همشهری آنلاین _ معصومه حق جو: در این میان سالمندان بیشتر از همه در معرض آسیب‌های روانی قرار دارند. در حال حاضر در شهر تهران جمعیت سالمندان رو به افزایش است و بر اساس آخرین سرشماری، بیش از یک میلیون و ۱۰۸ هزار سالمند داریم. برای توجه بیشتر به این قشر، ۹ مهر روز جهانی سالمندان نامگذاری شده است. امسال هم در شرایطی به استقبال این روز می‌رویم که هنوز این ویروس ریشه‌کن نشده و به ناچار برنامه‌های هفته سالمند، به‌صورت غیرحضوری برگزار می‌شوند. برخی از مسئولان شهرداری درباره اقداماتی که تاکنون برای این قشر در منطقه ۶ انجام شده و سالمندان فعال قلب پایتخت که گنجینه ارزشمند شهرمان هستند، درباره چگونگی سپری کردن این روزهای کرونایی صحبت کرده‌اند.
اداره سلامت شهرداری منطقه ۶ از ابتدای شیوع کرونا بیکار ننشسته و برنامه‌هایی را تاکنون اجرایی کرده یا در دست اجرا دارد. «نجمه اسماعیلی» رئیس اداره سلامت شهرداری منطقه ۶، درباره این برنامه‌ها توضیح می‌دهد: «یکی از کارهایی که از ابتدای شیوع کرونا برای سالمندان انجام دادیم، طرح «سلامتیار» بود. طبق این طرح، چون اوایل شیوع کرونا هنوز اطلاعات زیادی نسبت به ویروس وجود نداشت، مسئولان خانه‌های سلامت با دبیران کانون‌های سالمندان تماس می‌گرفتند. هم به آنها مشاوره می‌دادند و هم حالشان را جویا می‌شدند. این کار در روحیه آنها مؤثر بود و نشان می‌دادیم با اینکه امکان ملاقات حضوری نیست، ولی فراموششان نکرده‌ایم.» به گفته اسماعیلی، نزدیک سال نو هم بسته‌های میوه تهیه شد و توسط مسئولان سلامت، درب منازل به سالمندان اهدا شد، این کار نمادین و به خاطر این بود که کمتر مجبور شوند برای خرید مایحتاجشان به خارج از منزل بروند.
- دوشنبه‌های سالمندی
او می‌گوید که اداره کل سلامت، برای روزهای دوشنبه هم برنامه‌ای برای سالمندان در نظر گرفته است: «اداره کل سلامت دوشنبه‌ها را ویژه این قشر به اسم دوشنبه‌های سالمندی نامگذاری کرد. البته قبل از کرونا هم برنامه دوشنبه‌های سالمندی وجود داشت فقط در دوران کرونا دوشنبه‌های سالمندی را به‌صورت مجازی برگزار می‌کنیم. سال گذشته هر دوشنبه یک منطقه میزبان می‌شد و برنامه‌های متنوعی را در قالب جشن، سخنرانی، موسیقی، مسابقه و... از کانال اینستاگرام «لبخند سلامت» اداره کل سلامت، به‌صورت زنده پخش می‌شود و سالمندان می‌توانستند از برنامه‌ها استفاده کنند. منطقه ۶ هم در بهمن سال گذشته در موزه فرش میزبان دوشنبه‌های سالمندی بود و خوشبختانه در مقایسه با دیگر مناطق، منطقه ۶ بیشترین استقبال و بازدیدکننده را داشت.»
