امیرمحمد حسینی- همشهری‌آنلاین: ذهن انسان و بیماری‌های اعصاب و روان تا امروز دست‌مایه فیلم‌های بسیاری در سراسر دنیا شدند. از هالیوود تا بالیوود فیلم‌سازان و کمپانی‌های مختلف به موضوعات مرتبط با سلامت روان پرداختند و تلاش کردند تا مخاطبان را از یک سو با جنبه‌های مختلف این بیماری‌ها آشنا کنند و از سوی دیگر راهکارها و رهنمودهایی را برای کمک به کسانی که با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند ارائه دهند. به این ترتیب هر ساله فیلم‌هایی ساخته می‌شوند که دیدن آن‌ها برای تمام کسانی که به سلامت روان خود و اطرفیانشان اهمیت می‌دهند ضروری به نظر می‌رسد. فیلم‌هایی که کمک می‌کنند فهمی بهتر از این بیماری‌ها و مشکلات داشته باشیم و برخوردی درست با آن‌ها داشته باشیم. هر چند این فیلم‌ها بعضا ممکن است تاثیر بزرگ و مستقیمی نیز نداشته باشند اما به منزله نوری در میان تاریکی یا چراغی برای نگاهی تازه و جدید هستند. در ادامه برخی از این فیلم‌ها را مرور می‌کنیم.
زندگی عزیز (Dear Zindagi)
زندگی عزیز یک فیلم هندی است که شباهتی به فیلم‌های متداول سینمای بالیوود ندارد. شخصیت اصلی این فیلم دختری است که با مشکلات و معضلات جوانان امروزی از جمله بحران هویت درگیر است و به همین دلیل اغلب مخاطبان جوان می‌توانند با او همذات‌پنداری کنند و همراه شوند. شاهرخ‌خان نیز در این فیلم نقش روان‌شناسی را بر عهده دارد که به دختر و البته مخاطبان فیلم کمک می‌کند تا با نگاه متفاوتی به مشکلاتشان نگاه کنند و با آن‌ها روبه‌رو شوند. در پایان این فیلم حس خوبی از تماشای آن خواهید داشت.
یک ذهن زیبا (A Beautiful mind)
ذهن زیبا درباره زندگی ریاضی‌دان نابغه‌ای به نام جان نش است که از جوانی به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا می‌شود. او پس از آن متوجه بیماری خود می‌شود تحت درمان قرار می‌گیرد اما مقاومت در برابر درمان زندگی و پیشرفت‌های علمی او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. او اما ناامید نمی‌شود و نشان می‌دهد که چطور با داشتن یکی از سخت‌ترین و پیچیده‌ترین بیماری‌های روانی می‌توان به مسیر طبیعی زندگی ادامه دارد و از آن لذت برد.
مرد بارانی (Rain man)
یکی از مشهورترین فیلم‌ها درباره بیماری‌های روانی است و شاید از نخستین فیلم‌هایی باشد که شخصیت محوری آن مبتلا به اوتیسم است. در این فیلم با جنبه‌های مختلف این بیماری به واسطه بازی بی‌نظیر داستین هافمن آشنا می‌شوید و توانایی‌های فرد مبتلا به اوتیسم نیز نمایش داده می‌شود تا ببینید که نمی‌توان به افراد دارای مشکلات اعصاب و روان به دیده کندذهن یا ناقص‌الخلقه نگاه کرد. داستان فیلم درباره چارلی بَبیت پسر خودخواه و کله‌شقی است که پدرش پس از مرگ بخش اعظم دارایی‌هایش را به برادر بزرگ چارلی، ریموند اهدا می‌کند که مبتلا به اوتیسم است. چارلی سراغ برادرش در درمانگاه محل نگهداری‌اش می‌رود و به‌امید آنکه چیزی از دارایی‌ها نصیب او شود، با ریموند رهسپار سفری به‌سوی لاس‌وگاس می‌شود.
هنوز آلیس (Still Alice)
فیلمی است درباره آلزایمر که به شکلی هنرمندانه و ملموس اثرات این بیماری و ابعاد آن را به شما نشان می‌دهد. داستان فیلم درباره استاد سرشناس و دوست‌داشتنی رشته زبان‌شناسی، که مادر سه فرزند است زندگی آرامی دارد و خوشبخت است. آلیس اما متوجه می‌شود که مبتلا به آلزایمر شده و پس از آن روال آرام زندگی‌اش فرومی‌پاشد. مواجهه او و اطرافیانش با این بیماری به زیبایی به تصویر کشیده شده و در عین تلخی و غم‌انگیز بودن به مخاطب کمک می‌کند تا بتواند درکی واقعی از بیماران آلزایمری و مصائب آن‌ها داشته باشد و در نهایت نیز در صورت لزوم بهتر به آن‌ها کمک کند. جولیان مور برای بازی در این نقش جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اصلی زن را برده است.
او (Her)
یکی از محبوب‌ترین فیلم‌ها درباره افسردگی و تنهایی و انزوا است که داستان آن در آینده‌ای نامشخص می‌گذرد. شغل تئودور که به تازگی از همسرش جدا شده نوشتن نامه به جای افراد به مناسبت‌های مختلف است. زندگی او اما پس از آشنایی با دستیار مجازی که به تازگی وارد بازار شده دچار تغییر و تحول می‌شود. تئودور پس از ارتباط مستمر با این هوش مصنوعی با او رابطه‌ای عاطفی برقرار می‌کند. این فیلم جنبه‌هایی از تنهایی و افسردگی در عصر مدرن و پیچیدگی‌های احساسات انسان را نشان می‌دهد و به درک بهتر این مفاهیم کمک می‌کند.
