌شود.
کالای ایرانی با کیفیت تولید کنیم
اعتماد پیدا کردن مشتری و مخاطب شرط لازم برای سر بلند کردن و توفیق در هرکاری است، اما ظاهراً بخشی از مردم ما به خرید جنس ایرانی اعتماد ندارند. «اسماعیل اقبالی» از کاسبان خیابان آذربایجان، این را می‌گوید و اضافه می‌کند: «مردم حاضرند جنس دست‌دوم و سوم خارجی را بخرند با این آسودگی که اصل یا اوریجینال است. اکثر تولیدکنندگان ایرانی مشتری ایرانی را خریدار جنس ارزان می‌بینند و به همین دلیل در تولیداتشان کیفیت کار را در نظر نمی‌گیرند. در صورتی که وقتی کار خوب، با کیفیت و قیمت مناسب تولید شود، چرا نباید مشتری طالب آن باشد؟ »
اقبالی نبود خلاقیت در تولید داخلی را از دیگر دلایل رکود بازار لباس‌های داخلی می‌داند و می‌گوید: «وقتی کارم را در خیابان آذربایجان شروع کردم، لباس ایرانی می‌فروختم. اما از طرف هیچ جا برای ادامه کار حمایت نشدم. بخش جالب‌تر ماجرا اینجاست که وقتی صحبت از بازار تولید ایرانی می‌شود، اغلب فکر خرید تی‌شرت خام از بازار و انداختن طرح از طریق دستگاه چاپ روی آن به ذهنشان می‌رسد؛ یعنی کپی‌کاری ایده اصلی است.» اقبالی در بخش دیگر صحبت‌هایش به فروش کفش‌هایی با قیمت چندمیلیون‌تومانی در خیابان آذربایجان اشاره می‌کند: «بازار فروش کفش خارجی در خیابان آذربایجان این روزها گرم است. همین کفش‌های دست‌دوم یا بدون جعبه خارجی چیزی حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تا ۲ میلیون تومان به فروش می‌رسد.
سؤال من این است: تولیدکننده‌های ما توانایی تولید چنین کفشی را با نصف این قیمت ندارند؟ هرسال تعداد زیادی دانشجو از دانشگاه‌الزهرا(س) فارغ‌التحصیل می‌شوند. آیا نمی‌شود از این افراد برای طراحی لباس و کفش در کارخانه‌های تولیدی کشور کمک گرفت؟ حتی نیازی به حقوق دادن با این دانشجویان هم نیست؛ می‌توان از آن‌ها کمک گرفت و در قبالش رزومه‌کاری برای آن‌ها ثبت کرد.» به عقیده این کاسب هم‌محلی، همین بی‌توجهی باعث روی آوردن مردم به خرید اجناس خارجی، به‌ویژه تاناکوراها، می‌شود، چون می‌دانند که این اجناس اصل و با کیفیت هستند.
اصطلاحات رایج در بازار لباس‌های دست‌دوم
آشناترین تعبیر از مغازه‌های تاناکورا فروش محصولات دست‌دوم و استفاده‌شده خارجی است. اما اگر سری به خیابان آذربایجان و مغازه‌های تاناکورایی بزنید، بسیاری از آن‌ها معتقدند جنس دست‌دوم نمی‌فروشند و برند هستند. تعجب نکنید. برای مطلع شدن از اصل ماجرا مطلب زیر را بخوانید:
تاناکورا: این نام از سریال سال‌های دور از خانه گرفته شده است. تاناکورا شامل لباس‌های دست‌دوم و مورد استفاده قرار گرفته‌شده برندهای اروپایی است. جالب اینجا است که مردم به خرید این لباس‌ها اعتماد بیشتری دارند، چراکه معتقدند این لباس‌ها اوریجینال هستند و از طریق کلیساها جمع‌آوری شده‌اند.
اوت‌لت‌ها: این لباس‌ها مربوط به کمپانی‌های بزرگ است با این توضیح که با نقص‌های مختصری تولید شده‌اند. شاید این نقص‌ها حتی از چشم مشتری دور بماند و چندان قابل رؤیت نباشد، اما بازگشت دوباره این تولیدات به چرخه تولید برای کمپانی چندان مقرون به صرفه نیست. بر این اساس، این جنس‌ها در فروشگاه‌های خارج از شهر و خارج از نمایندگی با عنوان اوت‌لت به فروش می‌رود.
استوک: این اجناس اغلب محصولات تولیدکنندگان اروپایی و آلمانی هستند. البته این روزها به دلیل گرانی و مشکلات مالی، کمپانی‌ها سفارش دوخت این محصولات را به کشورهای جهان‌سوم می‌دهند. برای مثال، آلمانی‌ها به کشور بنگلادش سفارش کار می‌دهند و در طول سال ۲ کارشناس را برای تأیید محصولات خود به این کشور می‌فرستند. این محصولات در سال چند بار حراج می‌شوند. یک‌بار ۳۰درصد و هرچه به آخر سال نزدیک می‌شویم با قیمت کمتری به فروش می‌رسند؛ یک‌بار ۷۰درصد و باردیگر با تخفیف ۹۰درصدی. در نهایت وقتی جنسی فروخته نشد، محصولات مازاد انبارهای خود را به تاجران می‌فروشند و آن‌ها را متعهد می‌کنند تا این محصولات را از کشورشان خارج کنند. در دهه قبل این محصولات به‌رایگان به کشورهای جهان سوم ارسال می‌شد.
عکس ها: مونا عادل