- خدمات مشاوره‌ای تلفنی
به گفته رئیس اداره سلامت شهرداری منطقه ۶، ارائه خدمات مشاوره‌ای مختلف به‌صورت تلفنی درسراهای محله انجام می‌شود. او می‌گوید: «این خدمات مشاوره‌ای توسط روان‌شناس به رایگان ارائه می‌شود. به‌عنوان مثال در زمینه افسردگی، مشکلات روحی که پیامد انزوا و خانه‌نشینی بابت ویروس کروناست و... سالمندان می‌توانند به‌صورت تلفنی مسائل و مشکلاتشان را مطرح کنند و راه‌حل بگیرند.» برنامه‌ای که به تازگی با هدف پر کردن اوقات فراغت و تقویت حافظه و پیشگیری از آلزایمر در حال برگزاری است، «لیگ حافظه سالمندی» است. اسماعیلی در این‌باره توضیح می‌دهد: «بیش از ۶۰ سالمند بالای ۶۰ سال از طریق خانه‌های سلامت یا تماس با دبیرخانه در لیگ ثبت‌نام کرده‌اند.
از هفته دوم مرداد تا هفته دوم شهریور ۳کارگاه آموزشی آنلاین با موضوع آشنایی با علائم بیماری آلزایمر و راهکارهای ارتقای حافظه همچنین آشنایی با بازی چلچلی و فعالیت‌هایی بابت تقویت حافظه برای شرکت‌کنندگان برگزار شده است. از هفته سوم شهریور تا هفته چهارم مهر مرحله مقدماتی لیگ هم در بستر بازی موبایلی چلچلی به مدت ۴۰روز انجام می‌شود. اوایل آبان مرحله نهایی لیگ حافظه در باغ کتاب تهران با معرفی زن یا مرد حافظه تهران و اهدای جوایز همراه است.»
مرحله مقدماتی این لیگ با حضور بیش از ۳۸ نفر از شهروندان منطقه ۶ در حال برگزاری است. لیگ حافظه سالمندی در قالب اپلیکیشن بازی‌های دیجیتالی (با نام چلچلی) با هدف ارتقای کارکردهای شناختی سالمندان در حوزه‌های حافظه دیداری، شنیداری، واکنش و سرعت پردازش اطلاعات از ساده تا پیشرفته طراحی شده است.
- خدمات پزشکی در پارک ساعی
در پارک ساعی هم چندی پیش نمایشگاهی برگزار شد و برای سالمندان یکسری خدمات پزشکی و مشاوره‌های روان‌شناسی و بازی‌های فکری تعریف شده بود که به علت پیک کرونا این برنامه کنسل شده است. کلاس‌های‌اموزشی مختلف به‌صورت کارگاه‌های آنلاین و مجازی در قالب موضوع‌هایی که درسراهای محله برنامه‌ریزی می‌شود مانند تغذیه، بیماری‌ها، روان‌شناسی برای سالمندان در این‌سراها رایگان برگزار می‌شود تا بتوانند اوقات فراغت خود را پر کنند.
- توجه به نوستالژی سالمندان، خاطرات و تجارب آنها
«زینب نصیری» مدیرکل سلامت شهرداری تهران، هم درباره برنامه‌های شهرداری برای این قشر توضیحاتی می‌دهد. او می‌گوید: «یکی از موضوعات جدی ما بحث سالمندی خوب و سالمندی فعال است و اینکه گروه‌های مختلف جمعیتی یاد بگیرند از ظرفیت‌های یکدیگر بهتر استفاده و شرایطی برای فعالیت سالمندان و ارتباطشان در بخش‌های مختلف جامعه فراهم کنند. در این میان، سراهای محله این ظرفیت را ایجاد کردند تا ارتباط خوبی بین سالمندان و نوه‌ها، سالمندان و کودکانی که در خانه‌های کودک حضور پیدا می‌کنند، برقرار شود. همه اینها موضوعاتی است که در شهر تهران دنبال می‌شود.» یکی دیگر از پروژه‌هایی که در سال جاری دنبال می‌شود، محله دوستدار سالمند است.
