همشهری آنلاین_پریسا نوری: از آن زمان که مقوله مالک و مستأجری رواج یافت، خرداد که از راه می‌رسید، مستأجران کفش آهنی می‌پوشیدند و بنگاه‌های معاملات ملکی را زیر پا می‌گذاشتند تا خانه‌ای متناسب با قد و قواره جیبشان پیدا کنند؛ اما این دومین باری است که فصل اثاث کشی، در سایه کرونا متفاوت از گذشته است و خیلی از مستأجران تمایلی به جابه‌جایی ندارند. این میان برخی صاحب خانه‌ها با مستأجران همراه بوده و با تمدید قرارداد، کرایه را حتی کمتر از نرخ مصوب افزایش داده‌اند و برخی با اعلام نرخ‌های سلیقه‌ای و نامتعارف باری مضاعف بر دوش این قشر خانه به دوش گذاشته‌اند. برای اطلاع از وضعیت بازار اجاره خانه و پیدا کردن صاحبخانه‌هایی که هوای مستأجرانشان را داشته‌اند، به چند بنگاه معاملات ملکی در شمال شرق تهران سر زدیم.
با این که در یک سال اخیر قیمت خانه و اجاره‌بها رشد نجومی داشته، اما در این وانفسا صاحبخانه‌هایی پیدا می‌شوند که‌کاری به نرخ‌های عجیب و غریب ندارند و متناسب با جیب مستأجرشان اجاره تعیین می‌کنند. «فرهاد نیازی» یکی از آنهاست. او خانه ۷۰ متری‌اش در محله حکیمیه را برای دومین سال متوالی به زن و شوهر جوانی اجاره داده، بدون اینکه یک ریال به اجاره‌بها اضافه کند. به گفته مشاور املاکی که خانه نیازی را اجاره داده، این جوان با این که خودش نیاز مالی داشته و می‌توانسته با افزایش قانونی نرخ اجاره‌بها، بار مشکلاتش را کم کند، از افزایش اجاره‌بها صرف‌نظر کرده است.
شماره تلفنش را از بنگاهی می‌گیریم و علت کارش را جویا می‌شویم که در پاسخ می‌گوید: «سال گذشته خانه‌ام را به زن و شوهر جوانی که تازه ازدواج کرده و هر دو کارمند بودند، اجاره دادم. چند وقت پیش باخبر شدم که مرد خانه بیکار شده، برای همین با او تماس گرفتم و گفتم استرس افزایش قیمت اجاره را نداشته باشد، چون با همان قیمت پارسال قرارداد را تمدید می‌کنم.»
این صاحبخانه مهربان ادامه می‌دهد: «شرمنده مستأجرم هستم که با این وضع بیکاری به من کرایه می‌دهد، اگر قسط نداشتم، همین مبلغ اجاره را هم اجاره نمی‌گرفتم تا اوضاع مالی مستأجرم رو به راه شود.» «رحمت‌الله‌اکبری» هم از صاحبخانه‌های خوب ساکن تهرانپارس است که امسال قرارداد اجاره خانه‌اش را بدون افزایش قیمت تمدید کرده است. او درباره چرایی انجام این کار می‌گوید: «من به پول اجاره خانه نیاز چندانی نداشتم و فقط می‌خواستم خانه‌ام خالی نباشد و کسی در آن نماز بخواند، برای همین مستأجر آوردم.» اکبری که پدر چهار فرزند است، ادامه می‌دهد: «مشکلات اقتصادی زیاد شده من خودم پدر هستم و نمی‌خواهم یک پدر پیش بچه‌هایش سرافکنده شود. این کمترین‌کاری بود که می‌توانسم انجام دهم.» این صاحبخانه مهربان در پایان می‌گوید: «هر چقدر با مردم مهربان‌تر باشیم و با آنها راه بیاییم، برکت به زندگی و پولمان برمی‌گردد.»