مزایای سربه زیر بودن (perks of being a wallflower)
این فیلم نیز درباره افسردگی و انزواست. با این تفاوت که به زندگی نوجوانی می‌پردازد که به تازگی وارد دبیرستان شده و از کودکی با مشکلات روانی از جمله اضطراب و افسردگی دست به گریبان است. مزایای سر به زیر بودن نشان می‌دهد که افسردگی و انزوا در صورت بی‌توجهی اطرافیان و عدم درمان چطور می‌توانند مثل یک منجلاب فرد را درون خود غرق کند. یکی از مخاطبان سایت بازفید Buzzfeedدرباره این فیلم نوشته: «تماشای این فیلم باعث شد که خودم را باور داشته باشم. باعث شد باور کنم که داستان زندگی من هم می‌تواند داستانی فوق‌العاده باشد.»
دفترچه امیدبخش (Silver Linings Playbook)
دفترچه امیدبخشی درامی درباره فردی مبتلا به اختلال دوقطبی است. یکی از اختلالات روان که می‌تواند زندگی فرد و اطرافیان او را به شدت تحت تاثیرات منفی قرار دهد. فیلم بر اساس رمانی با همین نام از متیو کوئیک نوشته داستان آن درباره مردی است که پس از اقامت در بیمارستان بهداشت روانی، مجبور است با والدین خود به عقب برگردد. علائم قبلی درمان‌نشده اختلال دوقطبی، موجب شده او تا همسر و شغل خود را از دست بدهد و حالا مصمم است که همسرش را بازگرداند و بتواند به روال عادی و طبیعی زندگی بازگردد. این فیلم از یک سو مشکلات واقعی و ملموس بیماران دو قطبی را نشان می‌دهد اما در پایان نیز می‌تواند شما را به لبخند زدن وادار کند.
میس سان‌شاین کوچولو (Little Miss Sunshine)
خانواده‌ای شش نفره که غیر از دختر هفت‌ساله آن‌ها همگی به نحوی از مشکلات روحی و روانی رنج می‌برند. میس سان‌شاین کوچولو نشان می‌دهد که افسردگی گاهی می‌تواند مشکلی خانوادگی باشد و هر یک از اعضا در چرخه‌ای معیوب به یکدیگر فشار بیاورند و معضلات روانی خانواده را تشدید کنند. قصه فیلم نیز از جایی شروع می‌شود که خانواده هوور با اتومبیل فولکس واگن بزرگ‌شان سفری را برای رساندن دخترشان آلیو به مسابقه «میس سان شاین کوچولو» یا همان ملکه زیبایی کوچک آغاز می‌کنند. دختری تپل و کنجکاو که در این خانواده نماد زندگی، امید و زیبایی است و همزمان با به تصویر کشیدن مشکلات روان و افسردگی حس خوبی به مخاطب منتقل می‌کند.
درباره زمان (About Time)
درباره زمان از لحظه نخست تا پایان بدون آنکه شعاری درباره داشتن شور و اشتیاق نسبت به زندگی بدهد حال شما را خوب می‌کند. این فیلم که داستان آن کمی چاشنی تخیل نیز دارد، درباره پسری است که در ۱۸ سالگی متوجه می‌شود که به شکل موروثی توانایی بازگشت به گذشته و مکان‌هایی که در آن بوده را دارد. مواجهه او با مشکلات زندگی و این توانایی باعث می‌شود تا نگاه متفاوتی به زندگی خود و اطرفیانش پیدا کند. یکی از مخاطبان فیلم درباره آن توصیف متناسبی داشته و نوشته: «قبل از تماشای این فیلم فکر می‌کردم این هم یک فیلم عاشقانه دیگر است. اما این‌طور نیست، این فیلم به من یاد داد که قدر چیزهای کوچک زندگی را بدانم و روزهای بد می‌گذرند. هر زمان که احساس ناراحتی یا تنهایی می‌کنم، این فیلم را تماشا می‌کنم.»
درون بیرون (Inside out)
درون بیرون از شاهکارهای کمپانی انیمیشن‌سازی پیکسار است که پیچیدگی‌های ذهن و روان انسان را به شکلی ساده برای کودگان و بزرگ‌سالان به تصویر می‌کشد. این انیمیشن نشان می‌دهد که هر یک از عواطف و احساسات ما تحت‌تاثیر چه عواملی و چگونه شکل می‌گیرند تا فهمی بهتر از آن‌ها داشته باشیم. مخاطبی درباره این انیمیشن نوشته: «فهمیدن این موضوع که ایرادی ندارد گاهی ناراحت بود و حس ناراحتی بخشی از زنده بودن است، باعث شد بفهمم لازم نیست همیشه خودم را مجبور به شاد بودن بکنم.» در واقع درون بیرون کمک می‌کند تا مخاطب تک تک احساسات درونی خود و ویژگی آن‌ها را بشناسد و مدیریت بهتری نسبت به آن‌ها داشته باشد.