نصیری در این‌باره توضیح می‌دهد: «این که بتوانیم به سمت شاخص‌هایی در محله‌ها برویم برای اینکه سالمندان احساس بهتری نسبت به محله خود داشته باشند، بسیار مهم است. یکی از موضوعاتی که در شهرهای دوستدار سالمند دنبال می‌شود این است که سالمندان با محیط زندگی‌شان بیگانه نباشند. تغییرات سریع شهرها و کالبد آنها برای سالمند احساس ترس ایجاد می‌کند بابت اینکه با فضاهای شهری نمی‌تواند ارتباط خوبی برقرار کند. یکی دیگر از موضوعاتی که در محله دوستدار سالمند حتماً پیگیری می‌شود، نوستالژی‌های سالمندان، خاطرات و تجارب آنهاست؛ اگر اهالی محله بتوانند از تجارب، موفقیت‌ها یا شکست‌های سالمند استفاده کنند، هم سالمند احساس مؤثر بودن می‌کند و هم سایر مردم محله می‌توانند از این ظرفیت‌ها استفاده خوبی کنند.»
- ویژه‌برنامه‌های روز سالمند در قلب پایتخت
سرپرست معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۶، با اشاره به روز سالمند گفت: «افزایش رشد جمعیت سالمندی و تأکید بر حفظ جایگاه، شأن و حرمت سالمند در خانواده و جامعه، تأمین نیازهای اساسی آنها را ضروری می‌سازد. بر همین اساس، برنامه‌های بزرگداشت مقام سالمندان که هرساله به مناسبت روز جهانی سالمند در مهرماه برگزار می‌شود، فرصت تکریم جایگاه سالمندان، توجه به سلامتی آنان، حساس‌سازی عموم جامعه به این حوزه، شناسایی ظرفیت‌های اجتماعی، حمایت‌طلبی در خصوص نیازها و مطالبات سالمندان و خانواده آنهاست.»
«عبدالرضا نداف»، تصریح کرد: «اداره سلامت با هدف افزایش شادی و نشاط، توجه و تکریم و افزایش مشارکت‌جویی سالمندان با تأکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و پرهیز از هرگونه تجمع اقدام به برگزاری ویژه‌برنامه‌های روز جهانی و هفته ملی سالمند با مشارکت سازمان‌های دولتی و غیردولتی (NGO)، بنگاه‌های اقتصادی و دیگر شرکای اجتماعی حوزه سالمندی کرده است.»
او در تشریح برنامه‌های این هفته، برگزاری کارگاه‌های مجازی با عناوین سلامت محور، گفت‌وگوی شهری در بوستان‌های منتخب نواحی، برگزاری وبینار تخصصی دوره سالمندی، تقدیر از دبیران کانون سالمندان را از مهم‌ترین فعالیت‌های این هفته برشمرد.
نداف در پایان اجرای نقاشی دیواری توسط سالمندان هنرمند منطقه بر یکی از دیوارهای منطقه با عنواننقش و نگار تجربه، تهیه مستند یک عمر طبابت با محوریت پزشکان سالمند منطقه و اهدای نشان تجربه سالمندترین نخبه و هنرمند منطقه را به‌عنوان کارویژه‌های این هفته عنوان کرد.
- سرای تجربه، فضایی مختص سالمندان
یکی از اقداماتی که فاصله با شعار «تهران شهری برای همه» را کمتر کرده، توجه به سلامت و زیست سالمندان بوده که این روزها در قالب «سرای تجربه» عملی شده است. سال ۱۳۹۸ در سومین جلسه شهر دوستدار سالمند مقرر شد مسئولان شهرداری تهران به ایجاد ۵ سرای تجربه در ۵ پهنه شهر تهران برای سالمندان اقدام کنند. مدیران شهری می‌گویند چنین اقدامی به معنای این است که فضایی مختص تبادل تجربه با سالمندان و ارائه خدمات تخصصی با تأکید بر نیازهای بین نسلی فراهم می‌شود. از سال ۹۸ تاکنون، سراهای تجربه در سرای محله دریان نو، سرای محله اکباتان، سرای محله ارامنه و سرای محله شهید غیوری و در قلب پایتخت، سرای محله امیرآباد آغاز به کار کرده است. با این حال از پارسال تاکنون به دلیل شیوع کرونا، توسعه‌سراهای تجربه فعلاً متوقف شده است و پس از مهار این بیماری افزایش تعداد این سراها مدنظر قرار می‌گیرد.