- مالکانی که از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند
در این شهر صاحبخانه‌های مهربان کم نیستند، اما همه این شانس را ندارند که مستأجر آنها باشند و برخی از آنها به افزایش قانونی اجاره‌بها قانع نیستند و باطلب اجاره نامعقول مستأجر را تحت فشار می‌گذارند. به گفته کارشناسان، اوج‌گیری قیمت مسکن در سال گذشته، بهانه‌ای به دست برخی مالکان داده که اجاره خانه را چند برابر کنند و از این آب گل‌آلود ماهی بگیرند. مرد جوانی که برای پیدا کردن خانه مناسب به بنگاهی در محله نارمک آمده، می‌گوید: «صاحبخانه‌ام به این بهانه که قیمت آپارتمانش نسبت به پارسال ۲ برابرشده می‌خواهد کرایه خانه را دو برابر کند.
این درحالی است که من امسال مبلغ ناچیزی روی حقوقم آمده، برای همین دنبال یک خانه ارزان‌تر هستم.» او که دبیر یکی از دبیرستان‌های نارمک است، ادامه می‌دهد: «خانه‌ای که فعلاً در آن زندگی می‌کنیم ۷۵متر و دو خوابه است اما بنگاهی‌ها می‌گویند با پولی که دارم نمی‌توانم در نارمک خانه با همین متراژ پیدا کنم، پس باید با ۲ فرزند خردسال به خانه‌ای ۵۰ متری برویم یا در محله‌های پایین‌تر دنبال خانه بگردیم.» «موسوی» زن جوانی است که برای پیدا کردن خانه مناسب به یکی از بنگاهی در بلوار بیژن آمده.
او می‌گوید: «سال گذشته یک آپارتمان ۹۵ متری در همین حوالی با ۳۰۰ میلیون ودیعه و ۲ میلیون ماهانه اجاره کردیم اما امسال صاحبخانه‌مان که کانادا زندگی می‌کند می‌خواهد اجاره را دو برابر کند برای همین تصمیم گرفتیم بلند شویم.» او در ادامه می‌گوید: «چون مخارج ایشان در خارج از کشور به دلار است ما باید تاوان بدهیم.»
- مصوبه ستاد کرونا از پس افزایش قیمت اجاره برنیامد
سال گذشته ستاد ملی کرونا برای حمایت از مستأجران مصوبه‌ای داشت مبنی بر اینکه قرار دادهای اجاره تا ۲۵درصد افزایش تمدید شوند و تا ۳ ماه بعد از پایان پاندمی کرونا معتبر باشند، اما به نظر می‌رسد این مصوبه پشتوانه اجرایی چندانی نداشته است. «قاسمی» مدیر یک بنگاه معاملات املاک در تهرانپارس درباره کم و کیف اجرای این مصوبه می‌گوید: «این مصوبه بیشتر در حد حرف باقی ماند و هیچ‌وقت به‌طور رسمی و مکتوب ابلاغ نشد، برای همین ما هم برگه‌ای نداشتیم که به آن استناد کرده و صاحبخانه‌ها را مجبور به پذیرش مصوبه کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «البته ما شفاهی به صاحبخانه‌ها می‌گفتیم که نرخ اجاره نباید بیشتر از ۲۵درصد باشد، برخی قبول می‌کردند، اما خیلی‌ها هم نمی‌پذیرفتند. آنها می‌گفتند قیمت آپارتمان ۲ تا ۳ برابر شده و به متری ۴۰ میلیون تومان رسیده و طبق عرف رهن باید ۲۰درصد قیمت خانه باشد.» قاسمی بعد از مکثی کوتاه می‌گوید: «متأسفانه حرفشان تا حدی هم درست بود چون هر سال قیمت خانه رشد کمی داشت اما در سال گذشته در یک بازه زمانی ۶ ماهه یعنی درنیمه دوم سال، مسکن ۳ بار گران شد و در نتیجه اجاره‌ها هم عملاً ۲ و نیم تا ۳ برابر افزایش پیدا کرد.»
- اجاره‌نشینی دیگر خوش‌نشینی نیست
بحران کرونا و مشکلات اقتصادی ناشی از آن سال سخت و پراسترسی را برای خیلی‌ها رقم زد و ناگفته پیداست که استرس افزایش نرخ اجاره‌بها فشار مضاعفی بر مستأجران تحمیل کرد، به‌طوری که شعار «اجاره‌نشینی، خوش‌نشینی» که سال‌ها ورد زبان‌ها بود، رنگ باخت. «نجاتی» یکی از مشاوران املاک در بلوار استقلال محله قاسم‌آباد معتقد است، سال گذشته یکی از سخت‌ترین سال‌ها برای مستأجران بوده است.
او می‌گوید: «بسیاری از مالکان حاضر نبودند برای تمدید قرارداد تابع افزایش ۲۵درصدی نرخ اجاره‌بها باشند، دلیلشان هم این بود که نرخ همه ملزومات زندگی چند برابر شده است.» او ادامه می‌دهد: «البته برخی مالکان قراردادشان را با افزایش ۲۵درصدی تمدید کردند و مواردی هم بودند که وقتی می‌دیدند مستأجرشان به دلیل کرونا بیکار یا ورشکسته شده حتی حاضر به افزایش همین مقدار هم نبودند.» «ابراهیمی» که از ۱۰ سال پیش در خیابان توحید بنگاه مشاوره املاک دارد معتقد است با وجود اینکه مالکان به اندازه نرخ مصوب را افزایش دادند اما با این حال خیلی از مستأجران ناچار به ترک خانه شدند.
او در توضیح بیشتر می‌گوید: «کرونا و تعطیلی طولانی مدت کسب و کارها باعث شد خیلی از مستأجران نتوانند پولی برای افزایش مبلغ ودیعه کنار بگذارند و همین افزایش ۲۵درصدی برایشان سنگین باشد، برای همین با وجودی که صاحبخانه منصف بود اما خیلی از مستأجران ناچار شدند به خانه‌های کوچک‌تر و در محله‌های ارزان‌تر بروند.»
- اینجا همه با هم توافق کردند
مجیدیه شمالی از محله‌های نسبتاً گران منطقه ۴ است. مشاوران املاک این محله معتقدند به دلیل توافق مالک و مستأجر، آمار نقل و انتقال مستأجران در این محله از سال‌های گذشته خیلی کمتر بوده است. «عرفانی» مدیر بنگاه «الهام» می‌گوید:»ساکنان این محله نسبتاً دستشان به دهانشان می‌رسد برای همین مستأجرها و موجرها توافقی قراردادها راتمدید کردند و کمتر موردی بود که به توافق ختم نشود.»
او می‌افزاید: «به هرحال چون موجر یک قدم از نظر مالی از مستأجر جلوتر است، دربیشتر موارد صاحبخانه‌ها کوتاه آمده و به اندازه نرخ مصوب و حتی کمتر قیمت را بیشتر کردند دلیلش هم این بود که به پول اجاره خانه نیاز چندانی نداشتند.» او می‌افزاید: «البته مواردی هم داشتیم که مستأجر از پس افزایش ۲۵درصدی برنیامد و ناچار به محله‌های پایین‌تر و خانه‌های کوچک‌تر رفته‌اند.» او درباره ادامه می‌دهد: «در حال حاضر قیمت اجاره آپارتمان ۱۰۰ متری در مجیدیه شمالی، ۵۰۰ میلیون ودیعه و ۴ میلیون ماهانه است، درحالی که کرایه همین خانه همین خانه در سال گذشته با ۳۰۰ میلیون ودیعه، ماهی ۲ میلیون تومان بود.»
- برخی صاحبخانه‌ها حتی هزار تومان اجاره‌بها را افزایش ندادند
اصلاح چی یکی از قدیمی‌ترین مشاوران املاک درمحله قنات کوثر است. او که معتقد است آمار نقل و انتقال مستأجران در محله قنات کوثر نسبت به پارسال ۷۰درصد کمتر شده، می‌گوید: «به خاطر کرونا بیشتر مالکان و مستأجران امسال قرارداد را تمدید کردند، برای همین خانه اجاره‌ای کم پیدا می‌شود و مستأجرانی هم که به هردلیل تمایل دارند بلند شوند وقتی می‌گردند و می‌بینند خانه نیست یا اگر پیدا شود هم خیلی گران است، ناچار با صاحبخانه توافق کرده و قرارداد را تمدید می‌کنند.» اصلاحچی درباره اجرایی شدن نرخ مصوب اجاره‌بها می‌گوید: «بیشتر مالکان افزایش نرخ ۲۵درصد را قبول دارند ولی عده‌ای هم هستند که به کمتر از افزایش ۴۰درصدی راضی نمی‌شوند.»
او ادامه می‌دهد: «در کنار این افراد بودند صاحبخانه‌هایی که حتی یک هزار تومان هم روی پول اجاره خانه‌هایشان نگذاشتند.» این مشاور املاک که معتقد است نرخ اجاره‌های فعلی نامتعارف است می‌گوید: «چون خانه اجاره‌ای کم است، افرادی که به دنبال اجاره خانه هستند حاضرند به هر قیمتی آن را اجاره کنند و متأسفانه این افزایش تقاضا و کاهش عرضه موجب افزایش قیمت خانه شده است.» او که از بنگاهی‌های باسابقه محله است ادامه می‌دهد: «در حال حاضر با وجود افزایش قیمت‌ها، باید نرخ رهن خانه در قنات کوثر متری ۴ میلیون تومان باشد، اما به دلیل کمبود خانه اجاره‌ای، خانه‌ها با متری ۵ تومان اجاره می‌رود و این موضوع بین مالکان و مستأجران جا افتاده است.»
- پویش حمایت از مستأجران در حکیمیه
چندی پیش مشاوران املاک در محله حکیمیه کمپینی با شعار «با هم مهربان باشیم» برای حمایت از مستأجران تشکیل دادند. آنها روی شیشه مغازه‌شان کاغذی نصب کردند که رویش نوشته شده بود «به دلیل مشکلات اقتصادی در این بنگاه افزایش نامتعارف اجاره‌بها که خارج از توان اهالی باشد، ثبت نمی‌شود.»
«پژمانی» یکی از مشاوران املاک درباره این پویش می‌گوید: «در یک سال اخیر افزایش کرایه خانه سرسام‌آور شده و ما سعی کردیم با راه‌اندازی کمپین حمایت از مستأجران تا حدودی نرخ‌ها را مهار کنیم، امادرصد کمی از مالکان همکاری کردند و اغلب به بهانه اینکه خانه را برای فرزندم می‌خواهم خواستار تخلیه ملک بودند و در نهایت کرایه را تا ۵۰درصد افزایش دادند.»
او در ادامه از بازار راکد اجاره مسکن در سال کرونایی می‌گوید: «چون اجاره خانه‌ها کمرشکن شده مستأجران حاضرند با صاحبخانه کنار بیایند و قرارداد را توافقی تمدید کنند به‌طوری که از آغاز سال ۴۰۰ تا حالا که اواسط خرداد هست فقط یک مورد اجاره خانه داشته‌ام که آن هم خانه نوساز بوده که مستأجر نداشته.» این مشاور املاک معتقد است در سال‌های گذشته نرخ اجاره‌بها ۱۰ تا ۱۵درصد رشد داشت و صاحبخانه‌هایی که بی‌انصاف بودند نهایتاً ۲۰درصد افزایش می‌دادند اما امسال بازار اجاره خانه افسار گسیخته شده و گاهی تا ۷۰درصد افزایش نرخ داشتیم.»
- نرخ اجاره‌بها در محله‌های مختلف منطقه ۴
گران‌ترین خانه‌های منطقه ۴ در محله‌های غربی منطقه (پاسداران و مبارک‌آباد) است و هر قدر به طرف شرق برویم قیمت اجاره خانه‌ها کمتر می‌شود. محله پاسداران و خیابان ساقدوش و میدان ملت گران‌ترین و محله گلشن (خاک‌سفید) ارزان‌ترین خانه‌های اجاره‌ای را درخود جای داده‌اند.
نرخ اجاره‌بهای آپارتمان نوساز در محله‌های مختلف منطقه ۴ آورده شده است.
۱۰۰متر در پاسداران ۸۰۰ میلیون ودیعه و ۸ میلیون اجاره
۱۱۰متر در هروی (ساقدوش) ۴۰۰ میلیون ودیعه و ۵ میلیون اجاره
۶۰ متری در میدان رسالت ۱۰۰ میلیون تومان رهن و ۳. ۵ میلیون اجاره
۱۲۰ متری در میدان صدم ۷۲۰ میلیون رهن کامل
۹۰ متری در خاک‌سفید ۱۲۰ میلیون ودیعه و ۳ میلیون تومان اجاره
۹۰ متری دربلوار پروین ۴۰۰ میلیون رهن کامل
۱۰۰متر در حکیمیه ۵۰۰ میلیون رهن کامل